Ιερουσαλήμ: Ανακαλύφθηκε σπάνιο χρυσό νόμισμα από την εποχή των Πτολεμαίων

Ένα μικροσκοπικό, αλλά εξαιρετικά σπάνιο, χρυσό νόμισμα, άνω των 2.200 ετών ανακαλύφθηκε σε ανασκαφή στο Εθνικό Πάρκο της Πόλης του Δαβίδ στις ανασκαφές του χώρου στάθμευσης του Γκιβάτι. Κι αυτή, είναι η πρώτη φορά, που ένα τέτοιο νόμισμα εντοπίζεται σε μια αρχαιολογικά ελεγχόμενη περιοχή.

Αυτό το τετράδραχμο, φτιαγμένο από σχεδόν ατόφιο χρυσάφι (99, 3 %), χρονολογείται περίπου στο 246 έως 241 π.Χ., κατά την βασιλεία του Πτολεμαίου του Γ’ της Αιγύπτου και της Βερενίκης της Β’. Μόνο είκοσι τέτοια νομίσματα είναι γνωστά, ενώ αυτό είναι το πρώτο, που ανακαλύπτεται έξω από την Αίγυπτο, δηλαδή από το κέντρο εξουσίας των Πτολεμαίων.

Στην μια πλευρά του νομίσματος, υπάρχει η εικόνα της Βερενίκης της Β’ , που φορά διάδημα, πέπλο και περιδέραιο. Στην άλλη, υπάρχει το κέρας της Αμάλθειας, το αρχαίο σύμβολο γονιμότητας κι αφθονίας, ανάμεσα σε δύο άστρα και τις λέξεις «Βασιλίσσης Βερενίκης». Αυτή, ωστόσο, η απεικόνιση της Βερενίκης είναι ασυνήθιστη για την εποχή. Διότι, σε αντίθεση με τις περισσότερες απεικονίσεις βασιλισσών ως συντρόφων, η Βερενίκη εμφανίζεται ως μονάρχης.

Είναι αρκετά πιθανό το συγκεκριμένο νόμισμα να έχει κοπεί στην Αλεξάνδρεια ως ανταμοιβή σε στρατιώτες, οι οποίοι επέστρεψαν από τον Τρίτο Συριακό Πόλεμο, έναν από τους πιο σημαντικούς πολέμους του Βασιλείου των Πτολεμαίων της Αιγύπτου εναντίον του Βασιλείου των Σελευκιδών της Συρίας.

Ωστόσο, η ανακάλυψη αυτή έχει τεράστια σημασία και για την ίδια την πόλη των Ιεροσολύμων. Για πολλά χρόνια, οι λόγιοι πίστευαν, ότι, μετά την καταστροφή του Πρώτου Ναού του Σολομώντα το 586 π.Χ., η Ιερουσαλήμ παρέμεινε μια μικρή, περιφερειακή πόλη,με μικρή οικονομική επιρροή. Αλλά αυτό το νόμισμα μαρτυράει κάτι το διαφορετικό. Όπως κι άλλα ευρήματα του 3ου αιώνα π.Χ.

Η ίδια η Βερενίκη η Β’ υπήρξε ένα αξιοσημείωτο ιστορικό πρόσωπο.Γεννημένη γύρω στο 267 π.Χ., ανέλαβε την διακυβέρνηση της Κυρηναϊκής, μετά τον θάνατο του πατέρα της και πριν παντρευτεί τον Πτολεμαίο τον Γ’, κι έβαλε την πατρίδα της ξανά υπό τον έλεγχο της Αιγύπτου. Η Βερενίκη εορταζόταν στον βασιλικό λατρευτικό κύκλο, τιμόταν ως θεά κι έτυχε σεβασμού για την συνεισφορά της στον πολιτισμό, καθώς μια τούφα από τα μαλλιά της, που την αφιέρωσε στους Θεούς για την επιτυχή έκβαση της εκστρατείας του συζύγου της κατά των Σελευκιδών, συνδέθηκε με την επιστημονική ονομασία ενός αστερισμού, του Coma Berenices (= Μαλλιά του Βερενίκης).

Ο θάνατός της ήταν ξαφνικός και βίαιος το 221 π.Χ., όταν δολοφονήθηκε, υπό τις διαταγές του αντιβασιλέα Σωσιβίου, όταν ο γιος της πήρε τον θρόνο. Το νόμισμα, καθώς κι άλλα κοσμήματα από τις ανασκαφές στον χώρο στάθμευσης του Γκιβάτι θα βρίσκονται σε δημόσια θέα στις αρχές Σεπτεμβρίου στο 20ο Ετήσιο Συνέδριο Έρευνας της Πόλης του Δαβίδ.

The gold coin of Queen Berenice. Credit: Eliyahu Yanai, City of David- Archaeology News online magazine

Επιμέλεια: Σταύρος Μαρινόπουλος