Ιράν: Πόσο καλά θα μπορούσε να αμυνθεί απέναντι σε μια ισραηλινή επίθεση;

Το Ισραήλ δεσμεύτηκε να «απαιτήσει ένα τίμημα» από το Ιράν σε απάντηση στις επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη που εξαπέλυσε η Τεχεράνη σε αντίποινα για τον φονικό βομβαρδισμό του προξενείου της στη Συρία στις αρχές του μήνα.

Το πολεμικό υπουργικό συμβούλιο του Ισραήλ έχει συνεδριάσει αρκετές φορές για να συζητήσει την πορεία δράσης που θα συμπληρώσει μια διπλωματική ώθηση κατά του Ιράν μετά τις πρωτοφανείς επιθέσεις του Σαββάτου, με τον αρχηγό του ισραηλινού στρατού Χέρζι Χάλεβι να δηλώνει ότι μια στρατιωτική απάντηση είναι βέβαιη.

Μάλιστα ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου συναντήθηκε με τους υπουργούς Εξωτερικών της Βρετανίας και της Γερμανίας υποστηρίζοντας  ότι το Ισραήλ διατηρεί το δικαίωμα της αυτοάμυνας μετά την επίθεση του Ιράν με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

«Θέλω να το ξεκαθαρίσω, θα πάρουμε τις δικές μας αποφάσεις και το κράτος του Ισραήλ θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να υπερασπιστεί τον εαυτό του», είπε χαρακτηριστικά ο Νετανιάχου.

Ένα ιρανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος κατά τη διάρκεια της τελετής παρέλασης για την Ημέρα του Εθνικού Στρατού στην Τεχεράνη, Ιράν, 17 Απριλίου 2024. (Πηγή: Majid Asgaripour/WANA)

Ο Ιρανός πρόεδρος Ραΐσι απείλησε την Τετάρτη με «μαζική και σκληρή απάντηση» εάν το Ισραήλ αποφασίσει να εξαπολύσει άμεση στρατιωτική επίθεση στο ιρανικό έδαφος.

Αλλά πόσο αποτελεσματικά μπορεί λοιπόν να αμυνθεί το Ιράν αν γίνει μια τέτοια επίθεση;

Βασίζεται στην εγχώρια αμυντική βιομηχανία

Εδώ και δεκαετίες, το Ιράν επιμένει όλο και περισσότερο να βασίζεται στις εγχώριες δυνατότητες τόσο όταν πρόκειται για την οικονομία του, όσο και για τον στρατιωτικό τομέα.

Μεγάλο μέρος αυτού του αισθήματος έχει τις ρίζες του στην οκταετή πολεμική περίοδο με το γειτονικό Ιράκ, το οποίο εισέβαλε στο Ιράν το 1980. Η Βαγδάτη υποστηρίχθηκε στρατιωτικά από πλήθος ξένων δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών.

Υστερεί η αεροπορία

Έχοντας υποστεί εδώ και δεκαετίες διεθνείς κυρώσεις και εμπάργκο, η αεροπορική υπεροχή του Ιράν εξακολουθεί να αμφισβητείται σε μεγάλο βαθμό, με ορισμένα από τα μαχητικά αεροσκάφη και τον εξοπλισμό του, συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών F-4 και F-5, να χρονολογούνται πριν από την επανάσταση της χώρας το 1979 – η οποία ανέτρεψε τη μοναρχία του Σάχη, Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί που υποστηριζόταν από τη Δύση.

Το Ιράν χρησιμοποιεί τώρα κυρίως ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη Sukhoi και MiG που χρονολογούνται από τη σοβιετική εποχή. Η ιρανική πολεμική αεροπορία έχει κατασκευάσει και δικά της αεροσκάφη, όπως τα Saeqeh και Kowsar, τα οποία βασίζονται σε αμερικανικά σχέδια, αλλά πιστεύεται ότι δεν μπορούν να ανταγωνιστούν ορισμένα από τα κορυφαία μαχητικά αεροσκάφη, όπως τα F-35 που χρησιμοποιεί σε μεγάλους αριθμούς το Ισραήλ.

Η παράδοση δύο δωδεκάδων ρωσικής κατασκευής μαχητικών αεροσκαφών Su-35, οι διαπραγματεύσεις για τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη εδώ και αρκετό καιρό, θα μπορούσε να αναζωογονήσει σημαντικά την ιρανική αεροπορία, αλλά δεν θα εξαλείψει την ανάγκη για ισχυρά συστήματα αεράμυνας.

Πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς

Το Ιράν έχει προσπαθήσει να αντισταθμίσει τα γερασμένα εγχώρια μαχητικά αεροσκάφη του με φιλόδοξα πυραυλικά προγράμματα. Έχει επικεντρωθεί ιδιαίτερα στη βελτίωση των συστημάτων αεράμυνάς του – εκτός από το να «θάψει» μερικές από τις αεροπορικές βάσεις, τις αποθήκες πυραύλων και τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του βαθιά στα βουνά για να τις προστατεύσει από τα πυρομαχικά που έχουν δοθεί στο Ισραήλ από τις ΗΠΑ. Το Ισραήλ έχει χρησιμοποιήσει εκτενώς τις βόμβες διάτρησης (bunker buster) που προμήθευσαν οι ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του εξάμηνου πολέμου του στη Γάζα.

Το σύστημα πυραυλικής άμυνας μακρύτερου βεληνεκούς που διαθέτει το Ιράν είναι το τοπικά ανεπτυγμένο Bavar-373, το οποίο άρχισε να χρησιμοποιείται το 2019 μετά από μια δεκαετία ανάπτυξης και δοκιμών και έκτοτε έχει βελτιωθεί σημαντικά.

Ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατά τη διάρκεια της τελετής παρέλασης για την Ημέρα του Εθνικού Στρατού στην Τεχεράνη, Ιράν, 17 Απριλίου 2024 (Πηγή: Majid Asgaripour/WANA)

Τον Νοέμβριο του 2022, Ιρανοί αξιωματούχοι παρουσίασαν ένα βελτιωμένο Bavar-373, το οποίο, όπως είπαν, είχε βελτιώσει το εύρος ανίχνευσης του ραντάρ του από 350 χιλιόμετρα σε 450 χιλιόμετρα και είναι πλέον εξοπλισμένο με προηγμένους πυραύλους επιφανείας-αέρος Sayyad 4B.

Σύμφωνα με πληροφορίες του Al Jazeera, μπορεί να εγκλωβίσει στόχους – συμπεριλαμβανομένων βαλλιστικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς, μη επανδρωμένων αεροσκαφών και μαχητικών αεροσκαφών stealth – σε απόσταση έως και 400 χιλιομέτρων, να παρακολουθεί 60 στόχους και να εμπλέκει έξι στόχους ταυτόχρονα και να τους πλήττει σε απόσταση έως και 300 χιλιομέτρων.

Τα ιρανικά κρατικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι το σύστημα είναι σε ορισμένες πτυχές ανώτερο από το ρωσικής κατασκευής σύστημα S-300 και είναι ακόμη συγκρίσιμο με το πιο προηγμένο S-400, που είναι από τα πιο προηγμένα συστήματα στον κόσμο. Το Bavar-373 δεν έχει χρησιμοποιηθεί σε μάχη εκτός στρατιωτικών ασκήσεων στο Ιράν, αλλά οι ειδικοί το θεωρούν συστατικό ενός από τα πυκνότερα δίκτυα αεράμυνας στον κόσμο.

Έχει επίσης πυραυλικά συστήματα S-300

Εκτός από τα ρωσικά πυραυλικά αμυντικά συστήματα Tor, το Ιράν διαθέτει επίσης συστήματα S-300. Η Τεχεράνη παρέλαβε τα τελευταία μετά την εφαρμογή της πυρηνικής συμφωνίας της με τις παγκόσμιες δυνάμεις το 2016.

Το πυραυλικό σύστημα S-300 κατά τη διάρκεια της τελετής παρέλασης της Ημέρας του Εθνικού Στρατού στην Τεχεράνη, Ιράν, 17 Απριλίου 2024. (Πηγή: Majid Asgaripour/WANA)

Τα συστήματα S-300, τα οποία η Σοβιετική Ένωση έθεσε για πρώτη φορά σε λειτουργία στα τέλη της δεκαετίας του 1970, έχουν σχεδιαστεί για την κατάρριψη αεροσκαφών, μη επανδρωμένων αεροσκαφών και εισερχόμενων πυραύλων κρουζ και βαλλιστικών πυραύλων σε απόσταση έως 150 χιλιομέτρων, ενώ το Tor είναι ένα σύστημα χαμηλού έως μεσαίου ύψους για την αντιμετώπιση απειλών σε αποστάσεις έως 16 χιλιομέτρων.

Στρώματα συστημάτων αντιπυραυλικής άμυνας

Το Ιράν διαθέτει μια μεγάλη ποικιλία άλλων συστημάτων πυραυλικής άμυνας εγχώριας ανάπτυξης που χρησιμοποιούν μια σειρά πυραύλων για τη δημιουργία επιπέδων άμυνας πίσω από τα συστήματα μακράς εμβέλειας.

Πολλαπλά αμυντικά συστήματα μεσαίου βεληνεκούς, συμπεριλαμβανομένων των Arman, Tactical Sayyad και Khordad-15, μπορούν να υπερασπιστούν τον ιρανικό ουρανό από στόχους σε απόσταση έως και 200 χιλιομέτρων και σε διαφορετικά ύψη.

Το σύστημα Arman

Το Arman, το οποίο παρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 2022, τοποθετείται στο πίσω μέρος στρατιωτικών φορτηγών και είναι έτοιμο να αναπτυχθεί μέσα σε λίγα λεπτά. Έρχεται σε δύο εκδόσεις, χρησιμοποιώντας ενεργά ή παθητικά ραντάρ συστοιχίας ηλεκτρονικής σάρωσης – τα οποία είναι ακριβή και δύσκολα παρεμποδίζονται – και έχει σχεδιαστεί για την καταπολέμηση τακτικών βαλλιστικών όπλων που προορίζονται για χρήση στο πεδίο της μάχης σε απόσταση κάτω των 300 χιλιομέτρων.

Ένας ιρανικός πύραυλος κατά τη διάρκεια της τελετής παρέλασης της Ημέρας του Εθνικού Στρατού στην Τεχεράνη, Ιράν, 17 Απριλίου 2024. (Πηγή: Majid Asgaripour)

Το σύστημα Arman είναι εξοπλισμένο με πυραύλους που στοχεύουν στην καταπολέμηση πυρομαχικών ακριβείας, που έχουν σχεδιαστεί για να καταστρέφουν οχυρωμένες ή υπόγειες κατασκευές.

Οι εισερχόμενες απειλές που καταφέρνουν να παρακάμψουν τα συστήματα μεσαίου βεληνεκούς θα βρεθούν αντιμέτωπες με ιρανικά συστήματα μικρού βεληνεκούς, συμπεριλαμβανομένων των Azarakhsh, Majid και Zoubin.

Το Azarakhsh

Το Azarakhsh, το οποίο παρουσιάστηκε ταυτόχρονα με το Arman, είναι ένα συμπαγές σύστημα σχεδιασμένο για εμπλοκές σε χαμηλό υψόμετρο για την αντιμετώπιση απειλών όπως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα τετρακόπτερα. Μπορεί να ανιχνεύσει στόχους σε απόσταση 50 χιλιομέτρων με έναν οπτικό ανιχνευτή και να τους καταδιώκει έως 25 χιλιόμετρα.

Τα πολλαπλά ιρανικά συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας μπορούν να εκτοξεύονται κάθετα – προσφέροντας μεγαλύτερη ευελιξία και χώρο – πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν επίσης να αναπτυχθούν από πολεμικά πλοία.

سامانه پدافندی آذرخش pic.twitter.com/o6gP7hedHa

— MESHKAT (@projectmeshkat) February 17, 2024

Το Ιράν σχεδιάζει να παρουσιάσει περισσότερα συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας φέτος, δήλωσε ανώτερος στρατιωτικός αξιωματούχος στα τέλη Μαρτίου.

Το Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) και ο ιρανικός στρατός διαθέτουν επίσης πολλούς τύπους βαλλιστικών πυραύλων και πυραύλων κρουζ που καλύπτουν βεληνεκές έως και 2.000 χιλιομέτρων, μαζί με ένα ευρύ φάσμα αναγνωριστικών και επιθετικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών – αρκετά από τα οποία χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της επίθεσης του Ιράν στο Ισραήλ το Σάββατο.

Τι γίνεται με σαμποτάζ, κυβερνοεπιθέσεις;

Σε περισσότερο από μια δεκαετία σκιώδους πολέμου με το Ιράν, το Ισραήλ πιστεύεται ότι έχει βασιστεί σε μη συμβατικό πόλεμο για να στοχεύσει τα ιρανικά συμφέροντα.

Το Ισραήλ έχει σαμποτάρει πολλές φορές μεγάλες ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, έχει δολοφονήσει πυρηνικούς επιστήμονες χρησιμοποιώντας βόμβες και ένα δορυφορικά ελεγχόμενο πολυβόλο τοποθετημένο σε ένα φορτηγό, έχει εκτοξεύσει τετρακόπτερα φορτωμένα με εκρηκτικά σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις και έχει ανατινάξει έναν αγωγό φυσικού αερίου.

Πιστεύεται επίσης ευρέως ότι βρίσκεται πίσω από πολλαπλές κυβερνοεπιθέσεις μεγάλης κλίμακας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων σε εθνικά δίκτυα που διαχειρίζονται μεγάλα λιμάνια, αεροδρόμια και πρατήρια καυσίμων. Το Ιράν έχει κατηγορήσει επίσημα το Ισραήλ για πολλές από αυτές τις επιθέσεις.

Το Ιράν έχει δεχθεί σημαντικά πλήγματα ως αποτέλεσμα αυτών των επιθέσεων κατά τη διάρκεια των ετών, αλλά έχει επίσης μάθει να ανακάμπτει και να οικοδομεί ισχυρότερες άμυνες.

Ο Εθνικός Οργανισμός Παθητικής Άμυνας είναι ο κύριος ιρανικός κρατικός φορέας που είναι υπεύθυνος για την αποτροπή κυβερνοεπιθέσεων – με τους αξιωματούχους να λένε ότι αντιμετωπίζουν εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, κάθε μέρα.

Ιρανοί χάκερς φέρονται επίσης να βρίσκονται πίσω από μια σειρά κυβερνοεπιθέσεων που έπληξαν ισραηλινά συμφέροντα κατά τη διάρκεια των ετών.