Γκρίζες ζώνες ξανά
Τριάντα χρόνια μετά τον θάνατο του Ευγένιου Ιονέσκο, ο οραματικός πατριάρχης του «θεάτρου του παραλόγου» έρχεται πρώτος στη σκέψη όταν αναλογίζεται κανείς όσα συμβαίνουν σήμερα ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. Αυτό που γίνεται έχει πια ξεφύγει εντελώς από ιστορικά προηγούμενα, από διπλωματικές πρακτικές ή από κανόνες διεθνών σχέσεων, ειρηνικών και μη. Είναι κάτι άλλο, καινοφανές, διαφορετικό: εδώ γράφεται Ιστορία. Αλλά είναι μια Ιστορία απόλυτης τρέλας.
Οπως είναι γνωστό, μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη ο πιο προχωρημένος διάλογος που έγινε ποτέ – ή, έστω, τουλάχιστον μετά το 1930.
Διάλογος τον ουσιαστικό τόνο και, κατ’ αντιστοιχία, το περιεχόμενο του οποίου έχει δώσει από την πρώτη στιγμή ο Πρωθυπουργός λέγοντας δημοσίως ότι η Ελλάδα πρέπει να προετοιμαστεί για υποχωρήσεις – κάτι που πάντως ουδέποτε ειπώθηκε από τουρκικής πλευράς.
Η πορεία του διαλόγου εξελίσσεται με επτασφράγιστη μυστικότητα αλλά και με ακρίβεια ελβετικού ρολογιού στον προγραμματισμό της. Και κάθε φορά που ολοκληρώνεται μία συνάντηση, επιβεβαιώνεται από τις δύο πλευρές η καλή πορεία του. Ενδιαμέσως, όμως, κάποια συμβάντα δίνουν άλλη εικόνα.
Τώρα, μετά τις συνομιλίες Φιντάν – Γεραπετρίτη και εν αναμονή της επίσκεψης Μητσοτάκη στην Αγκυρα, η Ελλάδα ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να κηρύξει δύο περιβαλλοντικά θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο και το Ιόνιο, με τη σχετική ανακοίνωση να γίνεται ενόψει του 9ου Διεθνούς Συνεδρίου για τους Ωκεανούς που θα διεξαχθεί στην Ελλάδα την ερχόμενη εβδομάδα.
Δεν πρόλαβε να μοιραστεί η σχετική ελληνική ανακοίνωση και ήρθε η απάντηση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών: «Παρά την πρόσφατη χαλάρωση στις σχέσεις μας, αυτή τη φορά φαίνεται ότι η Ελλάδα εκμεταλλεύεται περιβαλλοντικά ζητήματα».
Τουρκικά μέσα ενημέρωσης αναφέρθηκαν εκτενώς σε «γκρίζες ζώνες» που αφορούν συμπλέγματα τα οποία περιλαμβάνουν νησιά και βραχονησίδες εκτεινόμενα στο μισό και πλέον Αιγαίο.
Για να μην υπάρχουν αμφιβολίες, η τουρκική ανακοίνωση συνεχίζει: «Συνιστούμε στην Ελλάδα να μη χρησιμοποιήσει τα προβλήματα του Αιγαίου και τα ζητήματα που αφορούν το καθεστώς ορισμένων νησιών, νησίδων και βράχων, των οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες στο πλαίσιο της δικής της ατζέντας.
Θα θέλαμε επίσης να συμβουλεύσουμε τρίτα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ, να μη γίνουν εργαλείο για τις προσπάθειες της Ελλάδας με πολιτικά κίνητρα σχετικά με περιβαλλοντικά προγράμματα […] Τα εν λόγω θαλάσσια πάρκα δεν θα έχουν καμία νομική συνέπεια στο πλαίσιο των ζητημάτων μεταξύ των δύο χωρών στο Αιγαίο Πέλαγος».
Η ελληνική πλευρά απάντησε με τη γνωστή της μεγαλόστομη μανιέρα που δεν λέει όμως απολύτως τίποτα επί της ουσίας.
Εν προκειμένω, εκτός από το… κλασικό μάθημα διεθνούς δικαίου, κάνει και… μάθημα περιβάλλοντος στους Τούρκους.
Αλλά δεν τους λέει ότι τα νησιά είναι ελληνικά και να κοιτάνε τη δουλειά τους γιατί δεν τους ρωτάει κανένας – αυτό έλειπε. Τολμάει;.. Αλλωστε, οι άνθρωποι που γράφουν τις ανακοινώσεις είναι οι ίδιοι που μετέχουν στον διάλογο…
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος πάντως είχε, φαίνεται, διάθεση για περισσότερο χιούμορ και είπε ότι «η Ελλάδα ασκεί εξωτερική πολιτική χωρίς καμία διάθεση υποχώρησης στα κυριαρχικά της δικαιώματα» – καλά, τη δήλωση του ίδιου του Πρωθυπουργού του δεν την είχε ακούσει; Πού ήταν; Και βεβαίως, μετά, είπε και το ποίημά του: «Εμείς πιστεύουμε στον διάλογο, συνεχίζουμε τον διάλογο. Προχωράει κανονικά ο σχεδιασμός», αναφερόμενος στην επίσκεψη Μητσοτάκη στην Αγκυρα. «Από εκεί και πέρα δεν είμαστε αφελείς. Αξιολογούμε κάθε ενέργεια ξεχωριστά και δεν υπάρχει καμία διάθεση για υποχωρήσεις από τα κυριαρχικά μας δικαιώματα».
Συνιστά συνεπώς ερώτημα εάν η Ελλάδα ασκεί μια νέα κρυφή υβριδική στρατηγική με σκοπό να… τρελάνει τους Τούρκους.
Αν ναι, απέτυχε. Οι Τούρκοι δεν τρελαίνονται με παιδαριώδη κόλπα.
Η αληθινή εξήγηση είναι βεβαίως άλλη: ότι όλο αυτό το θέατρο του παραλόγου είναι λιγότερο «του παραλόγου» και πολύ περισσότερο «θέατρο». Κακογραμμένο, κακοπαιγμένο, φτηνό θέατρο. Ομως, δυστυχώς, ο Ιονέσκο δεν ζει πια.