“Aq sa kemi në xhep, aq edhe do të hamë”
Qytetarët e anketuar nga Radio Evropa e Lirë në Maqedoninë e Veriut thonë se kursejnë në çdo gjë, por vala e shtrenjtimit të produkteve ushqimore bazë, energjisë elektrike dhe naftës e ka bërë të përballueshme jetesën.
“Kjo nuk është normale, nëse dëshiron të shkosh diku nuk mundesh, pasi nafta është shumë e shtrenjtë’’, thotë Stojan Ackoski, pensionist nga Shkupi.
Adnan Iseni nga Tetova thotë se me pensionin që merr prej 12 mijë denarësh (rreth 200 euro) nuk arrin t’i sigurojë as gjërat elementare:
“Si të kursej? Në çka? Duhet të heq dorë ose nga buka ose ngrohja dhe të rri nën batanije”.
“Aq sa kemi në xhep, aq edhe do hamë”, thotë Marija, e cila thekson se muajve të fundit me valën e shtrenjtimeve, as që mund të bëhet fjalë për blerje të rrobave të reja.
“Rroba të reja gjithsesi se nuk do të blejmë. Do të kursejmë edhe në rrymë, më shumë do qëndrojmë nën jorgan. Mish mbase vetëm një herë në muaj edhe atë në sasi minimale, sa ta provojmë si shije. Gjithçka është shtrenjtuar”, thotë Marija.
Lidhja e Sindikatave në Maqedoninë e Veriut ka përllogaritur se për një familje prej katër anëtarësh, e cila jeton në shtëpi prej 50 metrash katrorë, përfshirë këtu dhe inflacionin prej 16,8 % i duhen e pakta 48.234 denarë (770 euro) për të kaluar muajin
Në këto mjete nuk janë llogaritur shpenzimet nëse një familje ka veturë.
Sindikalistët thonë se varfëria e punëtorëve mund të çojë në revolucion social
Edhe nga Lidhja e Sindikatave pohojnë se kostoja e jetesës është bërë shumë e shtrenjtë.
“Këto të dhëna, nëse nuk janë të kënaqshme për ndonjërin nga kreatorët e politikave, atëherë menjëherë duhet ndërmarrë masa për ndihmë dhe mbështetje të punëtorëve. Punëtorë të varfër dhe të uritur është e barabartë me revolucion social”, thonë nga Lidhja e Sindikatave.
Ministri i Financave i Maqedonisë së Veriut, Fatmir Besimi, në vazhdimësi ka përsëritur se në raportet dhe analizat e institucioneve ndërkombëtare rekomandimet janë të njëjta - vendet duhet të veprojnë me masa të targetuara ndaj kategorive të caktuara të qytetarëve dhe kompanive, me qëllim të ruajtjes së stabilitetit fiskal dhe makroekonomik.
Ministri Besimi disa herë ka folur për miratimin e masave nga ana e Qeverisë që qytetarët ta përballojnë më lehtë krizën, por të njëjtat nuk janë shpallur akoma.
Arben Halili nga Oda Ekonomike e Maqedonisë Veri-Perëndimore, njëkohësisht dhe ligjërues i Ekonomisë në Universitetin e Tetovës, thotë për Radion Evropa e Lirë se përderisa qytetarët nuk e ngrenë zërin për kushtet e këqija për jetesë, për shkak se bëhet gjithnjë e më e përballueshme vala e shtrenjtimit të produkteve bazë ushqimore, rrymës dhe derivateve të naftës, shteti nuk do të reagojë.
“Ky dimër që vjen s’do mend se për qytetarët e Maqedonisë së Veriut do të jetë një nga dimrat më të vështirë. Ndërkohë, sa u takon pretendimeve se mund të këtë trazira sociale në një shtet normal të një niveli kulturor, do të ishte shumë normale të ndodhnin ato, por kam frikë se vetëdija dhe gatishmëria e qytetarëve për trazira sociale, për të kërkuar atë që u takon si kujdesi i shtetit për mirëqenie sociale. Në këtë rast, gjëja e parë që mund të bëhej ishte ngrirja e çmimeve dhe të vazhdonin masat që ishin gjatë pandemisë për t’i ndihmuar familjet sociale. Kjo sepse asnjë familje, pavarësisht të hyrave të rregullta mujore, e të mos flasim ata që janë me ndihma sociale, nuk është në gjendje të përballojë shportën minimale sindikale prej 48 mijë denarësh”, thotë Halili.
Varfëria mund t’i ndryshojë shprehitë e jetës
Zdravko Savevski, aktivist për të drejtat e punëtorëve, thotë për radion Evropa e Lirë se pas valës së shtrenjtimit të produkteve bazë, si të varfër paraqiten dhe familjet me dy të punësuar.
Inflacion dyshifror dhe rritje çmimesh në Maqedoninë e Veriut
Inflacioni në rritje, ekonomia në rënie
Saveski konsideron se me dy paga minimale prej 18 mijë denarësh (rreth 300 euro) nuk mund të sigurohen as gjërat elementare të një familjeje.
Ai thekson se varfëria do t’i detyrojë qytetarët që t’i ndryshojnë dhe shprehitë e jetesës.
“Qytetarët do të duhet të mendojnë për më shumë gjëra alternative që janë më pak të kushtueshme, si transport alternativ, me biçikleta të shkojnë në punë ose autobus urban në vend se të përdorin veturat. Do të heqin dorë nga qasja konformiste se disa gjëra i bëjnë vetëm ata që janë të varfër, por gjithnjë e më shumë qytetarët do të fillojnë të gatuajnë për dy ditë që të ulin koston e shpenzimeve. Më pak do të hanë në restorante, ndërkohë që do ta marrin bukën me vete në shkollë ose punë...".
"Nëse qytetarët nuk do t’i ndryshojnë shprehitë dhe të kërkojnë zgjidhje alternative që do të çojë në uljen e kostos së jetesës, vështirë se do të mund ta përballojnë krizën e rëndë që ka goditur buxhetin e çdo familjeje”, vlerëson Savevski.