Wikipedia’dan daha güvenilir sitemiz var

Edebiyat, kültür, fikir ve bilim insanlarının hayatları hakkında tarafsız bilgileri bir araya getiren İhsan Işık’ın çalışmalarının yer aldığı biyografya.com sitesi artık üye kullanıcılar tarafından da zenginleştirilebilecek. Birkaç yabancı dilde yayın yapmak için çalışmalara başlayan Işık insan hayatları üzerine bir ömür harcayan emekli bürokrat, gazeteci, ansiklopedi yazarı. Binlerce hayat hikayesini sayfalara taşıyan 67 yaşındaki Işık’ın en önemli eseri Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi. Diyarbakır Ansiklopedisi de bulunan yazarın şiir, roman, İslâm tarihi, fikir ve gezi alanında da kitapları bulunuyor. Türkiye’nin birçok şehrini gezen, yeri geldiğinde teknolojik imkanları kullanan Işık, biyografilerin çoğuna form doldurma usulüyle sahip olmuş. 40 yılda hazırlanan biyografilerden bazıları öyle ayrıntılı ki, biyografi sahipleri bile yıllar sonra ancak baktıklarında bazı detayları hatırlıyorlar. Bugünlerde gündemi yakından takip eden Işık, yeni ünlü olan isimleri siteye ekleyerek güncelliği koruyor. Tezlerde kaynak olarak kullanılan biyografya.com’un akademide de güvenilir bir yeri var. Işık ile sitenin hikayesini, biyografi toplama macerasını ve yeni projeleri konuştuk.

Ülkemizde biyografiye pek önem verilmediği söylenir. Siz ne düşünüyorsunuz, nedir biyografinin önemi?

Hayat hikayemizdir biyografi. Aslında sadece insanın değil, yaşamış ve yaşayan tüm varlıkların hikâyesidir diyebiliriz. Doğru anlatılan, yazılan hayat hikayesi bizi insanların, hatta şehirler ve ülkelerin dünü ve bugünü hakkında güvenilir bilgiye ulaştırır. Tarih ve anı kitaplarının subjektifliği yanında objektif bilgilerle yazılmış biyografilerin ayrı bir önemi vardır. Bu doğru bilgiler, giderek milli ve evrensel hafızanın oluşumunda bir hayli önem taşıyan yapıtaşlarını oluşturur.

ANADOLU YAZARLARI EDEBİYAT TARİHİNE TAŞINDI

Biyografileri bir araya getirme projesine nasıl başladınız?

1978 yılında Şişli Lisesi Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeniydim. Öğrencilere verdiğim bir araştırma ödevi sonucu, neredeyse tüm kaynaklarda büyük eksikler ve ideolojik ayırımcılık olduğunu tespit etmiş oldum. İş başa düştü dedim. Bu defa kendime zor bir ödev verdim. Yansız ve geniş bir araştırma için yoğun bir çalışmaya başladım.

Kitaplarınızda Anadolu’nun kuytu köşesinde kalmış diyebileceğimiz yerlerden insanları da geleceğe taşıyorsunuz. Bu çalışma için nerelere gittiniz? Nasıl karşılandınız?

Coşkuyla karşılandım Türkiye’nin her tarafında. Özellikle Anadolu yazarlarını edebiyat tarihine taşıyor oluşum, çok farklı ve birbirine pek dost olmayan kesimlerin ilgisini ve takdirini topladı. Şaka değil ciddi söylüyorum. Edirne’den Van’a kadar ellinin üzerinde şehir dolaştım, hatta yurtdışında araştırmalar yaptım, Türk Cumhuriyetleri ve Avrupa’daki göçmen Türkler arasında... Telefon, faks, internet, mektup, kargo, tüm iletişim yollarını kullanmaya çalıştım. En çok yüzyüze görüşmeler, ilk elden bilgilere ulaşmaya önem verdim. Arşivimde dünya kadar mektup var.

En zor iletişime geçtiğiniz kişi veya kişiler kimlerdi?

Tabii, arada bir “kıl” adamlarla da görüşme talihsizliğini yaşadım. İbnülemin’in dediği gibi biyografisini vermeye olumsuz cevap veren, yardımcı olmayan kişiler de çıktı. Son yıllarda bir başka tuhaflık ortaya çıktı. Kadınların doğum tarihi vermemesine şimdi erkekler de eklendi. Buna çok bozuluyorum, oldukça saçma buluyorum.

Kitapların internet sitesine dönüşme sürecinde neler yaşandı? Biyografya.com’un hikayesini merak ediyoruz...

Hani üstad Necip Fazıl demişti ya ünlü Çile şiirinde; “Gece bir hendeğe düşercesine / Birden kucağına düştüm gerçeğin” diye. Ben de 2014 yılında önemli bir gerçeğin farkına vardım. Piyasada benden başka ansiklopedi yazan ve basan başka bir deli kalmamıştı. İnternet, hayatın her alanında olduğu gibi yayın dünyasında da hızlı bir biçimde ve açık ara öne geçmişti. Yeni kuşak, özellikle gençler bilgisayarın, hatta tablet ve cep telefonunun tuşlarına dokunarak biyografi arıyordu. Hemen bir proje geliştirdim, Başbakanlık’tan ufak da olsa bir destek alıp 2016 Ocak ayında Biyografya’yı yayına soktum. Biyografya, Türkiye Ünlüleri İnternet Ansiklopedisi.

KÖYE DÖNEN SİYASETÇİ AKTİF GÖRÜNÜYOR

Sitede en çok aranan isimler kimler? Sizce neden o kişiler aranıyor?

Ayda bir milyondan fazla kişinin ziyaret ettiği Biyografya’da en çok aranan isimlerin kimlikleri benim için de çok öğretici oldu. En çok, en medyatik isimler merak ediliyor. Birçok önemli isim ise unutuluşun kollarında. İnternet dünyasında, sinema ve dizi filmlerde, televizyon programlarında ismi öne çıkanlar tıklanıyor en çok. En çok aranan 10 kişi ise sırasıyla şöyle: oyuncu Atakan Hoşgören, milli kahraman Şerife Bacı, şair İsmet Özel, senarist Meriç Acemi, gazeteci Fatih Tezcan, oyuncu İrem Helvacıoğlu, Sultan Alparslan, Recep Tayyip Erdoğan, matematik bilginimiz Cahit Arf, yazar Ünal Şöhret Dirlik. Bunları 11. sırada en önemli şair ve fikir adamlarımızdan Sezai Karakoç takip ediyor.

Sitedeki işleyiş hakkında bilgi verebilir misiniz? Üye olan herkes bilgi girişi yapabiliyor mu? Nasıl bir denetim söz konusu?

Burada iki şeyden bahsetmek zorundayız. Şimdiki durum, yaklaşık 1-2 ay sonra başlayacak durum. Şimdilik tüm yük benim üzerimde. Şimdilik kişisel e postama veya Biyografya’nın e posta adresine gönderilen biyografileri ve arşivimdeki biyografileri güncelleyip ekliyorum en çok. Sonra, medyada öne çıkan isimlerin biyografilerini yazıp ekliyorum. Bir yandan da eski biyografileri güncellemeye devam ediyorum. Bu şimdiki durum. Kısa bir süre sonra üye girişi ile biyografi akışı başlayacak. Bu yoğun olması beklenen akış için hazırlıklarımızı sürdürüyoruz. Ek yazılım tamamlanınca ana sayfamızda bilim, kültür, sanat haberleri yer alacak, röportajlar ve videolar eklenecek. Biz, Wikipedia’dan farklı olarak bize gelen her biyografiyi hemen yayımlamayacağız, hiçbir zaman. Bunlar havuza gelecek, inceleme sonrası, yayın ilkelerimize uygun hale getirildikten sonra yayımlama onayını vermiş olacağız. Yayın ilkelerimiz var.

Biyografya.com’un wikipedia’dan farkı nedir acaba?

Çok önemli farklarımız var. En önemli birkaç farkımızı söyleyeyim. İlk olarak Biyografya, Türkiye’nin en güvenilir internet ansiklopedisi olmayı başarmıştır. Tüm biyografiler kaynakçalı bizde. Wikipedia’da çoğu bilgiler yanlışlarla dolu, kaynakları yetersiz ve güvenilir değil. Birisi başkasının adına bilgi girip onu rezil edebiliyor. Yıllar önce emekli olup bir köye çekilmiş eski bir siyasi wikipedia’da hâlâ milletvekili görünebiliyor. İkinci olarak onlarda bir madde tek kategoride, kuru bir özgeçmiş halinde veriliyor iken, bizde birkaç kategoride bilgi ve görsellerle zenginleştirilmiş içerikler yer alıyor. Ayrıca Wikipedia subjektif bilgiler, Biyografya objektif bilgilere yer veriyor. Bu kadar net.

Akademi tezlerinde Wikipedia’dan linkler kullanılıyor. Örneğin Alparslan, Orhan Gazi, Enver Paşa gibi tarihi kişilerin hayatı bile buradan alınıyor. Bunun hakkında ne söylemek istersiniz?

Bana gelen bilgiler biraz farklı. Birçok profesör bana, Biyografya maddelerinin üniversitelerde referans kabul edildiğini, fakat wikipedia maddelerine pek güvenilemediğini söylemiştir.

• Abartı değil ciddiyet var
• İnternetin yaygınlaşmasıyla birlikte biyografisine yer verdiğiniz isimlerde de değişiklik olmuş. Youtuber’lar, genç oyuncular... Gündemi nasıl takip ediyorsunuz?
• Basılı ansiklopedilerimde bir çıta koymuştum ve eser sahibi olmayan hiçbir kişiyi almamıştım. Fakat internet ansiklopedisinde kamuoyunun merak ettiği her ismi yazmak zorundasınız. Biz bu yeni uygulamayla şunu demiş oluyoruz, merak edilen isimleri en güvenilir kaynaktan öğrenin ki yanlış bilgiler yüzünden zor duruma düşmeyesiniz. Youtuberler, genç oyuncular bizde de yer alıyor. Ama bizde, sponsorların desteğinde yayılan abartılmış bilgileri değil, ciddiye alınabilecek özelliklerini yayımlıyoruz.
• İslamî açıdan bakmalıyız
• Kültürel değişimle ilgili yorumunuz nedir?
• Değişim, İslam dünyasının dirilişine de tarihe gömülmesine de sebep olabilecek sihirli ve tehlikeli bir kavram. İslam kültürü zaviyesi ve referansları eşiğinde bakmak lazım. Kur’an ışığında kendimizi, toplumumuzu ve dünyamızı değiştirmek için yeni paradigmaların işlevsellik kazanmasına Bismillah demek zorundayız. Ama insanlığı kesin bir çürüyüşe savurmakta olan Batı uygarlığının dayattığı değişimleri de değiştirecek bir köklü ve kapsamlı bir dirilişe aday olmalıyız. Kur’an referanslı ve geniş kapsamlı bilgilendirmeye ihtiyacımız var ve bu ihtiyaç çok büyük.