Η Ευρώπη της κλάψας
Το φαινόμενο είναι ιστορικά πρωτοφανές και μη βιώσιμο: ζούμε στην Ευρώπη της κλάψας. Αυτός είναι πλέον ο κύριος τρόπος άσκησης πολιτικής έναντι των μεγάλων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η δήθεν «ενωμένη» Γηραιά Ηπειρος. Δεν έχει ξανασυμβεί. Και έχει καταστεί ο κυρίαρχος τρόπος άσκησης πολιτικής σ’ έναν κόσμο μεταβαλλόμενο διαρκώς προς το χειρότερο, όπου ενεργούν όλο και πιο επιθετικά δυνάμεις ανεξέλεγκτες τόσο σε επίπεδο δημοκρατικής νομιμοποίησης, όσο και σε επίπεδο επεκτατικών διαθέσεων, γεωγραφικών και οικονομικών, διαθέτοντας μάλιστα και τεράστια ισχύ. Δυνάμεις που η Ευρώπη τις αντιμετωπίζει κλαψουρίζοντας, ενώ, την ίδια ώρα, όπου τη συμφέρει, πονηρά συνεργάζεται και μαζί τους σκάβοντας τον λάκκο της με τα ίδια της τα χέρια: αν λοιπόν κινδυνεύει να πεθάνει ας μην αγοράζει ρωσική ενέργεια, ας μην πληρώνει και ατέλειωτα δισ. ευρώ στην Κίνα και ας μην υποχωρεί σε κάθε πρόκληση κάθε δικτάτορα, κρυφού ή μη.
Το τελευταίο δείγμα αυτής της πικρής στάσης της ήρθε δυστυχώς (φυσικά ενόψει των ευρωεκλογών που τον έχουν φέρει σε πολύ δεινή θέση) από τον πρόεδρο της Γαλλίας Μακρόν, ο οποίος προ ημερών μίλησε για τη «θνητή Ευρώπη» που, όπως είπε σε λίαν δραματικούς τόνους, πρέπει να ενισχύσει την άμυνά της, προσπαθώντας να αφυπνίσει για τους μεγάλους κινδύνους τόσο για τη Γαλλία όσο για την ΕΕ στο σύνολό της: «Η Ευρώπη πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι επαρκώς εξοπλισμένη απέναντι στις παγκόσμιες απειλές, όπως η ρωσική επιθετικότητα, που αποτελούν υπαρξιακή πρόκληση για την ήπειρο».
Ασφαλώς. Εχει απόλυτο δίκιο. Αλλά σε ποιον το λέει; Είναι ο πρόεδρος της Γαλλίας. Της ισχυρότερης στρατιωτικά χώρας της Ευρώπης. Και μιας από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. Μιας χώρας – κλειδί και σύμβολο. Χώρας οδηγού. Και βρίσκεται στη δεύτερη θητεία του. Πού το λέει λοιπόν; Ο πρώτος και ο βασικότερος στον οποίο πρέπει να το πει είναι ο… εαυτός του! Εκείνος είναι που πρέπει να αναλάβει την ευθύνη και την πρωτοβουλία της δράσης για να αντιμετωπιστεί αυτή η πράγματι απολύτως υπαρκτή απειλή στην οποία αναφέρεται. Τι εκφωνεί λοιπόν λόγους δακρύβρεχτους για την «Ευρώπη μας που είναι θνητή και που μπορεί να πεθάνει»; Εν πολλοίς δική του ευθύνη είναι να μην πεθάνει. Πριν από κάθε άλλον!
Ομως, υπάρχει λόγος που γίνεται αυτό. Οχι μόνον από τον Μακρόν, αλλά και από το σύνολο των ευρωπαίων ηγετών αυτής της αξιοθρήνητης περιόδου. Και ο λόγος είναι ότι ζούμε βουτηγμένοι μέσα σε μία πολύ βαθιά και εξίσου πολλαπλή υποκρισία σχετικά με το ποιος και τι είναι η «Ευρώπη», που πλέον έχει φτάσει τόσο πολύ στα όριά της, ώστε καθίσταται παραλυτική στις πιο επικίνδυνες ώρες. Αυτή βρίσκεται πίσω από τη μόνιμη κλάψα των ηγετών της και την ανικανότητά τους να κάνουν το οτιδήποτε πραγματικό για να αλλάξουν αυτή την όντως ακραία σημερινή κατάσταση. Η υποκρισία κυριαρχεί πρωτίστως γύρω από την έννοια της «κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής», η οποία είναι παντελώς ανύπαρκτη.
Στα πιο μεγάλα και ακανθώδη ζητήματα που εγείρει η πραγματικότητα οι χώρες, ιδίως οι μεγάλες, έχουν τις δικές τους εθνικές πολιτικές. Και η παράλυση είναι η «απάντηση» της αδυναμίας να τις συνταιριάξουν. Καμία κυβέρνηση δεν σκέπτεται «ευρωπαϊκά» σε γεωπολιτικά ζητήματα: το κριτήριο είναι αποκλειστικά εθνικό. Γι’ αυτό η Ευρώπη δεν μπορεί να αποκτήσει ούτε πραγματική εξωτερική ούτε, ιδίως, αμυντική πολιτική με αληθινό αντίκρισμα που να μετράει στη διεθνή σκηνή και να λαμβάνεται υπόψη από τους ισχυρούς του κόσμου.
Η υποκρισία κυριαρχεί επίσης στις σχέσεις με τους συμμάχους, τις ΗΠΑ. Οι Ευρωπαίοι θέλουν την προστασία των Αμερικανών, αλλά, ταυτοχρόνως, να τους βρίζουν νυχθημερόν. Τρέμουν όμως το ενδεχόμενο κάποιου Τραμπ που… θα τα μαζέψει και θα φύγει. Και όλο λένε «πρέπει αυτό» και «πρέπει το άλλο», αλλά αρνούνται πεισματικά να σηκώσουν το πολιτικό και οικονομικό βάρος της ευθύνης τους. Βγάζουν λόγους ολέθρου για την υπέρτατη ανάγκη κοινής άμυνας, μα από ουσία τίποτα.