Како во Русија се чува споменот на хероите од Големата татковинска војна
Живите ветерани и инвалиди од Големата татковинска војна во Русија не се толку малку - до април 2017 година нивниот број е 1.8 милиони лица, според податоците на руските власти. Непосредни учесници во војната меѓу нив сепак се помалку околу 200.000 лица, а околу 1 милион се преживеаните трудбеници од тилот.
Со секоја година бројот на ветераните се намалува. Во пресрет на Денот на Победата сепак и нив можете да ги сретнете во градинките и училиштата. Тие им раскажуваат на децата што преживеале пред повеќе од 70 години.
На 9 мај многу ветерани се среќаваат со своите другари. Најпознатото место за средба на „браќата по оружје“ од Големата Татковинска војна во Русија е фонтаната на Бољшој театар во Москва. На овој ден таму можат да се видат веќе прилично возрасни учесници во војната - со нивните ордени, кои блескаат на нивните стари воени униформи.
„Бесмртен полк“
Еден од најголемите проекти во последниве години, чија цел е да потсети подвигот на воената генерација, е поврзан со учесниците во војната кои веќе не се меѓу живите – „Бесмртниот полк“. На 9 мај илјадници луѓе во многу градови на Русија минуваат по улиците со портрети на свои роднини кои учествувале во војната. Акцијата „Бесмртен полк“ се одржува и надвор од границите на Русија - минатата година во неа се вклучија над 80 земји во светот.
Во Скопје се одржа „Бесмртниот полк“
„Бесмртниот полк“ првично беше мала јавна иницијатива на група новинари од Томск во Сибир, кои, како што пишуваат медиумите, се потпираат традиција од советски времиња да се носат фотографии на роднини како спомен. На повикот на активистите на 9 мај 2012 година на централните улици на Томск минуваат неколку илјади граѓани. Во рацете тие носат транспаренти со слики на свои блиски кои учествувале во Големата татковинска војна.
Томската акција брзо се здобива со популарност и следната година „Бесмртниот полк“ поминува по улиците на над 100 градови во Русија, а во 2014 година бројката надминува над 500. Пред две години акцијата доби уште поголем замав откако доби одобрение од државата. Во Москва учесниците во „Бесмртниот полк“ минуваа низ центарот на главниот град, по Црвениот плоштад, а поворката беше предводено од рускиот претседател Владимир Путин. Тој носеше портрет на својот татко кој служел на фронтот. Тогаш акцијата во руската престолнина собра околу половина милион луѓе.
Проектот „Бесмртниот полк“, се претвори во серуско движење, се создаде сајтот moypolk.ru, на кој луѓето можат да објавуваат приказни за свои роднини кои учествувале во војната. Сега таму се собрани стотици илјади такви приказни, обединети во „Народен летопис“ на војната.
„Јас помнам“
Но, тоа не е единствениот ресурс каде можат да се најдат приказни на оние што војувале во годините на Големата татковинска војна. Еден од најпознатите слични интернет проекти во Русија е „Я помню“ („Јас помнам“), основан од писателот и сценарист Артјом Драбкин пред повеќе од 15 години. Таму има спомени не само на учесници во војната од Русија, но и од други земји: Србија, Бугарија, Романија, Полска, Франција, како и од Германија. Како што нагласува авторот на проектот, снимените од него и неговите истомисленици, усните приказни на ветераните, како прво го надополнуваат нашето знаење за војната, а како второ носат во историјата за овие настани нова емотивна димензија што отсуствува во историските трудови.
Ние за нашите славни предци
Со запишувањето на спомените на ветераните се занимаваат и учесници во сообраќајот „Волонтери на победата“. Тоа е основано по повод 70-годишнината од победата во војната и во него членуваат околу 200.000 учесници. Целта на нивната работа е потрага по ветерани и да им помагаат на учесниците во војната.
Во исто време во текот на последниве години ветераните се обидуваат да си помагаат и сами - преку голема мрежа од ветеранските организации кои се радуваат и на традиционално активната поддршка како на домашните, така и на федералните власти.
„Меморија на народот“
Освен јавни акции, во Русија има и многу државни проекти посветени на победата во војната. Пред две години руското Министерство за одбрана го пушти сајтот „Подвиг народа“ („Подвиг на народот“). На него луѓето можат да дознаат за наградите на нивните роднини и причината поради која ги добиле.
На друг портал на Министерството, - „Память народа“ („Меморијата на народот“) се ставени околу половина милион документот како за награди, така и други информации - местото на погребување, податоци за воените операции во кои учествувале војниците од Црвената армија. Авторот на овој текст таму лесно ги најде наградите на својот дедо кој војувал во првите години на војната на северозападниот фронт.
„Јас паметам, јас се гордеам!“
Вообичаен дел од празнувањето на Денот на победата во Русија во последните години е и Георгиевски лента - акцијата за делење на овој знак се одржува низ улиците на руските градови веќе 12 години.
Бојата на лентичката наликува на гардиска лента од времињата на војната. Во исто време името се повикува на лентата на орденот „Св. Ѓорѓи“ - основана уште од Екатерина II, виша воена награда на Руската империја.
Георгиевски ленти денес се делат не само во Русија. На пример, во Њујорк оваа година исто така беа раздадени над 1.000 ленти.