Ο ποντίφικας που δίχασε
Η πνευματική διαθήκη που άφησε ο Πάπας Βενέδικτος - κατά κόσμον Γιόζεφ Ράτζινγκερ - δόθηκε στη δημοσιότητα από το Βατικανό την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, λίγες ώρες αφότου έγινε γνωστός ο θάνατός του, σε ηλικία 95 ετών. Σε αυτό το δισέλιδο κείμενο, ανάμεσα στα άλλα, απευθύνει μια διπλή έκκληση προς τους Γερμανούς: «Προσεύχομαι να παραμείνει η χώρα μας μια χώρα της πίστης και σας ζητώ, αγαπητοί συμπατριώτες, να μην επιτρέψετε να απομακρυνθείτε από την πίστη». Στη συνέχεια, προς τους απανταχού καθολικούς: «Να είστε σταθεροί στην πίστη σας. Μην αφήσετε τον εαυτό σας να μπερδευτεί».
Θα μπορούσε να πει κανείς, βεβαίως, ότι τέτοιου είδους παραινέσεις είναι κάτι που λογικά θα περίμεναν οι πάντες από έναν Πάπα. Ειδικά στην περίπτωση του Βενέδικτου, όμως, ο οποίος χαρακτηρίστηκε ως «παιδί - θαύμα της θεολογίας», αυτές περιέχουν βαθύτερα μηνύματα. Αυτά που ο ίδιος υπηρέτησε στη διάρκεια της σύντομης (διήρκεσε μόλις οκτώ χρόνια) θητείας του και τον κατέστησαν «φάρο» των πιο συντηρητικών κύκλων της Καθολικής Εκκλησίας - είχε τάξει εαυτόν στην πάση θυσία φύλαξη των παραδόσεων και των δογμάτων της σε έναν κόσμο ο οποίος άλλαζε ταχέως και ζητούσε πειστικές απαντήσεις στα μεγάλα του προβλήματα.
Ποτέ δεν έκρυψε, άλλωστε, την αποστροφή του προς ζητήματα που στη σημερινή εποχή είναι αυτονόητα - όπως, για παράδειγμα, η ελεύθερη πρόσβαση όλων των γυναικών σε ασφαλείς αμβλώσεις και τα δικαιώματα της κοινότητας των ΛΟΑΤΚΙ. Παρόμοια στάση τήρησε και απέναντι στην επιστήμη, την οποία επέμενε να παρουσιάζει με υποτιμητικό τρόπο και σίγουρα ως υποδεέστερη της θρησκείας.
Θρησκεία εναντίον επιστήμης
«Συχνά φαίνεται σαν η επιστήμη να κατέχει αδιαμφισβήτητες γνώσεις, οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με την καθολική πίστη (…) Ωστόσο, μέσα από το κουβάρι των υποθέσεων, αναδύθηκε και συνεχίζει να αναδύεται ο λόγος της πίστης», είχε πει δύο χρόνια αφότου χειροτονήθηκε. Κάτι ανάλογο επαναλαμβάνει και στην πνευματική του διαθήκη: «Εζησα εκ του μακρόθεν τις αλλαγές στις φυσικές επιστήμες και διαπίστωσα πως φαινομενικές βεβαιότητες έλιωσαν απέναντι στην πίστη».
Αυτό, επί της ουσίας, φαίνεται πως είναι και το χαρακτηριστικό το οποίο σφράγισε την παρουσία του Βενέδικτου στην ηγεσία του Βατικανού - κάνοντας, παράλληλα, τον άνθρωπο ο οποίος τον διαδέχθηκε, τον Πάπα Φραγκίσκο, να μοιάζει περισσότερο ριζοσπαστικός και τολμηρός από ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Σε αυτό οφείλει και τον χαρακτηρισμό που του έχει αποδώσει η «φιλελεύθερη» και πιο προοδευτική πτέρυγα του Βατικανού και της Καθολικής Εκκλησίας, από την περίοδο που ήταν καρδινάλιος - το «Ροτβάιλερ του Θεού». Είναι δε το στοιχείο που θα μείνει, παρά την προσπάθεια του σημερινού ποντίφικα να αμβλύνει τις εντυπώσεις, κάνοντας λόγο το Σάββατο για έναν «ευγενικό άνθρωπο» ο οποίος αποτέλεσε «δώρο για την ανθρωπότητα».
Αυτό, βεβαίως, δεν είναι σίγουρο πως θα ισχύσει όταν ο Γιόζεφ Ράτζινγκερ βρεθεί «μπροστά στον τελικό κριτή του», όπως σημειώνει το περιοδικό «Der Spiegel», εκφράζοντας εκείνους που πιστεύουν πως αυτός είναι ο Θεός. Ο ίδιος, άλλωστε, στη διαθήκη του, εκφράζει την ελπίδα (αν όχι τη βεβαιότητα) πως «παρ' όλες τις αμαρτίες και τις ανεπάρκειές μου», θα γίνει δεκτός στην αιώνια ζωή.