Problemi Albanaca u Srbiji i Srba na Kosovu: Nostrifikacija diploma i bezbednost 

Pogoršanje bezbedonosne situacije u četiri opštine sa većinskim srpskim stanovništvom na severu Kosova, odnosno loš odnos Albanaca iz Preševske doline na jugu Srbije sa centralnim vlastima, su teme kojima treba da se pozabave Vlade u Prištini i Beogradu.

To je zaključio Miodrag Milićević, direktor nevladine organizacije Aktiv iz Severne Mitrovice, predstavljajući istraživanje o položaju srpske zajednice u četiri opštine na severu Kosova i albanske zajednice na jugu Srbije.

Albanci u Bujanovcu, Medveđi i Preševu na jugu Srbije, te Srbi u opštinama Severna Mitrovica, Zvečan, Leposavić i Zubin Potok na severu Kosova, su u okviru istraživanja izneli svoje stavove oko učešća i komunikacije građana sa lokalnim i centralnim vlastima, slobode kretanja između Kosova i Srbije, perspektive mladih i drugih pitanja.

Istraživanje je sprovedeno tokom decembra 2022. i januara 2023. na uzorku od 350 ispitanika na severu Kosova i 750 na jugu Srbije.

Rezultati istraživanja pokazuju i da je značajno opalo poverenje srpske zajednice sa severa Kosova u Srpsku listu, najveću partiju kosovskih Srba, koja ima podršku Beograda.

"Negativni trendovi koji su zabeleženi na severu Kosova, to je jasno uticalo u negativnom smislu na percepciju građana da se smatraju napuštenim i od strane centralnih institucija ali i od strane lokalnih političkih predstavnika koje smatraju direktno odgovornim za postojeće stanje na severu Kosova", rekao je Milićević.

Tokom 2022. godine u opštinama na severu je u nekoliko navrata dolazilo do eskalacije situacije a jedan od razloga za to je bila odluka Vlade Kosova da sprovede proces preregistracije sa srpskih tablica na kosovske.

Rezultat tih dešavanja je bilo i istupanje Srba iz kosovskih institucija na severu.

Kada je reč o poverenju u institucije, Albanci iz Preševske doline najviše veruju Vladi Kosova, odnosno njih oko 64 odsto ispitanih. S druge strane, svaki peti ispitanik među srpskom zajednicom na severu Kosova najviše veruje Vladi Srbije, dok je svaki drugi rekao da nema poverenja ni u koga.

Zajednički problem Srba sa severa Kosova i Albanaca sa juga Srbije je migracija, odnosno odlazak mladih, pre svega zbog loše socijalno-ekonomske situacije.

Istraživanje je, pored NVO Aktiv, sproveo i Centar za demokratiju i edukaciju – Dolina u Bujanovcu.

Agon (Islami) Isljami iz ovog Centra je ukazao na problem nostrifikacije diploma u Srbiji sa kojim se sučavaju mladi Albanci u Preševskoj dolini.

"Svaki drugi ispitanik, odnosno oko 51 odsto, smatra da bi međusobno priznavanje diploma (između Kosova i Srbije) olakšalo proces zapošljavanja", rekao je Isljami.

Kosovo i Srbija su sporazum o uzajamnom priznavanju univerzitetskih diploma postigli 2011. godine u okviru dijaloga o normalizaciji odnosa, međutim on se u Srbiji primenjivao samo do 2014.

Međusobno priznavanje diploma se pominje i u planu Evropske unije o normalizaciji odnosa, koji su Kosovo i Srbija prihvatili u načelu, a trebalo bi i da usledi izrada mape puta za njegovu implementaciju.