Кредит олишнинг янги тартиби: Кимларга чекловлар ўрнатилди?
Ўзбекистон Марказий банки аҳолининг қарз юкламасини назорат қилиш ва молиявий хатарларни камайтириш мақсадида янги талабларни жорий этди. Эндиликда банклар қарз беришда фуқароларнинг даромади ва кредит миқдори ўртасидаги мутаносибликни (DTI кўрсаткичи) қатъий ҳисобга олишади.
DTI нима ва у кимларга тегишли?
DTI (Debt-to-Income) — бу қарз олувчининг жами қарз миқдори унинг ўртача ойлик даромадига нисбатини ифодаловчи мезондир. Марказий банк мазкур тартиб қайси йўналишларга тааллуқли эканини аниқлаштириб берди:
-
Чеклов жорий этилган соҳалар: Истеъмол кредитлари, микроқарзлар ва кредит карталари.
-
Истисно ҳолатлар: Таълим кредитлари ҳамда якка тартибдаги тадбиркорларга бериладиган маблағлар учун ушбу талаб қўлланилмайди.
Максимал чегаралар: Қанча қарз олиш мумкин?
Назорат органи қарз олувчининг даромади қай даражада тасдиқланганига қараб икки хил максимал чегарани белгилади:
-
Расмий даромадга эга бўлганлар учун: Кредитнинг умумий суммаси ўртача ойлик иш ҳақининг 8 бараваридан ошмаслиги лозим.
-
Муқобил маълумотлар асосида (норасмий даромад): Агар даромад билвосита маълумотлар билан ҳисобланса, қарз миқдори ойлик даромаддан 5 бараваргача бўлиши мумкин.
Мақсад — фуқароларни қарз ботқоғидан асраш
Ушбу янги қоидаларни белгиловчи ҳужжат 18 декабрь куни расман рўйхатдан ўтказилди. Мутахассисларнинг таъкидлашича, бундан асосий кўзланган мақсад — аҳолининг ўз имкониятидан ортиқ қарз олишига йўл қўймаслик ва тижорат банкларининг кредит таваккалчиликларини жиловлашдир.
Бу ислоҳот мамлакатимиз молиявий тизимининг барқарорлигини таъминлаш ва аҳолининг молиявий маданиятини юксалтириш йўлидаги муҳим қадам ҳисобланади.
Сизнингча, кредит олишдаги бундай чекловлар оилавий бюджетни тўғри тақсимлашга ёрдам берадими?