Το Instagram, οι νέοι και οι χώροι τέχνης
Η Kim Logchies-Prins και ο σύζυγός της Lionel, συνιδρυτές του μουσείου σύγχρονης τέχνης και τέχνης του δρόμου Moco στο Αμστερνταμ, εξηγούν ότι το Instagram αφορά πλέον όλα τα μουσεία, καθώς το κοινό δημοσιεύει στην πλατφόρμα αυτή εικόνες από τις επισκέψεις του σε χώρους τέχνης. «Αυτό είναι καλό για εμάς γιατί φέρνει περισσότερο κόσμο», λένε στον «Guardian» οι ιδρυτές του Moco. Προσθέτουν ότι πολλοί από τους νεότερους επισκέπτες των μουσείων τους μπορεί να είναι οπαδοί του κινηματογράφου ή λάτρεις της μόδας, αλλά για πολλούς ο κόσμος της τέχνης είναι άγνωστο πεδίο. «Εχουμε πολλούς ανθρώπους που έρχονται και δεν έχουν ακούσει ποτέ για έναν Basquiat ή έναν Haring και φεύγουν νιώθοντας ότι συμμετέχουν στον κόσμο της τέχνης», είπε η Kim Logchies-Prins.
Από εκεί και πέρα αναλαμβάνουν οι επιδραστικοί της κουλτούρας χρήστες για να τα αναδείξουν στους λογαριασμούς τους. «Σίγουρα το Instagram παρέχει οπτική πρόσβαση, αν και κρύβει παγίδες», επισημαίνει η Μαρίνα Βρανοπούλου, υπεύθυνη του χώρου τέχνης Dio Horia Gallery Acropolis. «Η επιφάνεια της οθόνης δίνει αβαντάζ σε εύπεπτα έργα λόγω χρωμάτων, ενώ σε άλλα χάνεται η πολυπλοκότητά τους, με αποτέλεσμα ο καλλιτέχνης πολλές φορές να αποκτά δημοφιλία για λάθος λόγους και έτσι να ξεχνά γιατί έγινε καλλιτέχνης. Ομως βοηθά πολύ στην αρχειοθέτηση νέων έργων και καλλιτεχνών. Ετσι ώστε όταν ταξιδεύω σε διαφορετικές χώρες ανατρέχω στα αρχεία εικόνων μου και οργανώνω τις επισκέψεις μου στα στούντιο για να βλέπω από κοντά τα έργα και τους δημιουργούς τους. Εξάλλου είναι βοηθητικό στην επικοινωνία της πρώτης φοράς με συλλέκτες ή καλλιτέχνες τους οποίους γνωρίζουμε από τις εικόνες τους στο Instagram και ενδιαφερόμαστε για περαιτέρω συνεργασίες», λέει.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Ομως ορισμένοι στον κόσμο της τέχνης έχουν αμφισβητήσει τη βοήθεια και αναρωτιούνται αν το Instagram «σκοτώνει» τον πολιτισμό των μουσείων. Ενώ τα μουσεία έχουν μάθει να αξιοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την προώθηση των εκθεμάτων τους, ο τρόπος με τον οποίο επιμελούνται και σχεδιάζουν τις εκθέσεις μπορεί να αλλάξει αν λάβουν υπόψη τους ιδιαίτερα το Instagram.
Σήμερα το τι ορίζουμε πολιτισμό διαφέρει από την προ social media εποχή. Γιατί στο παραδοσιακό κοινό που επισκέπτεται τα μουσεία έχει προστεθεί η Γενιά Ζ και όσοι από αυτή την ηλικιακή ομάδα πληθυσμού βλέπουν εκθέσεις τέχνης δηλώνουν ότι θέλουν πολύ περισσότερο να διασκεδάσουν παρά να μορφωθούν και ότι προτιμούν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Αυτό το αντελήφθησαν κάποιοι από τους πολιτιστικούς οργανισμούς όπως η γκαλερί Renwick του Μουσείου Τέχνης Smithsonian στην Ουάσιγκτον, που παροτρύνει τους επισκέπτες να βγάζουν και να μοιράζονται φωτογραφίες των εκθεμάτων τους. Το 2015, εκπρόσωποι του μουσείου δήλωσαν στην «Washington Post» ότι η έκθεση «Wonder», η οποία περιελάμβανε εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας κατασκευασμένες από απροσδόκητα υλικά, όπως κάρτες ευρετηρίου και σπάγκο στα χρώματα το ουράνιου τόξου, συγκέντρωσε περισσότερους επισκέπτες από όλο το κοινό συνολικά εκείνης της χρονιάς.
Ωστόσο οι κριτικοί τέχνης αναρωτιούνται αν η φιλική προς το Instagram αισθητική είναι καλή για τον κόσμο της τέχνης. Στον «Guardian», ο κριτικός σε θέματα κουλτούρας του Ιντερνετ Kyle Chayka υποστήριξε ότι οι αλγόριθμοι αρχίζουν να διαμορφώνουν τα γούστα μας και να μας ωθούν να επιθυμούμε είδη της ίδιας αισθητικής. Εάν λοιπόν το γούστο παγκοσμιοποιείται σε σημείο που και οι πολιτιστικές επιρροές μας αποκτούν ομοιογένεια, τότε είναι αναμενόμενο να μειώνεται η αισθητική ποικιλομορφία που υπάρχει στον κόσμο.
«Καθώς προχωρά η τεχνολογία, όλοι μας προσαρμοζόμαστε για να χρησιμοποιούμε τα εργαλεία που μας προσφέρονται. Τα θετικά σημεία του Instagram είναι ότι παρέχει θέαση σε ευρύ κοινό που θα ήταν δύσκολο να συναντήσεις με φυσική παρουσία σε σύντομο διάστημα χρόνου. Επομένως ένας διεθνής χώρος τέχνης όπως η Intermission, που φιλοξενεί προσωρινά στον Πειραιά εκθέσεις καλλιτεχνών από άλλες γκαλερί, γίνεται περισσότερο γνωστός με την παρουσία του και στο Instagram», λέει η σύμβουλος τέχνης Αρτεμις Μπαλτογιάννη.
Και προσθέτει ότι επειδή προτιμά να βλέπει τέχνη από κοντά και όχι δίχως υφή και χρωματική ένταση από την οθόνη του τάμπλετ χρησιμοποιεί τον λογαριασμό της Intermission εκπαιδευτικά: «Πιστεύω ότι η έκθεση σε φυσικό χώρο είναι πιο σημαντικό βήμα για τη δουλειά ενός καλλιτέχνη και όχι τόσο οι αναρτήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Γι’ αυτό και οι αναρτήσεις μας είναι ενημερωτικές για το κοινό, ώστε να λαμβάνουν περισσότερες πληροφορίες για το έργο του καλλιτέχνη».