Самарқанд, Наманган ва Термиз илм марказига айланади
Ўзбекистонда илм-фан тизимини чуқур модернизация қилиш жараёнида 2026 йил 1 январдан Фанлар академияси фонди иш бошлайди. Мамлакат президенти имзолаган қарор маҳаллий тадқиқотлар учун барқарор молиявий таянч яратишни кўзлайди ва илмни бошқаришда янги моделга ўтиш сифатида баҳоланмоқда. Бу ҳақда upl.uz хабар беради.
Режада аниқ натижалар талаб қилинади: фонд механизмлари инновацион ишланмалар сони ва улардан олинадиган даромадни уч баробар оширишга хизмат қилиши керак. Кадрлар масаласига ҳам урғу берилган — илмий институтларда ёш олимлар улуши 60%га етказилиши кўзда тутилган, шунингдек, хорижда фаолият юритаётган илмий диаспора вакилларини қайтариш учун шароитлар яратиш режалаштирилмоқда.
Структура ва инфратузилмада ҳам катта ўзгаришлар бўлади: Илғор технологиялар маркази ҳамда Халқаро молекуляр аллергология маркази Академия тасарруфига ўтказилади. Ҳудудларда илмий салоҳиятни тенг ривожлантириш учун Наманган, Самарқанд ва Термизда Академиянинг янги бўлимлари очилиши белгиланди.
Тошкент эса Марказий Осиёда илмий хаб сифатидаги ролини кучайтиради — бу ерда Халқаро илмий кенгашнинг минтақавий офисини ташкил этиш кўзда тутилган. Мақсад — илмий ҳамкорликни кенгайтириш ва минтақадаги ташаббусларни битта майдонга жамлаш.
Гуманитар йўналишда ҳам янгиланиш бор: Миллий археология маркази Антропология институтига айлантирилади. Ҳужжатда фан ва саноат ўртасидаги боғлиқликни “лабораториядан ишлаб чиқаришгача” бўлган ёпиқ циклга айлантириш, ёш мутахассисларни барқарор молиялаштириш ва грант тақсимотида бюрократик тўсиқларни камайтириш вазифалари қайд этилган.
Эслатиб ўтамиз, 1943 йилда ташкил топган Ўзбекистон Фанлар академияси Марказий Осиёдаги энг қадимий ва йирик илмий муассасалардан бири ҳисобланади. Иккинчи жаҳон уруши йилларида Тошкентга Иттифоқнинг кўплаб етакчи олимлари эвакуация қилингани маҳаллий физика, математика ва шарқшунослик мактаблари учун кучли пойдевор бўлиб хизмат қилган.