Η Τουρκία αποκαθιστά τις σχέσεις της με το Ισραήλ

Ισραήλ και Τουρκία έχουν αρχίσει εδώ και μήνες να βαδίζουν το δρόμο της «συμφιλίωσης». Με τον τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να δείχνει για μία ακόμα φορά ότι μπορεί να περάσει από τις ύβρεις στις κολακείες εξαιρετικά εύκολα. Ανάλογα με τα συμφέροντα του.

Στην παρούσα συγκυρία ο Ερντογάν έχει αντιληφθεί ότι ο χάρτης των συμμαχιών της Μέσης Ανατολής αλλάζει. Και δεν θέλει να αφήσει την Τουρκία εκτός των εξελίξεων.

Οι αλλαγές άλλωστε συντελούνται και στη σκιά της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, που αλλάζει τόσο το γεωπολιτικό τοπίο, όσο και το ενεργειακό. Στην αυγή ενός νέου «Ψυχρού Πολέμου» που οι σχεδιασμοί των νέων ενεργειακών δρόμων βρίσκονται σε εξέλιξη, ο Ερντογάν έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα επιτρέψει η Τουρκία να μείνει εκτός παιχνιδιού.

Συμμαχίες με φόντο την οικονομία

Σε αυτό το πλαίσιο και ενώ πιέζεται ιδιαίτερα από την οικονομική κρίση που δεν δείχνει τάσεις υποχώρησης στην Τουρκία ο τούρκος πρόεδρος επανασχεδιάζει την εξωτερική πολιτική του με γνώμονα το συμφέρον του.

Έτσι το Ισραήλ από «κράτος – τρομοκράτης» που κάποτε ο Ερντογάν συμπεριελάμβανε στον «άξονα του κακού» σήμερα γίνεται ένα κράτος που είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας να αναπτύξει εκ νέου σχέσεις μαζί του.

Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά. Ο Ερντογάν εκτός από το χέρι του Ισραήλ έχει σφίξει και τα χέρια των ηγετών της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, με το βλέμμα πάντα στις επενδύσεις.

Τηλέφωνα για συγχαρητήρια

Την Τετάρτη Άγκυρα και Τελ Αβίβ ανακοίνωσαν ότι προχωρούν στην πλήρη αποκατάσταση των διπλωματικών τους σχέσεων και προχωρούν στο διορισμό πρεσβευτών. Το βράδυ της Τετάρτης Ισραήλ και Τουρκία ανακοίνωσαν ότι ο τούρκος πρόεδρος είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Γιαΐρ Λαπίντ.

Στην ανάρτηση του ο Λαπίντ ανέφερε χαρακτηριστικά ότι αντάλλαξε συγχαρητήρια με τον Ερντογάν για την πλήρη αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών. Υπογράμμισε δε ότι οι Ισραήλ και Τουρκία είναι δύο χώρες κλειδιά στην περιοχή και η ενίσχυση των δεσμών τους συμβάλλει στην περιφερειακή σταθερότητα με οφέλη και για τις δύο πλευρές.

I just spoke with President @RTErdogan of Türkiye.

We congratulated one another on the decision to fully renew our diplomatic ties.

and are two key countries in the region. Bolstering our ties contributes to regional stability & brings tangible benefits for both nations.

— יאיר לפיד – Yair Lapid (@yairlapid) August 17, 2022

Την ίδια στιγμή στην ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας σημειώνεται ότι κατά την τηλεφωνική του επικοινωνία Ερντογάν – Λαπίντ ο τούρκος πρόεδρος εξέφρασε την ικανοποίησή του για την πρόοδο των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ στο πλαίσιο που συμφωνήθηκε κατά τις επισκέψεις του Ισραηλινού Προέδρου Ισαάκ Χερτζόγκ αλλά και του Ισραηλινού πρωθυπουργού Γιαΐρ Λαπίντ στην Τουρκία.

Αναφερόμενος στην απόφαση για τον διορισμό πρεσβευτών ο Ερντογάν είπε – σύμφωνα με την ανακοίνωση ότι θα προχωρήσουν στα απαραίτητα βήματα για το διορισμό αυτό το συντομότερο δυνατό. Τέλος ο Ερντογάν εξέφρασε ότι υποστηρίζει την ανάπτυξη της συνεργασίας και του διαλόγου μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ σε βιώσιμη βάση και στη βάση του σεβασμού των αμοιβαίων ευαισθησιών των δύο πλευρών.

Cumhurbaşkanı @RTErdogan, İsrail Başbakanı Yair Lapid ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. pic.twitter.com/ozCHnaIER4

— T.C. Cumhurbaşkanlığı (@tcbestepe) August 17, 2022

Το χρονικό από την ένταση στην εξομάλυνση

Με την εξέλιξη να χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα σημαντική στο διεθνές διπλωματικό πεδίο, το Reuters δημοσιεύει τις ημερομηνίες σταθμούς στην εξέλιξη των σχέσεων Άγκυρας – Τελ Αβίβ από την αρχή της έντασης μέχρι την απόφαση για ανταλλαγή πρεσβευτών.

Ιανουάριος 2009 – Ο Ερντογάν – τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας – αποχωρεί από τη σκηνή του Νταβός αφού ζητά «ένα λεπτό» για να επικρίνει τις θανάσιμες ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές εναντίον Παλαιστινίων, απαντώντας στην μακροσκελή τοποθέτηση του τότε Προέδρου του Ισραήλ, Σιμόν Πέρες.

Μάιος 2010 – Ισραηλινοί κομάντος σκοτώνουν εννέα Τούρκους ακτιβιστές σε επιδρομή στο πλοίο Mavi Marmara, το οποίο ήταν επικεφαλής ενός στολίσκου που μετέφερε βοήθεια προς τη Γάζα. Οι ισραηλινοί υπερασπίζονταν το ναυτικό αποκλεισμό της παλαιστινιακής επικράτειας που διοικεί η Χαμάς. Ένας δέκατος ακτιβιστής που τραυματίστηκε στο περιστατικό πέθανε το 2014 μετά από χρόνια σε κώμα.

Σεπτέμβριος 2011 – Η Άγκυρα υποβαθμίζει τη διπλωματική παρουσία του Ισραήλ στην Τουρκία σε επίπεδο δεύτερου γραμματέα, απελαύνοντας επί της ουσίας τους Ισραηλινούς διπλωμάτες μετά τη δημοσίευση έκθεσης του ΟΗΕ για την επιδρομή.

Μάρτιος 2013 – Σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ερντογάν που «έκλεισε» ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, ο τότε πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου ζητά συγγνώμη από την Τουρκία για λάθη που μπορεί να οδήγησαν στο θάνατο των ακτιβιστών στο Mavi Marmara.

Δεκέμβριος 2015 – Ισραήλ και Τουρκία καταλήγουν σε μια προκαταρκτική συμφωνία για την εξομάλυνση των σχέσεων, συμπεριλαμβανομένης της επιστροφής των πρεσβευτών.

Ιούνιος 2016 – Οι δύο χώρες υπογράφουν συμφωνία για την αποκατάσταση των σχέσεων μετά από την εξαετή ρήξη, επισημοποιώντας μια συμφωνία που ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν είπε ότι έστειλε ένα «ελπιδοφόρο μήνυμα» για περιφερειακή σταθερότητα.

Πρώτη πράξη εξομάλυνσης

Νοέμβριος 2016 – Ο Ερντογάν διορίζει νέο πρεσβευτή στο Ισραήλ, ανταποδίδοντας μια κίνηση των Ισραηλινών, σε ένα περαιτέρω βήμα προς την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων.

Ιούνιος 2017 – Ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας φέρεται να είπε ότι το Ισραήλ κατέβαλε συνολική αποζημίωση 20 εκατομμυρίων δολαρίων στις οικογένειες των θυμάτων της ισραηλινής επιδρομής στον στολίσκο βοήθειας στη Γάζα.

Ανακαλούνται οι πρεσβευτές

Μάιος 2018 – Η Τουρκία και το Ισραήλ απελαύνουν ο ένας τους ανώτερους διπλωμάτες του άλλου σε μια σύγκρουση σχετικά με τη δολοφονία από τις ισραηλινές δυνάμεις 60 Παλαιστινίων κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων στα σύνορα της Γάζας κατά του ανοίγματος της Πρεσβείας των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ. Ο Ερντογάν χαρακτήρισε την αιματοχυσία ως γενοκτονία και αποκάλεσε το Ισραήλ «κράτος – τρομοκράτη».

Δεκέμβριος 2019 – Το Ισραήλ αντιτίθεται στο τουρκολιβυκό μνημόνιο για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών στην ανατολική Μεσόγειο. Το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος υπογράφουν συμφωνία τον επόμενο μήνα για την κατασκευή ενός αγωγού που θα μεταφέρει φυσικό αέριο στην Ευρώπη, ένα έργο στο οποίο η Τουρκία αντιτάχθηκε και που αργότερα ανεστάλη.

Νοέμβριος 2021 – Η Τουρκία ελευθερώνει ένα ζευγάρι Ισραηλινών που είχε συλληφθεί επειδή φωτογράφιζε την κατοικία του Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη και κατηγορήθηκε για κατασκοπεία, έναν ισχυρισμό που αρνήθηκε το Ισραήλ. Ο τότε Ισραηλινός πρωθυπουργός Ναφτάλι Μπένετ μίλησε στη συνέχεια με τον Πρόεδρο Ερντογάν. Αυτή ήταν η πρώτη συνομιλία μεταξύ Τούρκων και Ισραηλινών ηγετών από το 2013, σύμφωνα με το γραφείο του Μπένετ.

Έτος συμφιλίωσης

Φεβρουάριος 2022 – Ο Ερντογάν λέει ότι η Τουρκία και το Ισραήλ μπορούν να συνεργαστούν για να μεταφέρουν ισραηλινό φυσικό αέριο στην Ευρώπη και οι δύο χώρες θα συζητήσουν την ενεργειακή συνεργασία κατά τις συνομιλίες τον Μάρτιο. Διαβάστε περισσότερα

Φεβρουάριος 2022 – Ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου λέει πριν από την επίσκεψη του Χέρτζογκ ότι η Τουρκία δεν θα εγκαταλείψει τη δέσμευσή της για ένα παλαιστινιακό κράτος προκειμένου να αποκτήσει στενότερους δεσμούς με το Ισραήλ.

Μάρτιος 2022 – Ο Ισραηλινός Πρόεδρος Ισαάκ Χέρτζογκ επισκέπτεται την Τουρκία μετά από πρόσκληση του Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, στην πλέον υψηλού επιπέδου επίσκεψη ισραηλινού από το 2008, καθώς οι περιφερειακοί αντίπαλοι εργάζονται για να εξομαλύνουν την ένταση ετών.

Μάιος 2022 – Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου επισκέφθηκε το Ισραήλ τον Μάιο και είχε συνομιλίες με τον ομόλογό του Γιαΐρ Λαπίντ. Οι επικεφαλής της διπλωματίας των δύο κρατών δήλωσαν ότι οι χώρες τους ελπίζουν να επεκτείνουν τους οικονομικούς δεσμούς καθώς επιδιώκουν τον τερματισμό της έντασης που διαρκούσε για περισσότερο από μια δεκαετία.

Αύγουστος 2022 – Η Τουρκία και το Ισραήλ ανακοίνωσαν ότι θα διορίσουν εκ νέου τους αντίστοιχους πρεσβευτές.

Παρακολουθεί η Αθήνα

Η αποκατάσταση των σχέσεων Τουρκίας – Ισραήλ επαναβεβαιώνει ότι η Άγκυρα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απομονωμένη. Αξίζει να σημειωθεί ότι κάποιοι διπλωμάτες εξακολουθούν να σημειώνουν πάντως ότι η καχυποψία μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας δεν έχει τελειώσει.

Η Αθήνα από την πλευρά της έχει επανειλημμένα ξεκαθαρίσει ότι δεν επενδύει στις έριδες των συμμάχων της με «αντιπάλους», όπως χαρακτηρίζεται η Άγκυρα, αυτή την περίοδο, ωστόσο παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις.

Η ελληνική πλευρά θεωρεί μάλιστα ότι σε αυτό το επίπεδο σχέσεων οι δεσμοί Αθήνας – Τελ Αβίβ δεν μπορούν εύκολα να αμφισβητηθούν από την Άγκυρα.

Και υπενθυμίζει την δέσμευση περιοχών από τις ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ μέσω της Ελλάδας νότια της Κρήτης στις αρχές Αυγούστου, λίγο πριν τις ανακοινώσεις για το πού θα στοχεύσει το Αμπντούλ Χαμίντ Χαν που θεωρήθηκαν και ως μία διπλωματική ασπίδα – μήνυμα της ισραηλινής πλευράς στην Άγκυρα υπέρ της Αθήνας.

Διπλωματικές πηγές έχουν επαναλάβει πολλές φορές ότι είναι «προς το συμφέρον» της Ελλάδας η Τουρκία να αναπτύσσει σχέσεις με τους συμμάχους της Αθήνας, που θα μπορούν ενδεχομένως να αυξάνουν την πίεση στην Άγκυρα όποτε αυτό κριθεί αναγκαίο.

Υπενθυμίζεται ότι ο Γιαΐρ Λαπίντ είχε διαβεβαιώσει την ελληνική πλευρά κατά την επίσκεψη του στην Αθήνα με αφορμή την τριμερή Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, τον Απρίλιο, ότι δεν πρόκειται να προχωρήσει σε καμία κίνηση «πίσω από την πλάτη» των δύο συμμάχων του, διαβεβαιώνοντας για τις προθέσεις του Ισραήλ να διατηρήσει το υψηλό επίπεδο στρατηγικής συνεργασίας τόσο με την Ελλάδα όσο και με την Κυπριακή Δημοκρατία.