Το ψεύτικο προφίλ και ο ψηφιακός θάνατος που ανέδειξε μια σκληρή αλήθεια
Ο ψηφιακός θάνατός της συγκλόνισε το ελληνικό Ιντερνετ και ταυτόχρονα υπενθύμισε στους χρήστες των social media πως δεν είναι ένας κόσμος αγγελικά πλασμένος
Αρκετοί την ήξεραν μέσα από τις αναρτήσεις της στο Facebook. Περισσότεροι, όμως, την έμαθαν από τον «θάνατό» της, την ημέρα που η οικογένειά της ανακοίνωσε πως, δυστυχώς, η Μάνια Τέκου πέθανε από μακροχρόνια ασθένεια. Η διαδικτυακή γειτονιά έγραψε τα συλλυπητήριά της, το προφίλ «κατέβηκε» από την πλατφόρμα και, λίγο αργότερα, οι φίλοι της, που θρηνούσαν τον χαμό της, συνειδητοποίησαν (ή, με κάποιο τρόπο, έμαθαν) πως η Μάνια Τέκου που χάθηκε, στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ποτέ. Μάνια Τέκου, η περσόνα: ένα διαδικτυακό προφίλ που περιέγραφε μια εξωπραγματική, αλλά σύνθετη ζωή, μπλέκοντας την καθημερινότητα, την πολιτική και τη σύγχρονη ιστορία. Ποιος την εμπνεύστηκε; Κανείς δεν ξέρει. Το μόνο βέβαιο είναι ότι το δημιούργημά του δεν πέρασε απαρατήρητο.
Ηταν πείραμα ή τρολιά;
Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που πίστευαν, μέχρι και την τελευταία στιγμή, πως το πρόσωπο πίσω από το πληκτρολόγιο που υπέγραφε ως Μάνια Τέκου ήταν πραγματικό. Ξαφνιάστηκαν, ακόμα και ενοχλήθηκαν, που έπεσαν στην παγίδα - μα, είναι δυνατόν να μην είχαν πάρει χαμπάρι τι συνέβαινε; Η διαδικτυακή παρουσία της Μάνιας Τέκου ήταν πολύ τέλεια για να είναι αληθινή. Το ψηφιακό της αποτύπωμα ωστόσο δεν είχε κανένα ψεγάδι, από αυτά που συνήθως σου επιτρέπουν να διακρίνεις έναν αληθινό λογαριασμό από έναν ψεύτικο. Η Μάνια Τέκου έκανε αυτά που κάνει κάθε κανονικός άνθρωπος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Απαντούσε στα προσωπικά μηνύματα, ξεκινούσε η ίδια συζητήσεις, αντιδρούσε με like στις αναρτήσεις των φίλων της και είχε φροντίσει να αναπτύξει έναν διαδικτυακό κύκλο τέτοιο (γεμάτο εκπροσώπους της «κοινωνίας των πολιτών») που ταίριαζε απόλυτα με την αστική τάξη που εκπροσωπούσε, αλλά και με την οικογενειακή της παράδοση.
Μυθιστορηματική ηρωίδα
Πολύ προσεκτικά, ο εμπνευστής της είχε στήσει μια μυθιστορηματική ηρωίδα που κυκλοφορούσε διαδικτυακά, αλλά ανάμεσά μας: μια γυναίκα άνω των 50, παντρεμένη με τον υπέρμαχο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Bruno, φιλελεύθερη οικονομολόγο που ταξίδευε ανά τον κόσμο. Καταγόταν από οικογένεια με διαδρομή στην ανανεωτική Αριστερά, έτρεχε πολλά χιλιόμετρα κάθε μέρα και δεν δίσταζε να σχολιάσει την επικαιρότητα, είτε αυτή αφορούσε την καραντίνα είτε τους άνδρες «παλαιάς κοπής». Το έκανε πάντα μέσα από μια βιωματική ιστορία: μιλούσε, για παράδειγμα, για τον θαυμασμό των νεαρών συνεργατών της στο Γιοχάνεσμπουργκ για την αρχαία ελληνική κουλτούρα, για τις μαγειρικές δεξιότητες του συζύγου της, για τον πατέρα της που εμβολιάστηκε από τους πρώτους και έτρεξε να του αγοράσει νέα παπούτσια - αν ήταν πραγματικό πρόσωπο, θα ήταν από εκείνους που τίποτα δεν τους ξαφνιάζει, γιατί το έχουν περάσει και οι ίδιοι, στην καλύτερη και φοβερότερή του εκδοχή. Το Σαββατοκύριακο που πέρασε, ο «θάνατός» της ήρθε σχεδόν ξαφνικά, απότομα, παρότι στο παρελθόν είχε αναφέρει πως διαγνώστηκε με καρκίνο και έγραφε από το νοσοκομείο. Η ανακοίνωση ήταν γραμμένη σε τέλεια αγγλικά, όπως θα την έγραφε ο Bruno για τη σύζυγό του. «Λίγο πιο έξυπνο να ήταν το τέλος», έγραψε κάποιος από όσους την ακολουθούσαν, «και θα ήμουν βέβαιος πως από πίσω κρύβεται ένας εξαιρετικός συγγραφέας».
Τα σενάρια. Η πιθανότητα έκδοσης ενός βιβλίου είναι μία από τις θεωρίες που κυκλοφορούν περισσότερο τα τελευταία εικοσιτετράωρα. Με βάση αυτή, η «γοητευτική» και «μυστηριώδης» Μάνια Τέκου ήταν αποκύημα της φαντασίας ενός πολύ καλού γραφιά και το προφίλ της στο Facebook αποτέλεσε ένα κοινωνικό πείραμα που ενδεχομένως να εκδοθεί το επόμενο διάστημα. Οι «εξαπατημένοι», ωστόσο, αυτοί που ακόμα και τώρα δεν μπορούν να πιστέψουν πως το προφίλ δεν ήταν πραγματικό, θεωρούν απλά πως κάποιος τους έκανε πλάκα - ακόμα κι αν τελικά έχουν δίκιο, αυτός ο κάποιος είχε πολύ ελεύθερο χρόνο στη διάθεσή του, μιας και η Μάνια Τέκου ήταν μια πολύ ενεργή περσόνα. Ποιος την έφτιαξε, γιατί την έφτιαξε; Μπορεί να μην το μάθουμε ποτέ, οι πρώτες διαψεύσεις έχουν έρθει ήδη. Μπορεί και να μην έχει σημασία, γιατί ούτε ο ίδιος ο δημιουργός ενδεχομένως να μην την πήρε τόσο στα σοβαρά όσο την πήραν οι διαδικτυακοί φίλοι της. Το μόνο βέβαιο είναι πως στην ψηφιακή ζωή, στην οποία τον τελευταίο χρόνο έχει εναποτεθεί η κοινωνικότητά μας, τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Είτε μιλάμε για την ψεύτικη εικόνα ευτυχίας στο Instagram, είτε για μια πνευματική κατασκευή που μπορεί να περάσει για άνθρωπος με εξαιρετική ευκολία.
Η Μάνια Τέκου δεν είναι, προφανώς, παγκόσμια πρωτοτυπία. Τέτοιου είδους διαδικτυακά προφίλ έχουν φτιαχτεί μπόλικα, είτε για πολιτικούς λόγους είτε για προσωπικούς. Είναι όμως η ελληνική βερσιόν της πραγματικότητας που μπορεί να δημιουργήσει το Ιντερνετ, στο οποίο το μοναδικό χαρακτηριστικό που δεν απαιτείται είναι η ειλικρίνεια.