Μακρόν- Πούτιν: Οκτώ χρόνια φαγούρα
Οι συνομιλίες με σκοπό τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία «προχωράνε. Μιλάμε. Πάνε καλά», δήλωσε ο Ντόναλντ Τραμπ, ενώ η Ρωσία εξαπέλυε μια νέα μαζική επίθεση με 636 drones και 38 πυραύλους που σκότωσε τρεις ανθρώπους στην Ουκρανία, ανάμεσά τους ένα τετράχρονο παιδί, και άφησε τρεις δυτικές περιφέρειες «σχεδόν εντελώς χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα» εν μέσω ψύχους. «Ο Πούτιν ακόμα δεν μπορεί να αποδεχθεί ότι πρέπει να σταματήσει να σκοτώνει. Και αυτό σημαίνει ότι ο κόσμος δεν ασκεί αρκετή πίεση στη Ρωσία», αντέδρασε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, προβλέποντας νέες μαζικές επιθέσεις στην Ουκρανία τα Χριστούγεννα. Ο τελευταίος γύρος διαπραγματεύσεων των Αμερικανών με τους ρώσους και – χωριστά – τους ουκρανούς απεσταλμένους ολοκληρώθηκε τη Δευτέρα στο Μαϊάμι με κάποιες συγκρατημένα αισιόδοξες δηλώσεις αλλά χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Σε αυτό το φόντο επανήλθε στην επιφάνεια η ιδέα μιας επανάληψης των απευθείας επαφών ανάμεσα στη Μόσχα και τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έπειτα από τέσσερα χρόνια διπλωματικής ρήξης. Την επανέφερε ο Εμανουέλ Μακρόν, με τον Βλαντίμιρ Πούτιν να δηλώνει ακολούθως «έτοιμος για διάλογο» με τον γάλλο ομόλογό του. Μπορεί όμως να αποδώσει καρπούς μια σχέση που έχει κλονιστεί επανειλημμένα;
Ανατρέχοντας στα «οκτώ χρόνια δύσκολου διαλόγου» ανάμεσα στους δύο ηγέτες, η «Figaro» θυμίζει πως τον Μάιο του 2017, όταν πρωτοεξελέγη, ο Μακρόν θέλησε να ξεκινήσει με το δεξί τη σχέση του με τον Πούτιν, πιστός στην γκωλική διπλωματία που συνδυάζει προσέγγιση και αυστηρότητα απέναντι στη Ρωσία. Δεν ήταν εύκολο: ο ρώσος πρόεδρος είχε στηρίξει τη Μαρίν Λεπέν στις προεδρικές εκλογές. Αλλά ο Μακρόν ήθελε να καταστήσει τη Ρωσία μεσολαβητική δύναμη στη διαχείριση των μεγάλων διεθνών κρίσεων, όπως οι πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν, ο πόλεμος στη Συρία και, φυσικά, ο πόλεμος με την Ουκρανία που μαινόταν ήδη, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και την εξέγερση των φιλορώσων αυτονομιστών στο Ντονμπάς. Οι δύο ηγέτες πρωτοσυναντήθηκαν σε μια μεγαλοπρεπή δεξίωση στις Βερσαλλίες, τον Μάιο του 2017, κι έπειτα στην Αγία Πετρούπολη, τον Μάιο του 2018. Ο γάλλος πρόεδρος χαιρέτισε τότε έναν «εξαιρετικά άμεσο και ειλικρινή διάλογο», παρά τις προφανείς διαφωνίες.
Υποδεχόμενος, τον Αύγουστο του 2019, τον Πούτιν στο Μπρεγκανσόν, ο Μακρόν έκανε τις προθέσεις του ακόμα σαφέστερες: επιθυμούσε να «επανασυνδέσει τη Ρωσία με την Ευρώπη» και να οικοδομήσει μια νέα αρχιτεκτονική «ασφάλειας και εμπιστοσύνης» σε μια ήπειρο που θα εκτείνεται «από τη Λισαβόνα έως το Βλαδιβοστόκ». Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, ο γάλλος πρόεδρος υποδέχεται εκ νέου τον Πούτιν σε μια σύνοδο κορυφής του «Σχήματος Νορμανδίας» στο Παρίσι, παρουσία της Ανγκελα Μέρκελ και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Λίγες ημέρες νωρίτερα, στη διάρκεια συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ, είχε διαβεβαιώσει πως η Ρωσία «δεν είναι πλέον εχθρός» και πως, παρότι παραμένει «απειλή», είναι επίσης «εταίρος σε ορισμένα θέματα».
Αυτή η χείρα φιλίας, όμως, έμεινε χωρίς αντίκρισμα. Επιβεβαιώθηκε κατά τη συνάντηση της 7ης Φεβρουαρίου 2022 στη Μόσχα, όπου ο Εμανουέλ Μακρόν μετέβη εσπευσμένα προκειμένου να αποτρέψει τον Πούτιν από το να εισβάλει στην Ουκρανία. Οι δύο άνδρες συνομιλούσαν για περισσότερες από πέντε ώρες, καθισμένοι στις δύο άκρες ενός τραπεζιού μήκους έξι μέτρων. Μια ύστατη προσπάθεια που κατέληξε σε αποτυχία: στις 24 Φεβρουαρίου, ο ρώσος πρόεδρος ξεκίνησε την ολομέτωπη επίθεση στην Ουκρανία.
Αμέσως μετά την εισβολή, η Γαλλία θέλησε να αναλάβει ρόλο μεσολαβητή, με στόχο την ταχεία επίλυση της σύγκρουσης. Ο Εμανουέλ Μακρόν πίστευε στη δύναμη της πειθούς του. Από τον Δεκέμβριο μέχρι τις αρχές Μαρτίου, μιλάει επίσημα στο τηλέφωνο με τον Πούτιν δεκατρείς φορές. Εφτασε μάλιστα να εκνευρίσει το Κίεβο και τους ευρωπαίους συμμάχους του, καλώντας, στις 4 Ιουνίου, σε συνέντευξή του, να μην «ταπεινωθεί» η Ρωσία.
Κάτι όμως οι διπλωματικές απογοητεύσεις, κάτι η αποκάλυψη των ρωσικών εγκλημάτων στην Ουκρανία, από τα τέλη του 2022 και εξής, η στάση του Μακρόν απέναντι στον Πούτιν αλλάζει ριζικά. Ο γάλλος πρόεδρος σκληραίνει τη ρητορική του φτάνοντας να διαβεβαιώσει, τον Μάρτιο του 2024, πως δεν υπάρχει «καμία κόκκινη γραμμή» όσον αφορά τη στήριξη της Γαλλίας στο Κίεβο. Μακρόν και Πούτιν ανταλλάσσουν λεκτικά πυρά από απόσταση. «Υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που θέλουν να επιστρέψουν στην εποχή του Ναπολέοντα και ξεχνούν πώς τελείωσε», προειδοποιεί ο Πούτιν τον Μάρτιο του 2025. «Ο Ναπολέων έκανε κατακτήσεις. Η μόνη αυτοκρατορική δύναμη που βλέπω σήμερα στην Ευρώπη ονομάζεται Ρωσία», του απαντά ο γάλλος ομόλογός του. Τρεις μήνες αργότερα, τον Ιούλιο, ο πόλεμος Ισραήλ – Ιράν πείθει τον Μακρόν να αποκαταστήσει την επικοινωνία: οι δύο ηγέτες θα έχουν δίωρη τηλεφωνική συνομιλία, την πρώτη έπειτα από τρία χρόνια. Σε ό,τι αφορά την Ουκρανία, ωστόσο, οι θέσεις τους παραμένουν αγεφύρωτες.