Новости за 24.11.2022

د ملګرو ملتونو بشري حقونو شورا له ایراني چارواکو وغوښتل چې د مظاهره چیانو په وړاندې د زور زياتي څخه لاس واخلي. دې شورا نن په یوه بېړنۍ غونډه کې پر ایراني مظاهره چیانو د زور زیاتي او ځپونکو اقداماتو په اړه بحث وکړ. د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د شورا مشر ولکر ترک په ایران کې د بشري حقونو د یوه بشپړ کړکېچ خبرداری ورکړ او ویې ویل چې باید روان وضعیت ختم شي. په ایران کې د حکومتي ځواکونو په لاس د مظاهره چیانو په وړاندې زور زیاتی له تېرو څو اوونیو روان دی. تر دې دمه لږ تر لږه ۴۱۶ کسان وژل شوي.

د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمېشنري وايي سمدستي له څلورو لکو اړمنو افغانانو سره د ژمنیو مرستو په رسولو لګیا ده. د دې کمېشنرۍ افغانستان څانګې په خپل ټوېټر نن لیکلي چې تازه یې د بامیان ولایت دولسو زرو اوسېدونکو ته ژمنۍ مرستې کړي. په مرستو کې کمپلې، د سون توکو د اخیستلو لپاره نغدې پیسې، بوټان، جامې، خواړه او ځینې نور اړین مواد شامل دي. په پنجشېر کې هم ۴۳۰۰ کسانو سره دا مرستې شوي. یو ان اچ سي ار زیاته کړې چې د ژمي په درشل کې څلورو لکو اړمنو افغانانو ته داسې مرستې رسوي.

د جوای لېنډ په نامه فلم په پاکستان کې ډیر بحثونه پارولي دي او ځيني مذهبي ډلو پرې د بندیز غوښتنه کړې ده. دوو وکیلانو ساره علي خان او زینب افتخار په پیښور هايي کورټ کې یو درخواست جمع کړی او غوښتنه یې کړې چې پر دې فلم دې بندیز ولګول شي. ساره علي خان د نومبر پر ۲۳مه مشال راډيو سره په خبرو کې ادعا وکړه چې دا فلم د پاکستان د مذهبي او ټولنیزو قدرونو سره په ټکر کې دی نو ځکه بايد له سینماوو ليرې کړل شي. هغې زیاته کړه: "حکومت پر دې فلم اول بندیز لګولی وو خو اوس یې اجازه ورکړې ده. زمونږ نظر دا دی چې دا فلم همجنس پرستۍ ته وده ورکوي. Читать дальше...

د دې اوونۍ د (هارون باچا هنري ګړۍ ) خپرونې مېلمه د پېښور يو پېژندلی سندرغاړی ګل اکبر راهي دی. نوموړی وايي، موسيقي يې له خپل ماما، احمد ګل استاده زده کړې ده. راهي خوښ دی چې په وروستيو کې يې يو شمېر سندرې مشهورې شوې دي، خو زياتوي چې دومره عوايد نه لري چې خپل او د خپلې کورنۍ ضرورتونه په اسانه پوره کړي. د ګل اکبر راهي د ژوند او هنر په اړه د ده خبرې او ځينې سندرې يې د غږ په ځای کې اورېدای شئ.

د نومبر ۲۵مه د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د مبارزې نړیواله ورځ سږ کال په افغانستان کې، داسې مهال را رسیږي، چې طالبان په دغه هېواد واکمن او دوی افغان مېرمنې له خپلو ډېری لومړنیو حقونو بې برخې کړې کړې دي. له دې محدودیتونو یو هم د ښځو پر غونډو، راټولېدونو او اعتراضونو محدودیتونه دي، چې له امله یو شمېر افغان ښځو دغه ورځ نن له خپل ټاکلې نېټې یوه ورځ مخکې په کابل کې ونمانځله. د دې غونډې یوې جوړوونکې سودابې نژند ازادي راډیو ته وویل، په تېرو کلونو کې دا ورځ د هېواد په کچه د ګڼو مېرمنو، دولتي چارواکو،... Читать дальше...

د طالبانو د حکومت له لوري ورځ تربلې د سخت دریځه قوانینو زیاتېدو او دغه شان تېره ورځ په لوګر ولایت کې د شرعي حدودو په نوم په عام محضر کې د ۳ مېرمنو او ۹ نارینه وو په دُرو د وهلو، د بشر حقونو د فعالانو تند غبرګون راپارولی دی. د بشري حقونو یو فعال خان ولي عادل ازادي راډیو ته وویل: "د دغه ډول سختو قوانینو تطبیقول چې د نړیوالو بشري قوانینو خلاف عمل دی، تطبیق کول یې نه د افغانستان او نه هم د افغانانو په ګټه دي، طالبان غواړي په دې کارونو ملت تر اغېز لاندې راولي، او په دې ډول خپل ټول قوانین پرې ومني، زه... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا به نن پنجشنبه یوه بېړنۍ غونډه وکړي چې په‌کې د ایران د مظاهره چیانو د پراخې ځپنې په اړه بحث کېږي. دغه غونډه چې د څه باندې پنځوسو هېوادونو په ملاتړ د جرمني او آيسلنډ په غوښتنه بلل شوې، په ايران کې د دوو میاشتنیو لاريونو په دوام جوړېږي. په ایران کې وروسته له هغې مظاهرې پیل شوې چې یوه ځوانه ایرانۍ نجلۍ مهسا امیني د سپټمبر په ۱۶مه د اخلاقي امنیت د پولیسو په توقیف کې مړه شوه. تر اوسه په ایران کې د پیل شویو مظاهرو پر مهال لږ تر لږه ۴۱۶ کسان وژل شوي دي.

د افغانستان د کرېکټ د ملي ټيم چټک بالر فضل الحق فاروقي د اسټرالیا په بېګ بش تجارتي شل اوریز لیګ کې لوبیږي. بېګ بش په خپله فېسبوک پاڼه د سیډني ټنډر د ټیم او فضل الحق فاروقي تر منځ د تړون خبر خپور کړی. فاروقي لومړنی چټک افغان بالر دی چې د اسټرالیا په تجارتي لیګ کې اخیستل شوی. تر دې مخکې څو مشهوره ورو/ سپېنر افغان بالران راشد خان، مجیب الرحمن، محمد نبي، قیس احمد او نوراحمد په اسټرالیا کې لوبېدلي.

دوی چې په کابل ښار کې د شاه دوشمشېرې له جومات سره نږدې ټولې شوې وې ټینګار یې کاوه چې حقونه یې باید تامین او درناوی ورته وشي. دې ډله افغان ښځو د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي د پای ته رسولو د نړیوالې ورځې په درشل کې چې سبا لمانځل کېږي، دا لاریون وکړ. په افغانستان کې د طالبانو په بیا واکمنېدو له شپږم ټولګي پورته نجونې له ښوونځیو محرومې شوي او ګڼې ښځې له کاري محدودیتونو سره مخامخې دي.

د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو سازمان عالي کمېشنري وايي، لا هم زیات شمېر افغانان له خپل هېواده د تېښتې په حال کې دي. افغان خبریاله خاطره نوري چې دا مهال په پاکستان کې ده، وایي ویره لري، چې د ویزې د مودې له ختمېدو وروسته به له دې هېواده وشړل شي. دا چې په پاکستان کې یو بل اروپايي هېواد ته د تګ په هیله شپې سبا کوي، د پاکستان له حکومت غواړي، له هغه افغان کډوالو سره چې نورو هېوادونو ورسره له دغه ځایه د وتلو ژمنې کړي ګذاره وکړي. نوموړې وايي: "په پاکستان کې زموږ لپاره ورځ تر بلې د ژوند شرایط سختیږي،... Читать дальше...

د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین د ډله‌‌ییز امنیت تړون سازمان (CSTO) په غونډه کې له افغانستان نه د سیمې هېوادونو ته د ترهګرۍ د پراخېدو په اړه اندېښنه ښودلې. کرملین وايي، د دغه سازمان غونډه چې د چهار شنبې په ورځ په مسکو کې وشوه د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین په خپله وینا کې په افغانستان کې د افراطي ډولو او دغه شان د ترهګریزو فعالیتونو د زیاتېدو په اړه خپلې اندېښنې شریکې کړې. پوتین وویل، اوس له افغانستان نه د ډله‌‌ییز امنیت تړون د سازمان (CSTO)غړو ته وسله‌وال ګواښونه لوړ دي. د نوموړي په خبره، تېره... Читать дальше...

د سوات انتظاميې د نومبر پر ۲۲مه نېټې پر شپه په مينګوره کې د موسيقۍ محفل جوړ کړی وو چې پکې له لاهوره ورغليو سندرغاړو سندرې وویلې. محفل ته یوشمېر کسان ورغلي ول. ویډیويي رپورټ.

د پاکستان وزيراعظم جنرال عاصم منير د پاکستاني پوځ او جنرال ساحر شمشاد مرزا د پوځي مشرانو د ګډې کمېټۍ د مشر په توګه نومولي دي. د پاکستان د اطلاعاتو وفاقي وزيرې مريم اورنګزیب نن (د نومبر پر ۲۴مه) پر ټويټر ليکلي چې د دغو دواړو نومونه او د وزيراعظم شهباز شريف لخوا د مقررۍ پرېکړه یې ولسمشر ته د تاييد لپاره لېږدول شوې ده. شهباز شريف د جنرال قمر جاويد باجوه پر ځای د جنرال عاصم منير د ټاکلو پرېکړه کړې ده. جنرال باجوه د نومبر پر ۲۹مه ريټایرډ کيږي. هغه د نومبر پر ۲۳مه په خپله اخري وينا کې ويلي وو چې نه غواړي نور د خپل کار موده وغځوي. Читать дальше...

په افغانستان کې د طالبانو حکومت ځواکونو د لوګر ولایت په یو لوبغالي کې ۳ ښځې او ۹ نارينه د بېلابېلو جرمونو په تورونو د سلګونو نندارچیانو په وړاندې په دورو وهلي دي. د ایسوسي ایټیډ پریس خبري اژانس د یو راپور تر مخه د لوګر د والي له دفتره د نومبر پر ۲۳مه خلکو ته بلنه ورکړل شوی وه چې د سزا د لیدو لپاره د لوګر پل عالم ښار ګوټي لوبغالي ته ورټول شي. د والي په دفتر کې یوه چارواکي د نوم نه خپرولو په شرط خبري اژانس ته ویلي چې د یو سیمه ییز عدالت له خوا ځيني کسان د غلا او زنا په سزا محکوم شوي وو او هر یو... Читать дальше...

د اوکراین ولسمشر ولادمیر زلنسکي د ملګروملتونو له امنیت شورا غوښتي چې د اوکراین پر بنسټیزو تاسیساتو د روسیې د هوایي بریدونو د درولو لپاره اقدام وکړي. د روسیې په دغو بریدونو کې د اوکراین ډېر بنسټیز تاسیسات په تېره د انرژۍ د تولید تاسیسات په نښه شوي چې په ملیونونو اوکراینیان یې په دې سړه هوا کې تیارې ته کېنولې دي. اوکرایني چارواکو پرون چهارشنبې د روسیې په یوه تازه برید کې د شپږ کسانو د وژل کېدو خبر ورکړ. زلنسکي بیګا د ویډیو کنفرانس له لارې د ملګروملتونو د امنیت شورا غونډې ته وویل، نن په یوه ورځ... Читать дальше...

د ملګروملتونو د کډوالو اداره په لغمان ولایت کې له سوونو افغانانو سره د نغدي مرستو خبر ورکوي. د افغانستان لپاره د دې ادارې څانګې پرون په یوه ټوېټ کې ویلي چې د دې ولایت په لیرې پرتو سیمو کې له۲۴۰۰ زیانګالو سره دغه مرستې د دې لپاره شوي چې پرې موسمي اړتیاوې پوره کړي. دې ادارې نه‌دي ویلي چې له هر کس سره څومره اندازه نغدي مرسته شوې خو د جنت بي بي په نوم د یوې ښځې یادونه شوې او ویل شوي، هغه چې له خپلې کورنۍ سره له لرګیو جوړه په یوه کوچینۍ سرپناه کې د ژوند سختې شپې ورځې سبا کوي، پر دغو پیسو به لرګي، جامې، بوټان او خواړه وپېري. Читать дальше...

د افغان ښځو او نجونو د بشري حقونو لپاره د امریکا ځانګړې استازې رینا امیري وایي، ډېری افغان قاضیانې او مدافع وکیلانې اوس له خپلو وړتیاوو کار نه اخلي او د خپلو اولادونو په خاطر د خوړو برابرولو لپاره د مرستې لاس اوږدوي. رینا امیري نن په یوه ټوېټ کې ویلي، یو کال وړاندې طالبانو په افغانستان کې د مدافع وکیلانو ټولنه منحل کړه چې د جنسیتي برابرۍ لپاره یې کار کاوه. د هغې په خبره په دې کار سره اوس ښځې له دې بې برخې شوي چې قانون ته لاس‌رسی ولري او ډېرې ښځینه قاضیانې او مدافع وکیلانې اوس دې ته اړې شوي چې... Читать дальше...

ننګرهار کې یو شمېر ښځې چې د خپلو کورنیو یوازنۍ سرپرستې دي، د جلغوزیو د پاکولو په یوه فابریکه کې کار کوي. دا ښځې که څه هم وايي چې په سختۍ سره کولای شي د خپلو کورنیو لپاره د سهار او ماښام خواړه برابر کړي، خو بیا هم خوشحاله دي چې د کار زمینه ورته برابره شوې ده.

د افغان ښځو او نجونو د بشري حقونو لپاره د امریکا ځانګړې استازې رینا امیري، د افغانستان په یوه سټډیوم کې د طالبانو له‌خوا په عام محضر کې د یو شمېر کسانو د دورو وهلو د راپورونو په وړاندې غبرګون ښکاره کړی. نوموړې ويلي، چې د طالبانو دغه عمل به دا هېواد بیا یوې خطرناکې لارې ته سیخ کړي. رینا امیري نن په یوه ټویټ کې ویلي، دا وحشتناکه او هم خطرناکه نښه ده چې طالبان یې د نړۍ په وړاندې د سرغړاوي په توګه ښیي او هغې پخوانۍ تګلارې ته مخه کوي چې مخکې یې ښه پایله نه‌ده لرلې، چې یو ځل به بيا دا هېواد یوې خطرناکې لارې ته سیخ کړي. Читать дальше...

د پاکستاني پوځ مشر جنرال قمر جاويد باجوه وايي تېر کال یې په فرورۍ کې "تر ډیر غور و فکر وروسته" پرېکړه وکړه چې نور به په سیاست کې ګوتې نه وهي.‌ باجوه د خپلې کاري مودې تر ختمېدو ۷ ورځې مخکې، د نومبر پر ۲۲مه په پينډۍ کې د "يوم شهدا" غونډې د وينا په وخت وويل چې "پوځ د پاکستان خدمت کوي خو بیا هم پرې تنقيدونه کيږي". د هغه په خبروه د دې "لویه وجه په تېرو ۷۰ کلونو کې په سياست کې د پوځ مداخله ده چې يو غير اییني کار دی". باجوه د تحريک انصاف مشر او پخواني وزیراعظم عمران خان نيوکو ته په اشاره وويل چې کله... Читать дальше...

واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته له افغانستان څخه د خلکو د وتلو لړۍ تر پخوا چټکه شوې ده. بې‌کاري، د ژوند نامعلوم برخليک او اقتصادي ستونزې د دې لامل ګرځېدلي دي چې ډېری خلک په ځانګړي ډول ځوانان له هېواد څخه د وتلو په لټه کې شي. هرات او نيمروز چې له ایران سره ګډه پوله لري هره ورځ ترې زیات شمیر ځوانان په قانوني او غیري قانوني لارو د وتلو هڅه کوي. دا په داسي حال کې ده چې، پر طالبانو تور دی چې د مسلکي کسانو پر ځای یوازې خپلو ملګرو ته دندې ورکوي. نور تفصیل د صادق رښتيني په راپور کې د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو اورېدلی شئ... Читать дальше...

واشنګټن پوسټ ورځپاڼه: د واشینګټن پوسټ ورځپاڼې په امریکا کې د شکرګزارۍ د ورځې لمانځنې او په‌کې د سلګونو افغان کډوالو ګډون ته پاملرنه کړې ده. په افغانستا کې په تېر میلادي کال کې واک د طالبانو له بیا رسېدو وروسته لسګونه زره افغانان امریکا ته ولېږدول شول. په لیکنه کې ویل شوي چې د ویرجینیا ایالت په یوه سیمه کې افغانان ماښامنۍ او د شکرګزارۍ له ورځې سره بلدتیا ته وربلل شوي وو. د فیل مرغ غوښه او خواږه کچالو هم په خوړو کې شامل وو. دا مراسم د امریکایانو په کلتوري او دیني باورونو کې ريښه لري، په... Читать дальше...

طالبان خبر ورکوي چې له ازبکستان څخه یې یو سل او پنځه ویشت امبولانسونه اخیستي دي. د طالبانو د چارو د ادارې رئیس مولوي نورالحق انور پرون په کابل کې رسنیو ته د دې امبولانسونو د اخیستو خبر ورکړ. طالبان وایي چې دا امبولانسونه یې په شپږ میلیونه او څه باندې څلور لکه پنځوس زره ډالرو اخیستې دي چې د عامې روغتیا وزارت ته تسلیم شول. دا امبولانسونه په کابل او ولایتونو کې د روغتیایي مرکزونو لپاره دي. په تېرو شلو کلونو کې د جګړو په ترڅ کې ډېر امبولانسونه د چاودنو پر مهال ویجاړ شوي دي. طالبانو د دوه زره... Читать дальше...

په زابل کې دوه تنه وروسته له هغه مړه شول چې لېونیو سپیو وداړل. په دې ولایت کې د طالبانو چارواکو پرون خبر ورکړ چې په وروستیو کې شاوخوا سل تنه لیونیو سپیو داړلي دي چې، له امله یې یوه تن په میزانه او بل په کاکړانو ولسوالۍ کې ساه ورکړې ده. طالبانو نه‌دي ویلي چې دا کسان په کومه ورځ مړه شوې دي، خو د عامې روغتیا د ریاست او د زابل د ښاروالۍ په وینا یې د داسې ټیمونو د جوړیدو خبر ورکړی دی چې لېوني سپي ووژني.

د امریکا متحد ایالتونو له اوکراین سره د نورو پوځي مرستو اعلان وکړ. د امریکا د بهرنیو چارو وزارت پرون په یوه بیان کې وویل چې، د څلور سوه میلیونه ډالرو په ارزښت وسلې، مهمات او هوایي دفاع سیستم به اوکراین ته وسپاري چې د ځان دفاع وکړي. له کله چې جو بایډن د امریکا د متحد ایالتونو ولسمشر شوی دی؛ واشنګتن له اوکراین سره تر اوسه د نولس اعشاریه اووه میلیارډه ډالرو په ارزښت پوځي مرستې کړې دي. د اوکراين ولسمشر په وار وار له لوېديځوالو غوښتي چې د روسيې د يرغل پر وړاندې دې ورسره مرستې وکړي.