Pse disa shkolla në Kanada kanë varre të pashënuara?
Ky lajm vjen pas zbulimit të 215 trupave në një tjetër shkollë, muajin e kaluar.
Zbulimi është bërë në Shkollën Rezidenciale Marieval, e cila ka funksionuar në periudhën 1899-1997, rreth 135 kilometra në lindje të Regjinas, kryeqytetit të provincës Saskatchewan.
Radari që ka depërtuar në thellësi të tokës, ka regjistruar të paktën 600 trupa të varrosur, ka thënë shefi i komunitetit indigjen, Cadmus Delorme, transmeton agjencia e lajmeve Associated Press.
Varreza besohet se ka trupa të fëmijëve dhe të rriturve, dhe madje edhe të personave jashtë komunitetit, që kanë qenë pjesë e kishës atje.
Perry Bellegarde, shef i të ashtuquajturës Asamble e Kombeve të Para, ka thënë se nuk është e pazakonshme që të gjenden varreza të tilla në ish-shkolla rezidenciale, mirëpo përbëjnë gjithmonë zbulime shkatërruese, që hapin plagët për asimilimin e dhunshëm të fëmijëve indigjenë në këto institucione, që shpesh kanë qenë abuzuese.
Shumë kanadezë joindigjenë nuk kanë qenë të vetëdijshëm për shkallën e problemeve nëpër këto shkolla, derisa 215 fëmijë janë gjetur muajin e kaluar, në një prej shkolla më të mëdha të atij lloji.
Çfarë janë shkollat rezidenciale?
Nga shekulli i 19-të deri në vitet 1970, më shumë se 150,000 fëmijë indigjenë janë detyruar të marrin pjesë në shkollat e krishtera, të financuara nga shteti, me qëllim të asimilimit të tyre në shoqërinë kanadeze.
Mijëra fëmijë kanë vdekur aty si pasojë e sëmundjeve apo shkaqeve tjera, dhe shumica prej tyre nuk janë kthyer kurrë nëpër familje.
Gati tri e katërta e 130 shkollave rezidenciale janë udhëhequr nga kongregacionet misionare katolike romake, ndërsa të tjerat kanë funksionuar nën Kishën Anglikane apo Kishën e Bashkuar të Kanadasë, e cila sot është njihet për zgjerimin më të madhe të fesë protestante në këtë shtet.
Qeveria kanadeze ka pranuar rolin që ka pasur në izolimin e fëmijëve nga shtëpitë, familjet dhe kulturat e tyre dhe ka pranuar po ashtu se abuzimi fizik dhe seksual ka qenë i shfrenuar nëpër shkolla, ku studentët janë rrahur pse kanë folur në gjuhën e tyre amë.
Liderët indigjenë e kanë quajtur gjithë këtë histori si formë të gjenocidit kulturor.
Kryeministri kanadez Justin Trudeau, e ka quajtur të premten këtë politikë “tejet të dëmshme, e cila ka qenë realitet për Kanadanë për shumë, shumë dekada dhe kanadezët sot janë të tmerruar dhe të turpëruar se çfarë qasje ka pasur shteti i tyre”.
Ai ka thënë se kjo politikë “ka detyruar asimilimin” te fëmijët.
Çfarë qëndron mbrapa zbulimit të mbetjeve?
Komisioni për të Vërtetën Kombëtare dhe Pajtim, që është krijuar në kuadër të kërkimfaljes qeveritare, ka publikuar një raport më 2015, përmes së cilit janë identifikuar rreth 3,200 vdekje të konfirmuara nëpër shkolla.
Ndonëse disa persona kanë vdekur si pasojë e sëmundjeve si, tuberkulozi, është vërejtur se shkaku i vdekjeve për gjysmën e këtyre viktimave, zakonisht nuk është regjistruar.
Sipas Komisionit, Qeveria ka dëshiruar që të mbajë shpenzimet e ulëta nëpër shkolla, andaj rregulloret adekuate nuk janë krijuar kurrë.
Në raport është thënë edhe se praktikat e shkollave kanë qenë për të mos dërguar trupat nëpër komunitetet e tyre.
Delorme ka thënë se varrezat në shkollën në Saskatchesan janë shënuar një herë, mirëpo operatorët katolikë të ndërtesës i kanë hequr shenjat.
Çfarë kërkimfaljesh janë bërë?
Ish-kryeministri Stephen Harper ka kërkuar falje në Parlament më 2008 për rolin e Qeverisë.
Edhe Kisha Anglikane, dhe kisha tjera të bashkuara, kanë kërkuar falje për rolet e tyre në abuzime.
Në mesin e 94 rekomandimeve, Komisioni për Pajtim ka përmendur edhe kërkimfaljen e papatit, mirëpo në Konferencën Kanadeze të Peshkopëve Katolikë më 2018 është thënë se Papa nuk mund të kërkojë falje personalisht për shkollat rezidenciale.
Ish-Papa Benedikti XVI është takuar me disa ish-studentë dhe viktima më 2009 dhe u ka folur atyre për “ankthin personal” që ndjen për dhimbjet e tyre.
Pas zbulimit të muajit të kaluar, Papa Françesku ka shprehur dhimbjen e tij dhe u ka bërë thirrje autoriteteve fetare dhe atyre politike, që të vënë dritë për të këtë “aferë të trishtë”, mirëpo nuk ka kërkuar falje.
Truedeu ka thënë të premten se ka folur personalisht me Papën “për t’i treguar se sa e rëndësishme është që ai jo vetëm të bëjë një kërkimfalje, mirëpo të kërkojë falje te kanadezët indigjenë në tokën kanadeze”.
Peshkopi Don Bolen nga Kryepeshkopia e Regjinas, ka publikuar një letër në faqen e tij në internet, në të cilën ka përsëritur kërkimfaljen e bërë dy vite më parë.
Çfarë kompensimi është ofruar?
Komisioni për Pajtim është krijuar në kuadër të një marrëveshjeje për zgjidhje, më 2015, në vlerë të 4 miliardë dollarëve amerikanë, njëherësh pakti më i madh në historinë kanadeze.
Sipas marrëveshjes, studentët që kanë qenë në këto shkolla kanë të drejtë për të fituar 8,143 dollarë amerikanë për pjesëmarrje në vitin e parë shkollor dhe nga 2,443 dollarë amerikanë për secilin vit më pas.
Viktimat e dhunës fizike dhe asaj seksuale, kanë mundësi të kërkojnë kompensim shtesë.
Trudeau ka thënë se Qeveria do të ndihmojë në ruajtje të vendeve të varrezave dhe të kërkojë për varreza të pashënuara në shkolla të tjera, por ai dhe ministrat e tij, kanë theksuar nevojën që komunitetet indigjene të vendosin vetë sesi duan të vazhdojë tutje procesi.
Qeveria ka njoftuar më parë se ka ndarë 22 milionë dollarë amerikanë për këto përpjekje, që i ka konsideruar hap të parë në këtë temë.
Përgatiti: Krenare Cubolli