Qırımlılarnıñ mektüpleri: Maceralı tedaviylev
Keriçte hasta olğanıñıznı tasavvur eteyik. Meselâ, közüñiz ağırdı. 2015 senesi yanvar ayında sizni yazılmağa mecbur etken poliklinikke ketesiñiz, anda bala ekimi balalığıñızdan başlap sizni baqtı, amma «tuvğan liman» kelgeninden berli anda köz ekimi yoq. Amma daa evel ihtiyacıñız olmağanı içün bunı bilmey ediñiz. Sizge yekâne variant teklif etile – Keriçniñ şahsiy tibbiy merkezlerinden birinde paralı baquv. Amma aqlıñızdadır, «limanğa» kirgende sizge bedava tibbiy hızmet ve tedaviylevni kefil etken mecburiy tibbiy sigortanı almaq içün er biri bir qaç saat devam etken bir-eki nevbette suvuqta beklediñiz. Ve aqlarıñıznı qorumağa başlaysıñız, başta qayd olğanda, soñra terapevt ya da feldşer baqqanda, soñra ise – poliklinikniñ müdirinde. Bedava tedaviylenmek istegiñiznen musallat olıp o qadar bezdiresiñiz ki, parasız variantnı teklif eteler. O qadar uzun ki, siz ya dayanıp közni baqtırmaycaqsıñız, ya da bir-bir buçuq biñ ruble berip baqtırırsıñız.
Kvest tuvğan şeer polikliniginde başlay. Qayd etem – şeer, çünki bedava rayon polikliniginiñ köz ekimi qabul ete, o, Keriçniñ merkezinde yerleşe, binanı köyden bir türlü alıp olamadılar. Sıra beklep, feldşerge kartnı bermege rica etesiñiz. Kartıñıznı birden tapıp olamazlar, belki, çünki soñki yedi yılda olarnı yañı Rusiye qanunlarına köre bir qaç kere deñiştirgenler.
Feldşer odasınıñ ögünde daa bir nevbette turıp, andan bazılarını qomşu odağa, acele yardım ekimine yollaylar, ögüne oturasıñız ve ne istegeniñizni aytasıñız. Siz ise rayon polikliniginiñ köz ekimine körünmek isteysiñiz. Odada çoq oturasıñız, çünki feldşerge qayda ve ne ağırğanını aytasıñız, aytqanlarıñız bilgisayarğa kirsetile, ve tek bundan soñ yollanma alasıñız, başqa odağa barıp, anda qayd olasıñız: mecmuağa yazalar ve müür basalar.
Nevbetteki adım daa zor. Rayon polikliniginiñ qayd penceresinde Keriçte bedava köz ekimine baracaq yekâne kişi olmağanıñıznı eşitesiñiz, eñ güzel ihtimalde sırañız bir buçuq-eki aydan soñ kelir. Yaşıñız müim degil, sovet DNAsı olğan insansıñız ve rayon polikliniginiñ hadimleri arasında tanışlarıñıznı qıdırasıñız. Ve, elbette, tapasıñız, çünki Keriç – 2014 senesine qadar er kes bir-birini tanığan «büyük köydir».
Köz ekimi baqa, problem olğanını ayta, diagnoz qoya ve oftalmologik hastahanesine yollay. Amma anda bu yollanmanen barmaqta fayda yoq, dep tenbiley, çünki 57-nci forma olmasa, sizni kimse qabul etmeycek. Formanı ise poliklinigiñizniñ terapevti bere.
Birinci yollanma alıp quvanıp kelgen yerge qaytasıñız ve qayd olıp, sırañız kelecek eki afta bekleysiñiz. Terapevt diagnozıñıznı baqıp laf etkende emşire tibbiy müessiseniñ malümat bazasını aça ve köz ekimine bardıñızmı ya da yollanmanı soqaqtan ketirdiñizmi baqa. Bilgisayar tuşluqına küçlü basıp, ekim qabulinen bağlı qoşma malümatlar yaza ve talillerge yollay. Siz siydik taliliniñ közüñiznen alâqası olmağanını yüz kere aytıp, kene de bir sıra yollanma alasıñız: eñ az altı danesi qan, elektrokardiyogram ve ebet, koronavirus testi. Bütün talillerni yapıp neticelerini alğanıñızğa qadar terapevt o 57-nci formanı bermez.
Eñ qolayı ve vaqıt almağan şey – siydik talilidir. Bir-eki saat sıra beyleysiyeiz – ve elektrokardiogram alasıñız. Amma qan talili yaptırmaq – o altı yollanma bar da – daa eki afta qan bermek içün beklemek ve tahminen on kün neticelerini almaq içün. Kovid testini berip olamaysıñız, çünki neticesi tek yedi kün qabul etile. Ve bekleysiñiz, amma oftalmologik hastahanede köz ekimi sizni şimdi bile ameliyatqa almağa azır. Oña siziñ talilleriñiz kerekmey, amma emşire karantin qaidelerine riayet etilgenini kontrol ete ve sizni ameliyathanege almay, ekim ise Rusiye qaidelerine riayet etip, uzun ve zor yoldan keçken şeyni sizge beş daqqada yapmağa aşıqa.
Andrey Furdik, qırımlı bloger, keriçli
«Bloglar» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
Daa evel 2019-nCoV olaraq belli SARS-CoV-2 koronavirusı Qıtayda keçken yılnıñ soñunda qayd etildi.
O, COVID-19 hastalığınıñ sebebi oldı. Hastalıq yengil keçe bile, bazı insanlarda suvuqlanuv ve gripp alâmetleri, yüksek sıcaq ve öksürüv körüne bile. Bu ölüm sebebi ola bilgen pnevmoniyağa keçmesi mümkün. Hastalarnıñ ekseriyeti tüzele; çoqusı allarda immunitet sisteması zayıf olğan insanlar, hususan qartlar vefat ete.
2020 senesi martnıñ 11-nde Dünya sağlıq teşkilâtı yañı koronavirus sebebinden başlağan hastalıq qırğınlığını pandemiya olaraq tanıdı.