چرا شمار زیادی رهبران از احتمال جنگ با روسیه هشدار میدهند؟
مارک روته، سرمنشی ناتو، در ١١ دسمبر گفت "هدف بعدی روسیه ما هستیم."
سخنرانی روته در برلین تازهترین مورد از مجموعهای بیسابقه از هشدارها درباره درگیری مستقیم با روسیه بود که در سال ۲۰۲۵ از سوی مقامات ارشد اروپایی و نهادهای اطلاعاتی مطرح شده است.
در ماه فبروری، دستگاه اطلاعاتی دنمارک گفت "روسیه خود را در حال درگیری با غرب میبیند و در حال آماده شدن برای جنگ علیه ناتو است".
در ماه جون، بلندپایهترین جنرال جرمنی گفت که ممکن است حملهای ظرف چهار سال آینده رخ دهد؛ و در ماه نومبر، همتای پولندی او همین نظر را تکرار کرد .
دو روز پیشتر از این وزیر دفاع جرمنی، بوریس پیستوریوس، گفته بود: "شماری از مورخان نظامی حتی معتقدند که ما آخرین تابستان صلحآمیز خود را پشت سر گذاشتهایم."
فهرست این هشدارها بسیار طولانیتر از اینهاست. روته از همه بیشتر چنین هشدارهایی را تکرار کرده است.
او حدود یک سال پیش از اعضای ناتو خواست بودجه دفاعی خود را افزایش دهند، در غیر آن باید آماده آموختن زبان روسی شوند، و در ماه جون گفت که یک حمله احتمالی میتواند همزمان با تهاجم چین به تایوان هماهنگ شود.
سخنرانی ۱۱ دسمبر مارک روته، جدیترین هشدار تا امروز بود. او از "مقیاس جنگی که پدرکلانها یا حتی پدرانِ پدرکلانهای ما تجربه کردند" سخن گفت، با «ابعاد گسترده و میلیونها آواره".
پشت این هشدارها چیست؟
این اظهارنظرهای مکرر عنوان خبرها شدهاند و پرسشهایی را نیز برانگیختهاند، بهویژه در شرایطی که ایالات متحده نشانههایی از کاهش تمایل به حفظ حمایتهای امنیتی خود از اروپا را بروز میدهد.
جان فورمن، اتشۀ نظامی پیشین بریتانیا در مسکو و کییف، به رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی گفت: "این موضوعی است که من به آن فکر کردهام، بهخصوص چون هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد روسیه میتواند یا میخواهد به ناتو حمله کند."
او افزود: «به نظر من، تعدادی از سیاستمداران و نظامیان از تهدید روسیه به دلایل سادهتری استفاده میکنند: مارک روته برای تشویق کشورهای عضو ناتو به افزایش هزینه های نظامی شان و پولندیها برای حضور بیشتر ناتو در خاک خودشان."
شماری هم اشاره کردهاند که روسیه پس از نزدیک به چهار سال جنگ، هنوز نتوانسته اوکراین را به زانو درآورد — هرچند امسال با وجود متحمل شدن هزینهای بسیار سنگین از نظر تلفات انسانی و تجهیزات، پیشرویی اندک کرده است.
تیمو تامیکو از مرکز تحقیقاتی بینالملل فنلند نیز گفت که روسیه در حال حاضر "تمایلی یا تواناییای برای حمله به ناتو نشان نمیدهد"
اما او به بخش روسی رادیو اروپای آزاد گفت که ماندن ولادیمیر پوتین در قدرت "به وجود یک تهدید خارجی وابسته است"، و این یعنی "در درازمدت، احتمال نوعی از اقدام نظامی مستقیم وجود دارد، بهویژه اگر جنگ در اوکراین بدون پیشرفت بماند."
برخی معتقدند که این روند هماکنون نیز آغاز شده است؛ مخصوصاً با ورود طیاره های بی سرنشین و جیت های روسی به حریم هوایی ناتو.
حمله به ایستونیا
گزارشی که در ۱۸ دسمبر از سوی شورای اروپایی روابط خارجی (ECFR) منتشر شد، بر نگرانیها درباره احتمال حمله مستقیم به ایستونیا تمرکز دارد؛ حملهای که هدف آن میتواند آزمودن آمادگیهای ایالات متحده و دیگر متحدان ناتو برای جنگ باشد.
در این گزارش آمده است: "در اروپا، این نگرانی جدیست که دولت آمریکا، گرفتار سیاستهای داخلی شده و بهزودی حضور خود در اروپا را کاهش دهد، و یا برای ادامۀ نقش خود در دفاع از اروپا شرایطی را مطرح کند".
این گزارش ایستونیا را کشوری "کوچک، مسطح و آسیبپذیر" دانسته است.
همچنان یک تحقیق سال ۲۰۱۶ پیشبینی کرده بود که نیروهای روسی در صورت تهاجم بر ایستونیا میتوانند در ظرف ۶۰ ساعت، پایتخت این کشور را تصرف کنند.
اما، گزارش شورای اروپایی روابط خارجی تأکید میکند که روسیه پس از پایان جنگ اوکراین به ۵ تا ۱۰ سال زمان نیاز دارد "تا برای چنین حملهای آماده شود".
نکته قابل توجه این است که مقامات امریکایی این هشدارهای همتاهای اروپایی خود را تکرار نکردهاند.
ستراتیژی امنیت ملی امریکا که بهتازگی منتشر شده، استدلال میکند که "متحدان اروپایی تقریباً از هر نظر، بهجز سلاحهای هستهای، از برتری قابل توجه نظامی نسبت به روسیه برخوردارند."
با این حال، این سند بر ضرورت نقش دیپلماتیک امریکا "برای کاهش خطر درگیری میان روسیه و کشورهای اروپایی" تاکید میکند.
"جنگطلبان"
مقامات کریملین رهبران اروپایی را "جنگطلب" خوانده اما هرگونه تمایل به حمله را رد کردهاند. آنها در آستانه تهاجم تمامعیار به اوکراین در فبروری ۲۰۲۲ نیز اظهارات مشابهی داشتند، اما در نهایت بر اوکراین حمله کردند.
سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه، در ۲۲ ماه دسمبر گفت: "روسیه اهداف نظامیای را که به کشور ما نسبت داده میشود دنبال نمیکند." او افزود: "همانطور که رئیسجمهور روسیه پیشتر گفته، ما حتی آمادهایم این موضوع را بهصورت حقوقی و در چارچوب یک توافق برای پایان جنگ اوکراین تضمین کنیم."
اما بعید است که چنین تعهدی از سوی روسیه برای بسیاری در غرب جدی تلقی شود. زیرا روسیه در "یادداشت بوداپست" در سال ۱۹۹۴ نیز تعهداتی را مبنی بر احترام به مرزهای اوکراین امضا کرد ولی سپس آنها را نقض کرد.
در نهایت، شاید همهچیز به تصمیم یک نفر بستگی داشته باشد- ولادیمیر پوتین.
الیزابت براو از مرکز تحقیقات دفاعی و امنیتی RUSI به بخش روسی رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی گفت: "همانطور که میدانیم، روسیه یک دموکراسی نیست. چنین اقدامی اساساً وابسته به این است که آیا ولادیمیر پوتین تصمیم خواهد گرفت که به یک کشور اروپایی عضو ناتو، یا کشور اروپایی دیگری حمله کند. پیشبینی قطعی آن ناممکن است".
او افزود: "به همین دلیل است که فرماندهان نظامی در سراسر اروپا میگویند باید برای وقوع هر اتفاقی آماده باشیم. ممکن است فردا رخ دهد، پنج سال بعد، ده سال بعد، یا شاید هم هرگز رخندهد — اما نمیشود روی این که اتفاق نخواهد افتاد خیلی حساب کرد."