SPC traži od Abazovića da 'disciplinuje' ministra vojnog
Kako je Mitropolija Srpske pravoslavne crkve (SPC) u Crnoj Gori imala jak uticaj na prethodnu Vladu, njenim zahtjevom novom premijeru Dritanu Abazoviću da preispita ponašanje ministra vojnog, otvara se pitanje da li crkva pokušava da se miješa i u rad Abazovićevog kabineta.
Mitropolija crnogorsko primorska SPC reagovala je u utorak, 1. juna, na izjavu ministra odbrane Raška Konjevića o "obavještajnoj i religioznoj strani jedne vjerske zajednice, kao produžene ruke malignog političkog uticaja trećih strana". SPC je taj komentar okarakterisala kao "laži i nedjela koje zahtijevaju neki vid sankcije".
Iz Mitropolije su Radiju Slobodna Evropa (RSE) na pitanje da li se Crkva miješa u rad izvršne vlasti odgovorili:
"Mislimo da je sasvim očigledno da se radi upravo o suprotnom. Svjetovna vlast, to jest pojedini ministri, hoće da se miješaju u unutrašnje uređenje i poredak Crkve", navode u MCP.
Na isto pitanje Srđan Perić iz građanskog pokreta Preokret ocjenjuje za RSE da je Crkva u proteklom periodu imala uticaj na politička kretanja:.
"Kada dođe do prelivanja uticaja iz jedne u drugu sferu, kasnije se teško ustanovljava granica i zbog toga treba stalno insistirati na principu odvojenosti crkve od države", navodi Perić.
Ivan Vujović iz vladajuće Socijaldemokratske partije (SDP) kaže za RSE da SPC pokušava da utiče na Abazovićevu Vladu po modelu kako je to činila sa prethodnom.
"Svi znamo da je SPC uticala na formiranje Vlade da je kadrirala u njoj na pozicijama ministara i onim ispod ministara, kao i kroz kompletnu državnu administraciju. Očigledno je da se SPC i dalje ne miri sa tom svojom izgubljenom pozicijom u izvršnoj vlasti", ocjenjuje Vujović.
RSE nije dobio komentar iz Vlade kako će reagovati na zahtjeve SPC.
Šta je izazvalo SPC da reaguje
U prvom reagovanju od 1. juna na izjavu ministra Konjevića iz SPC su naveli da je poznata "anticrkvena, antisrpska i mrziteljska politika partije iz koje ovaj ministar dolazi te da"ostaje nejasno, kome i kakvu korist mogu donijeti ovakve manipulacije i blamiranja crnogorskog ministra odbrane". Konjević je predsjednik Socijaldemokratske partije (SDP).
Kako je saopšteno iz Vlade, Konjević je 31. maja na sastanku sa Stjuartom Pičom, britanskim, specijalnim izaslanikom za Zapadni Balkan, govorio o "obavještajnoj i religioznoj strani jedne vjerske zajednice, kao produžene ruke malignog političkog uticaja trećih strana".
U saopštenju se ne navodi na koju je vjersku zajednicu Konjević mislio.
Osim Konjevića, Crkva je kao ministra koji širi laži o SPC pomenula i bivšeg predsjednika SDP. Drugi ministar u Vladi iz SDP je i nekadašnji predsjednik te partije Ranko Krivokapić koji pokriva resor vanjskih poslova. Crkva je pozvala premijera da preispita kako ministri iz SDP doprinose proklamovanim ciljevima Vlade.
Miješanje u političke stvari
A Srđan Perić kaže da bi u odnosu crkve i države moralo da se zna šta je čiji posao, te da su pitanja kadriranja u Vladi isključivo posao za političare:
"Ako neko sa bilo koje pozicije smatra da mu pripada da ulazi u zonu nečega što je isključivo politička sfera to nije dobro za ravnotežu u društvu. Svako treba da referiše onom dijelu zajednice koji mu po prirodi pripada, država o državnim poslovima a crkva o vjerskim."
Sa druge strane, Perić ocjenjuje da unutar same Vlade nije jasno da li svi njeni konstituenti prihvataju sekularizam, što kako je ocijenio, unosi dodatnu konfuziju o tome šta je čiji posao.
U Vladi premijera Abazovića pored njegovog pokreta URA su i prosrpska Socijalistička narodna partija, SDP i partije manjinskih naroda. Vlada je izabrana 28. aprila ove godine nakon što je Vladi Zdravka Krivokapića koja je vladala 14 mjeseci, izglasano nepovjerenje.
Evropski parlament "prozvao" SPC zbog ruskog uticaja
Ivan Vujović iz SDP smatra da je agenda djelovanja SPC u Crnoj Gori šira od pokušaja uticaja na izvršnu vlast, odnosno da su instrument za ostvarivanje ruskog uticaja u Crnoj Gori. On upućuje na ocjene iz rezolucije Evropskog parlamenta (EP) koja govori o djelovanju Rusije preko SPC u regionu:
"Tako da to nije nešto novo, već je sada , nakon određenog vremena, kao problem prepoznato i od naših evropskih partnera. Ovdje se vrijednosno zna ko je na kojim pozicijama."
Naime, u Rezoluciji o "stranom miješanju" EP od 9. marta ove godine, izražava zabrinutost zbog "pokušaja Pravoslavne crkve u zemljama kao što su Srbija, Crna Gora i Bosna i Hercegovina, posebno u entitetu Republika Srpska, da promoviše Rusiju kao zaštitnicu tradicionalnih porodičnih vrednosti i ojača odnose između države i Crkve".
Dalje se primjećuje da se strano uplitanje u ovim zemljama može sprovoditi i uticajem vjerskih institucija, kao što je ruski uticaj u pravoslavnim crkvama, između ostalog “sijanjem podjela među stanovništvom” i promovisanjem antievropskih programa.
Srpska pravoslavna crkva odbacila je navode Rezolucije EP da u državama Zapadnog Balkana promoviše Rusiju i podiže etničke tenzije.
"Stavljanje SPC u ulogu uzročnika napetosti među etničkim grupama na Zapadnom Balkanu kako bi raspirila sukobe i podelila zajednice, potpuno je suprotno činjenicama i zalaganju Crkve u svakodnevnom životu i stoga takav stav odlučno odbijamo", saopšteno je iz SPC-a 14. marta.
U istom saopštenju se navodi i da se SPC "zalaže za načelo odvojenosti Crkve i države".
Prošla vlada bila pod crkvenim uticajem
I pored deklarativnog zalaganja SPC za odvojenost crkve od države, prošla vlada premijera Zdravka Krivokapića, dogovorena je, prema izjavama učesnika, u manastiru Ostrog, uz učešće čelnika Srpske pravoslavne crkve. Pri izboru Vlade Krivokapić je ministre uporedio sa apostolima.
Nakon izborne pobjede nad Demokratskom partijom socijalista, tri liste, prosrpskog Demokratskog fronta, Demokrata i Građanskog pokreta URA u decembru 2020. izglasale su gotovo jednonacionalnu Krivokapićevu Vladu u kojoj je većina ministara, što rodbinski, što ideološki bila bliska SPC.
Kada je Abazovićev pokret URA predložila smjenu Krivokapićeve i formiranje nove, manjinske Vlade, u koju bi ušle partije manjinskih naroda i prosrpski SNP oglasili su se iz Mitropolije.
Oni su pozvali pobjednike izbora da se dogovore i očuvaju narodnu volju te poručili da ne vide rješenje problema kroz podršku manjinskoj vladi.
Tim povodom iz Delegacije Evropske unije je ocijenjeno da vjerska pitanja ne treba da se miješaju u funkcije izvršne vlasti što je osnovno načelo odvojenosti crkve i države u sekularnoj državi kakva je Crna Gora , koja je suverena država.