Freedom House: Rusiye qırımtatar jurnalistleriniñ ükümlerini ğayrıdan baqmalı
«Freedom House Mıkola Semenadan mahkümiyetniñ çıqarılmasını tebrikley», – dep bildirdi Mark Berendt, Avropa ve Avrasiyadaki Freedom House programmalarınıñ müdiri. – «Bu – Qırımda kütleviy haber vastalarınıñ qorçalavında küçük bir ğalebe, çünki dört yıl evelsi Semenağa qarşı çıqarılğan cinaiy qabaatlavlarınıñ sebebi yarımadanıñ qanunsız Rusiye ilhaqını tenqidiy aydınlatuvı oldı. Amma Qırımdaki media sert bir şekilde sıñırlana, ihtisaslı ve vatandaş jurnalistleri yapqan işleri içün repressiyalarğa oğratıla. Hususan qırımtatar jurnalistleri sert bir cezalarğa oğray. Olarnıñ ükümleri, Semenanıñ kibi, ğayrıdan baqılmalı. Birleşken Devletler, Avropa Birligi ve halqara toplulıqnıñ böyle adiselerniñ adaletli ve tafsilâtlı tedqiqatını istemesi müim», – dep tüşüne teşkilât.
Eñ az 10 diger ihtisaslı ve vatandaş jurnalisti, işğal etilgen Qırımnıñ stimeri apiste qala. Çoqusı – «Qırım birdemligi» aq qorçalayıcı areketinen bağlı qırımtatarlar: Server Mustafayev, Timur İbragimov, Marlen Asanov, Seyran Saliyev, Remzi Bekirov, Ruslan Suleymanov, Osman Arifmemetov, Rustam Şeyhaliyev, Nariman Memedeminov ve Ernes Ametov.
Daa evel qırımlı jurnalist, Qırım.Aqiqat müellifi, Ukrainada nam qazanğan jurnalist Mıkola Semena Rusiye kontrolindeki Aqmescit Jeleznodorojnıy rayon mahkemesiniñ sınav müddetiniñ vaqtından evel toqtatılğanı ve mahkümiyetiniñ lâğu etilgenine dair qararını aldı.
Yanvarniñ 14-nde Rusiye kontrolindeki Aqmescitniñ Jeleznodorojnıy mahkemesi advokat Aleksandr Popkov ve qırımlı jurnalist Mıkola Semenanıñ sınav müddetini vaqtından evel toqtatmaq ve mahkümiyetini almaq muraacaatını baqıp qanaatlendirdi.
Qırımnıñ vatandaş jurnalistleri Remzi Bekirov ve Nariman Memedeminov «Reporterı bez granits» halqara ükümetten tış teşkilâtınıñ er yıl yayınlanğan esabatına kirsetildi.
2019 senesi martnıñ 27-nde Rusiye İç işler nazirligi ve Rusiye gvardiyasınıñ hadimleri Qırımda qırımtatarlarnıñ, şu cümleden «Qırım birdemligi» faalleriniñ evlerinde tintüvler keçirdi. Umumen 24 faal tutuldı.
OSCE kütleviy haber vastalarınıñ serbestligi vekili Harlem Désir martnıñ 27-nde Qırımda keçirilgen kütleviy tintüvlerden soñ «Qırım birdemligi» faalleriniñ apiske alınuvını takbih etip, olarnıñ Rusiye SİZOsından acele azat etilüvine çağırğan edi.
Rusiye Tış işler nazirligi OSCE kütleviy haber vastalarınıñ serbestligi vekili Harlem Désirniñ apiske alınğan «Qırım birdemliginiñ» faallerini, Qırımdaki vatandaş jurnalistlerini azat etmek çağıruvları «şaşıra», dep bildirdi.
«Hizb ut-Tahrir işi» boyunca apiske alınğan ve mahküm etilgenlerniñ imayecileri olarnıñ taqip etilmesi diniy sebeplernen bağlı olğanını tüşüne. Advokatlar qayd etkenine köre, Rusiye uquq qoruyıcı organları tarafından bu dava boyunca taqip etilgenler – ekseriyeti qırımtatarlar ve ukrain, rus, tacik, azeri ve islâm dinini kütken diger millet vekilleri. Halqara uquq işğal etilgen topraqlarda işğalci devlet qanunlarını kirsetmege yasaqlay.
«Hizb ut-Tahrir» halqara islâm siyasiy teşkilâtı, bütün musulman devletleriniñ islâm halifeligine birleştirilmesini öz maqsadı olğanını ayta, amma olar, bu maqsatqa irişmek içün terroristik usullarnı red ete ve Rusiyede adaletsiz taqip etilgenini ayta. Rusiye Yuqarı mahkemesi 2003 senesi «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtını 15 «terrorist» birleşme cedveline kirsetip, onı yasaq etti.
Mıkola Semena – qırımlı jurnalist, Qırım.Aqiqat müellifi, Ukrainada nam qazanğan jurnalist. 2016 senesi aprel ayında Mıkola Semenanıñ evine FSB hadimleri kelip tintüv keçirdi. Daa soñra jurnalistniñ yarımadanıñ vatandaş qamaçavına dair maqalesi sebebinden cinaiy dava açıldı, dep bildirgenler. Qırım.Aqiqat saytınıñ «Fikir» rubrikasında derc etilgen maqaleni Rusiye tahqiqatçıları Rusiye topraq bütünligini bozmaq çağıruvı (Rusiye topraq bütünligini bozmaq açıq çağıruvları (Rusiye Ceza kodeksiniñ 280.1 maddesi) olaraq tanıdı.
2017 senesi sentâbrniñ 22-nde Aqmescitteki Rusiye mahkemesi Semenanı üç yıl sınav müddeti ve üç yıl açıq faaliyetnen oğraşmaq yasağı ile eki buçuq yılğa şartlı olaraq apiske almağa qarar berdi. Şu yılnıñ dekabr ayında Kreml kontrolindeki Qırım Yuqarı mahkemesi Semenanıñ ükmüni qısmen yımşatıp, açıq faaliyet yasağını eki yılğa qısqarttı.
Mıkola Semenanıñ bildirgenine köre, öz maqalelerinde o, «fikirni serbest bildirüv» aqqını qullanğan edi.
Ukraina Tış işler nazirligi, ABD Devlet departamenti, Avropa Birligi ve bir sıra halqara teşkilât Semenağa çıqarılğan ükümni takbih ettiler.
Radio Free Europe/Radio Liberty sabıq prezidenti Tom Kent jurnalist Mıkola Semenağa qarşı qabaat delilsiz ola, dep aytqan edi. O, Kreml kontrolindeki Qırım mahkemesiniñ qararı lâğu etilmeli, dep qayd etken edi.
Mıkola Semenanıñ imaye tarafı Aqmescitteki Rusiye mahkemesiniñ qararını Avropa insan aqları mahkemesine şikâyet etti. Lâkin Avropa mahkemesi Mıkola Semenanıñ şikâyetini prioritetli baqmağa razı olmadı.