Талибдер кыздарды окутуу чечиминен кайтты
Ооганстанда "Талибан" (Кыргызстанда тыюу салынган) өкмөтү секелек кыздарга мектепке барууга тыюу салынганын жарыялады. Буга чейин талибдер жети айдан бери жабык турган мектептерди 23-марттан тарта ачып, кыздардын билим алуусуна шарт түзүүгө убада берген.
"Талибан" өкмөтүнүн Билим берүү министрлиги өткөн аптада бардык окуучуларга, анын ичинде кыздарга 23-марттан тарта мектепке барууга уруксат берилерин айткан.
Министрликтин басма сөз катчысы 22-мартта социалдык тармактарда видео жарыялап, анда окуучуларды куттуктаган эле.
Бирок шаршембиде мамлекеттик Bakhtar News агенттиги министрлик кайра билдирүү таратканын, өлкөдө ислам мыйзамдарына жана ооган элинин маданиятына ылайык план иштелип чыкмайынча мектептер жабык бойдон каларын билдирди.
"6-класстан өйдө окуган кыздарга кийинки буйрукка чейин сабакка келбей турууну эскертебиз", - деп жазылат маалыматта.
"Талибан" администрациясынын мүчөсү Иномулла Самангани France Press агенттигине мындай чечим чыкканын ырастады.
Ушул эле агенттикке билим берүү министрлигинин басма сөз катчысы Азиз Ахмад Раян "биз бул боюнча комментарий бере албайбыз. Учурда бизге миңдеген мугалимдер керек жана бул көйгөйдү чечүү үчүн жаңы окутуучуларды убактылуу ишке алууга аракет кылып жатабыз" деп түшүндүргөн.
Бириккен Улуттар Уюмунун Ооганстан боюнча атайын өкүлү Дебора Лайонс Твиттерге "бул кабардын себеби эмнеде?" деп суроо салды.
Ооганстандагы TOLOnews телеканалы шаршембиде эртең менен мектепке келген кабулдук кыздарды кепке тартты. Кыздардын бири класска кирүүгө тыюу салынганын айтып көзүнө жаш алды.
Ошондой эле ооганстандык кыздар "Талибан" өкмөтүнүн мындай чечимине нааразылык билдиришти. Кабул шаарынын көчөлөрүнүн биринде ондогон өспүрүм кыз "Мектебиме кирүүнү талап кылам!" деп кыйкырып, жөө жүрүш уюштурушту.
Би-Би-Синин Ооганстандагы кабарчысы Секюндер Кермани Твиттерде "оогандык кыздардын сүйүнүчүн чагылдыруу үчүн мектепке келдим, бирок өкмөттүн жаңы чечимин уккан кыздар азыр ыйлап отурат" деп жазды.
Human Rights Watch эл аралык уюму бир күн мурун талибдердин кыздардын мектепке кайтуусуна уруксат берген чечимине ишенбей турганын билдирген.
Былтыр 18-сентябрда Ооганстандын мектептеринде окуу жанданганы менен өспүрүм кыздарга жана мугалим аялдарга мектепке кирүүгө уруксат берилген эмес. "Талибан" (Кыргызстанда тыюу салынган уюм) кыймылы эркек балдарга жана мугалим агайларга гана билим уясына кайтууга жол берген.
Укук коргоочулар "Талибан" өкмөтү 23-марттан баштап өспүрүм кыздарга окууга шарт түзүүгө убада бергени менен "мектептерди кайра ачуу сапаттуу билим алууну камсыз кылбайт" деп эскертүүдө.
Муну менен катар адистер аялдар арасында зордук-зомбулуктан коркуу, талибдердин көзөмөлү жана басым-кысымы, мугалимдердин жетишсиздиги, талибдердин окуу планындарына киргизген өзгөртүүлөрү жана учурдагы гуманитардык кризис сыяктуу көйгөйлөргө көз жуумп коюуга мүмкүн эмес экенин белгилешет.
Былтыр августта Кабулда өкмөттү кулатып, бийликке келген талибдер мындан 20 жыл мурдагыга караганда өзүн ийкемдүүрөөк көрсөтө баштаган. Бирок убактылуу өкмөттүн курамына бир да аял кирген эмес. Жаңы режим бойго жеткен кыздарга окууга тыюу салып, аялдарга жумушка чыкпай турууга буйрук берген.
"Талибан" кыймылы аялдардын укуктары шариятка ылайык сакталарын жарыялаган. Кыз-келиндерге спорт менен алектенүүгө да уруксат берилген жок. Ошондой эле кыз-келиндер мектепте, университетте эркектерден бөлүнүп окушат.
Муну менен катар былтыр ноябрда талибдер Ооганстанда телевизорго чыккан аялдар үчүн жаңы эрежелерди киргизген. Ага ылайык, эми мындан ары аял журналисттер экранга бети-башын жаап чыгууга тийиш.
"Талибан" шариятка каршы келген, ошондой эле "ооган элинин баалуулуктарына" туура келбеген тасмаларды жана телесериалдарды көрсөтүүгө тыюу салган. Кыз-келиндердин телесериалдарга тартылышын таптакыр чектеген.
Кабулда ооган аялдары өз укуктарын коргоп, бир нече ирет көчөгө чыкты. Бирок талибдер аларды күч менен таркатып, демонстранттарды көп учурда сабап, камакка алган учурлары катталды.