"Kütleviy öldürüv himiyeviy bombası". "Qırım Titanı"nıñ patlatıluv havfı ne?
Zavodnıñ patlatılması ruslarğa ne berecek? İnsanlar ve ekologiya içün aqibetler ne olacaq? Bu Ukrayinanıñ qarşı ücüm planlarına tesir ete bilecekmi? Bunıñ aqqında Qırım.Aqiqat Radiosınıñ alıp barıcısı Sergey Mokruşin Kıyiv Mogıla akademiyasınıñ professorı, Qırımtatar resurs merkeziniñ eksperti Yevgen Hlobıstov, "Strategiya XXI" Ukrayina global araştırmalar merkeziniñ arbiy programmalar reberi Pavlo Lakiyçuk ve Qırım reintegratsiyası Birleşmesiniñ eksperti ve 2017-18 seneleri Ukrayina prezidentiniñ Qırım MC temsilcisi Borıs Babin ile laf etti.
Ukrayina Mudafaa nazirliginiñ Baş istihbarat idaresi, Rusiyeniñ tahliye tedbirlerini azırlağanını bildirdi. Aytılğandan bir parça: "Duşman tarafından Kahovka suv elektrik stantsiyasında kerçekleştirilgen terror eylemi ve bunıñ neticesinde Şimal Qırım kanalında suvnıñ olmaması sebebinden Ermeni Bazardaki "Qırım Titanı" zavodında istisal esnasları kritik seviyege çattı".
Keşfiyat, Rusiye memuriyeti tehnologik esnaslarnıñ eski alına keritmeniñ mümkün olmağanını sayğanını bildirdi. Onıñ malümatına köre, Rusiye arbiyleri istisal esnası alâ devam etken zavodnıñ istisal hanelerini minalağan. İşhaneniñ suvutma techizatında 200 tonnağa yaqın tehnologik ammiak qullanılğanı iddia etile.
Aytılğandan daa bir parça: "Zavodda patlav olğan taqdirde, yelniñ yönelişine köre ammiak bulutı yarım saat içinde yaqındaki rayonlarnı qaplap alacaq. Telüke altında ilk nevbette işğal etilgen Ermeni Bazar, Krasnoperekop rayonı ve Hersonnıñ cenübiy rayonlarnı olacaq".
Adetince böyle haberlerge keskin şekilde cevap bergen ve cevap olaraq er şeyde Ukrayinanı qabaatlamağa tırışqan Rusiye akimiyeti bu sefer susa.
Ermeni Bazardaki himiyeviy zavod titan dioksidinden ğayrı kükürtli ekşilik, demir sulfat, qubreler ve çeşit derecede zeerli olğan diger mahsulatnı istisal ete.
Birinci kim zarar körecek? Ammiak ne içün telükelidir?
Kıyiv Mogıla akademiyasınıñ professorı, Qırımtatar resurs merkeziniñ eksperti Yevgen Hlobıstov, azot qubreleri istisalı tsehı patlatılsa, ilk nevbette işhaneniñ hadimleri zarar köredejk dey. Zavod yanında, Ermeni Bazarda ve Krasnoperokopskta yaşağan adamlar ise yaramay qoqu is etecekler.
Ammiak avadan daa yengildir ve birden yuqarığa köterile. Anda o iricek ve onıñ zeerligi eksilecek. Çoq şey ola bilgen patlavnıñ vaqtında yelniñ yönelişine bağlı olacaq.
"Belki de bulut Sivaş tarafına ketecek, soñra vaqtınca işğal etilgen topraqlarğa, amma er alda o öldürici telüke taşımaycaq", - dep emin ekolog.
Onıñ sözlerine köre, daa ziyade telükeli diger obyekt: Krasnoperekoptaki Qırmızı göl, onıñ yanıda "Qırım soda zavodı" yerleşe. Anda onlarca yıldır himiyeviy işhaneden qalımtılar atıla.
"Eger olar bu gölge bir şey yapmağa tırışsalar, nasıldır etip patlavlar yardımınen ya da başqa yollarnen andaki maddelerniñ atılmasını teşviq etseler, şu zeerli maddeler tozu alergik, nefes hastalıqlarğa sebep ola bilir. İnsanlarnıñ hronik hastalıqları ağırlaşa bilir. 2018 senesi körgenimiz, amma aqibetleri daa ziyade ola bilir", - dedi Hlobıstov.
2018 senesi felâketi
2018 senesi Ermeni Bazar ve etrafındaki topraqlar quruğan ekşilik savutından avağa köterilgen himiyeviy istisal atığı emissiyalarnına oğradı.
"Strategiya XXI" Ukrayina global araştırmalar merkeziniñ arbiy programmalar reberi Pavlo Lakiyçuk, o zaman telükeli maddelerniñ atılması Qırımnıñ şimalinde Rusiye topçularınıñ talimleri sebeinden olğanını bildire.
"Telükesiz tarafqa ateş açqanlarını belley ediler. Bunıñ tam tersi olğanı ortağa çıqtı. Bir-eki patlav yalıñız Ermeni Bazar ve Krasnoperekopqa degil, amma etrftaki Ukrayina topraqlarına darqalğan ciddiy fevqulâde vaziyetke sebep oldı", - dey ekspert.
Zavodnıñ patlatılması kim içün elverişli?
Pavlo Lakiyçuk, Rusiye ordusınıñ Ukrayinanıñ qarşı ücümi vaqtıyeda zavodnıñ patlatılmasını himiyeviy ücümi kibi qullana bilecegini tahmin ete.
"Bu insaniyetsiz yollar, cenk qaidelerini bozuv, arbiy cinayet. Amma Kahovka suv elektrik stantsiyasınıñ patlatıluvı rusiyeliler er şey yapa bileceklerini kösterdi", - dedi o.
Ukrayina ordusı içün bu ciddiy telüke olacaq, amma zeerli maddelerniñ buvlanma bulutı astına oğray bilecek adiy adamlar içün daa ziyade telükelidir.
Qırım reintegratsiyası Birleşmesiniñ eksperti ve 2017-18 seneleri Ukrayina prezidentiniñ Qırım MC temsilcisi Borıs Babinniñ malümatına köre, bu seneniñ baarinde zavodda mineral qubrelerni kene istisal etip başlağanlar.
"Amma mında bir eksiklik bar. Mesele şunda ki, seriya tehnologik tsikl patlayıcı maddelerniñ istisalı ile aynıdır. Mında pek sade bir sual peyda ola: bugün işğalciler "Qırım Titanı"nda ne istisal eteler? Eger kerçekten patlayıcı maddeler olsa, bu kerçekten telükelidir", - dep ayttı Babin.
Qubrelerniñ istisalı içün pek çoq suv kerek, dey Babin. Şunıñ içün Şimal Qırım kanalı qapatılğan soñ qubreler istisalı da toqtatılğan.
Zavodnıñ patlatıluvı yalıñız ekotsid degil, aynı zamanda arbiy cinayet olacaq. Bu cinayet içün halqara uquq mesüliet köz ögünde tutula.
MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d2a3ebzji45ji0.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.