Güneş her zaman dostumuz mudur?
Güneşin, insanlar üzerindeki ilk akla gelen etkisi D vitamini sentezindeki rolüdür. Cilt dokularında D3 vitamini üretiminde rol alan 7-DHC proteini bulunur. Bu protein, güneşin UVB ışınları ile etkileşime girerek D vitamini sentezlenmesini sağlar. D vitamininin ilk akla gelen etkisi ise kemik sağlığımızın korunması ile ilgilidir. Tabi güneşin sağlığımız üzerindeki tek olumlu etkisi bu değildir. Bağışıklık sistemini destekleyerek vucüdumuzun savunmasına yardım eder. Ayrıca, güneş ışığı, beyinde bulunan ve ruh halini iyileştiren serotonin hormonu sentezini artırdığı düşünülmektedir. Bu hormon kişinin sakinleşmesine ve mutlu hissetmesine yardımcı olmaktadır. Serotonin düzeyindeki artış, geceleri uyku kalitesini arttıran melatonin hormonunun salgılanmasını tetikleyebilmektedir. Yeterince güneş ışığı alınmadığında serotonin ve buna bağlı olarak melatonin seviyesi düşebilir. Bu durum genellikle mevsim değişikliklerinde (genellikle günlerin kısaldığı kış aylarında) görülen mevsimsel duygudurum bozukluğu olarak bilinen bir majör depresyon riski yaratabilir. Her zaman olduğu gibi her şeyin fazlası zararlıdır. Sağlığımız için önemli rol oynayan güneş ışığının dahi fazlası bize ve sağlığımıza zarar verebilmektedir. Çeşitli epidemiyolojik çalışmalar, güneş ışığının, özellikle de insanların güneş UVR'sine maruz kalmasının hem yararlı hem de zararlı etkilerine dair kanıtlar sağlamıştır.. Sıcak yaz günlerinde özellikle tatillerde sıkça gözlenebilecek güneş yanıkları bu zararın en sık görülen örneklerindendir. Maalesef ki maruziyetin artması daha farklı sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Güneşe maruziyet sonrası ciltteki değişiklikler cilt malignitelerinde ilerlemeye ve cildin erken yaşlanmasına neden olabilir. Dünya çapında teşhis edilen kanserlerin %30’u cilt kanserleridir. Dünya çapında her yıl yaklaşık üç milyon melanom dışı cilt kanseri ve 132.000 yeni melanom vakası teşhis edilmektedir. Özellikle çocukluk çağındaki güneş yanıkları melanom için çok önemli bir risk faktörüdür. Halkın risk konusundaki farkındalığı maalesef ki olması gereken düzeyde değildir, güneşten korunmaya yeterince önem verilmemesi genç nüfus da dahil olmak üzere tüm yaş gruplarında cilt kanseri oranları artırmaya devam etmektedir. Bu konuda farkındalık kazanmak, korunmak ve çevremizdeki insanları bilgilendirmek bizim elimizdedir. Hepinize sağlıklı, mutlu haftalar dilerim.
Saygılarımla...
Referanslar: Merin, K. A., Shaji, M., & Kameswaran, R. (2022). A Review on Sun Exposure and Skin Diseases. Indian journal of dermatology, 67(5), 625. https://doi.org/10.4103/ijd.ijd_1092_20
Zuba, E. B., Francuzik, W., Malicki, P., Osmola-Mańkowska, A., & Jenerowicz, D. (2016). Knowledge about Ultraviolet Radiation Hazards and Tanning Behavior of Cosmetology and Medical Students. Acta dermatovenerologica Croatica : ADC, 24(1), 73–77.
Balk, S. J., Council on Environmental Health, & Section on Dermatology (2011). Ultraviolet radiation: a hazard to children and adolescents. Pediatrics, 127(3), e791–e817. https://doi.org/10.1542/peds.2010-3502