Пралетарскай прапагандай па антысаветчыках!
У сакавіку 1945 года на беларускім Палессі, ў Берасцейскай і Пінскай абласцях, з’явілася вялікая колькасць агітацыйных улётак. У іх бальшавікі звярталіся да мясцовых жыхароў і ўдзельнікаў антысавецкага супраціву.
Узмацненне прапаганды – гэта было адное з рашэнняў студзеньскай нарады ў Менску. На ёй кіраўнікі савецкіх і партыйных органаў БССР абмяркоўвалі пытанне «нацыяналістычнага падполля» ў тагачаснай Берасцейскай і Пінскай вобласці. Сітуацыя выглядала сур’ёзна, бо з ліпеня 1944 года, калі Чырвоная Армія заняла Беларусь, на поўдні краіны «ворагі народа» актыўна перашкаджалі ўсталяванню новай улады. Колькасць узброеных удзельнікаў антысавецкай партызанкі ў краі, па розных падліках чэкістаў, на канец 1944 года вагалася ў межах 12-15 тысяч.
На той нарадзе прыйшлі да высновы, што на Палессі кепска з прапагандай, насельніцтва не настройваюць супраць падполля, не ўцягваюць у савецка-партыйнае жыццё і г.д. Мала таго, нават не раскрываюць сутнасць «фашыстоўскіх прыхвасняў». Таму як вынік узброеныя групоўкі адчуваюць сябе непераможнымі, смела ладзяць розныя акцыі і ў мясцовых жыхароў з большага выклікаюць сімпатыю. Партыйны і савецкі актыў знаходзіцца пад тэрорам. Вось і вырашыла Кампартыя нанесці ўдар на інфармацыйным фронце.
Антысавецкі плакат часоў Другой Сусветнай вайны
Саветы ўлічылі той факт, што на Берасцейшчыне і Піншчыне актыўна дзейнічаюць менавіта украінскія падпольныя арганізацыі. Вось што пісалі ва ўлётках скіраваных на палешукоў:
(…) Украінскія нацыяналісты з’яўляюцца здраднікамі ўкраінскага народа. Яны хочуць, каб Савецкая Украіна, адлучыўшыся ад Савецкага Саюза, ліквідавала адзіны фронт супраць агульнага ворага – нямецкіх захопнікаў… Украінскія нацыяналісты на чале з так званым Бандэрай з’яўляюцца іскравымі прадстаўнікамі Гітлера і яго нямецка-імперыялістычнага зграю, якія па драпежніцку напалі на нашу Радзіму з мэтай прыгнёту нашага народа… Газеты, улёткі ўкраінскіх нацыяналістаў па сваёй злосці і звярынай нянавісці, па сваім паклёпе на Савецкі Саюз і яго кіраўнікоў нічым не адрозніваюцца ад прапаганды гітлераўскага обер-пса Гебельса… Сваімі дзеяннямі ўкраінскія нацыяналісты яшчэ больш паказваюць свой сапраўдны звярыны твар, хто яны такія, за што яны змагаюцца і які клас яны прадстаўляюць…
Акрамя прамога параўнання ўдзельнікаў антысавецкага руху з гітлераўцамі, каб была ўстойлівая агрэсіўная асацыяцыя, бальшавікі не маглі абмінуць тое, што лічылі дасягненнямі савецкай улады.
(…) Кожны сумленны працаўнік, павінен запомніць, што ўкраінскія нацыяналісты з’яўляюцца прадстаўнікамі украінска-нямецкай буржуазіі, якой не падабаецца, што ў Савецкай Украіне ва ўладзе стаяць працоўныя і сяляне. За гады савецкай улады Савецкая Украіна вырасла ў буйную высокаразвітую індустрыяльную рэспубліку. Пры паўсядзённай дапамозе Савецкага Саюза высока паднялася дзяржаўнасць Украіны, вырасла ўкраінская культура, пабудаваныя інстытуты, універсітэты. З украінскага народа выраслі сотні выбітных навукоўцаў. Мільёны кніг выдаваліся на ўкраінскай мове. Літаратура, школы, тэатры, музеі – усё гэта было здабыткам ўкраінскага народа, і ўсе гэтыя здабыткі разбурылі гітлераўскія варвары. Ва ўсіх гэтых разбурэннях гітлераўскім пагромшчыкам аказваюць актыўную дапамогу ўкраінскія нацыяналісты. Таварышы і грамадзяне! Дапамагайце нашай доблеснай Чырвонай Арміі і чырвоным партызанам выяўляць асіныя і бандыцкія гнёзда ўкраінскіх нацыяналістаў. Ганіце прэч гэтых заклятых здраднікаў. Давайце рашучы адпор іх агітатарам і вярбоўшчыкам, выкрывайце іх як здраднікаў нашага народа, як памагатых Гітлера, давайце ім узброены адпор. Труціце іх як звяр’ё, як вылюдкаў нашага народа. Хай ад вашай помсты яны не ведаюць спакою ні аднаго дня і ніводнай хвіліны.
Зварот УПА да чырвонаармейцаў
Таксама распаўсюджваліся савецкія ўлёткі-звароты да саміх удзельнікаў падполля. Абсалютна не новая тактыка, так рабілі і нацысты ў дачыненні да жаўнераў і афіцэраў ЧА, савецкіх партызан, так рабілі і ў ходзе іншых войн. Бальшавікі нібы ўступалі ў палеміку з ідэйным ворагам, задаваліся рытарычнымі пытаннямі, пераконвалі і нават угаворвалі.
(…) На вашых улётках напісана: «За самастойную саборную Украіну». Але якая палітычная партыя павінна кіраваць дзяржавай і якая структура дзяржаўнага кіравання павінна быць ва Украіне? Толькі камуністычная партыя адлюстроўвае інтарэсы працоўных. Савецкая Украіна з’яўляецца самастойнай рэспублікай, якая вырашае ўсе пытанні гаспадарчага і культурнага будаўніцтва ў сваіх нацыянальных дзяржаўных органах кіравання. Выключна важную пастанову, накіраваную на развіццё самастойнасці, прыняла студзеньская сесія 1944 г. Вярхоўнага Савета СССР аб стварэнні ў кожнай саюзнай рэспубліцы Народнага камісарыята абароны і Народнага камісарыята па замежных справах. Гэта пастанова дае права кожнай рэспубліцы, якая ўваходзіць у СССР, мець сваю нацыянальную армію і самастойныя дыпламатычныя зносіны з іншымі замежнымі дзяржавамі…
Антысавецкі плакат часоў Другой cусветнай вайны
Улёткі-ўлёткамі, а былі таксама арганізаваныя адмысловыя агітацыйныя брыгады, якія выступалі па вёсках, у калгасах. Чыталі прысутным напрыклад наступныя даклады: «Украінскія нацыяналісты – нашы ворагі», «Здрадлівая роля нацыяналістаў і міжнародны агляд» і даклад аўтарства Мікіты Хрушчова «Нацыяналістычныя плыні».
Інфармацыйная вайна займала важнае месца, але ж была фонам рэальнай барацьбы. У сакавіку-красавіку 1945 года на Палессі адбылася цэлая хваля ўзброеных сутычак, але пра гэта пазней…
Ранейшыя публікацыі, прысвечаныя падзеям 1944-45 гадоў на Палессі: «Барацьба з саветамі на Палессі ўлетку 1944 года», «Нацыяналісты лютуюць. Падзеі 75-гадовай даўніны», «Берыя Сталіну пра барацьбу з антысавецкім элементам», «Барацьба за Дняпроўска-Бугскі канал», «Як настаўніца з паплечнікамі рыхтавалася захапіць уладу», «Не арганізавалі насельніцтва супраць нацыяналістаў…».
Пятро Савіч, Беларускае Радыё Рацыя