«Το απόλυτο shitshow»
Το βράδυ της 8ης Μαΐου, ενώ επέστρεφε σπίτι του στην Τιφλίδα, ο Τζα Γιαπαρίτσε, ένας 50χρονος λέκτορας πανεπιστημίου και πρώην διπλωμάτης, δέχθηκε επίθεση από μία ομάδα ατόμων που κρατούσαν ξύλα και κάτι που πιστεύει ότι ήταν ρόπαλο του μπέιζμπολ. «Γεννήθηκα στη Σοβιετική Ενωση», δήλωσε στο Politico ο Γιαπαρίτσε, που χρειάστηκε ράμματα, υπέστη διάσειση, και έχει μώλωπες σε όλη την πλάτη. «Δεν φοβόμουν τους κομμουνιστές. Ούτε αυτοί μπορούν να με φοβίσουν. Δεν έχω καμία αμφιβολία – ξέρω ότι η κυβέρνηση ήταν πίσω από αυτό».
Οι δράστες, άλλωστε, του ξεκαθάρισαν ότι τον είχαν στοχοποιήσει λόγω της δημόσιας εναντίωσής του στον νόμο περί «ξένων πρακτόρων» που προωθούσε η κυβέρνηση της Γεωργίας. Ο αδελφός του, Ζούραμπ Γιαπαρίτσε, πολιτικός της αντιπολίτευσης, είχε ήδη δεχθεί πριν από αυτόν τρεις επιθέσεις από «αγνώστους». Ούτε εκείνος φοβάται, όμως. Δεν έχει σκοπό να υποκύψει στη βία, διαβεβαίωσε, γιατί διακυβεύεται το δημοκρατικό μέλλον της χώρας. «Είτε θα πάμε προς την Ευρώπη είτε προς τη Λευκορωσία», δήλωσε χαρακτηριστικά. Αλλωστε ο γεωργιανός νόμος είναι καρμπόν του ρωσικού νόμου περί «ξένων πρακτόρων» που χρησιμοποιείται εδώ και 12 χρόνια για την καταστολή των επικριτών του Κρεμλίνου. Και δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια προσπάθεια του κυβερνώντος κόμματος, Γεωργιανό Ονειρο (ιδρυτής του οποίου είναι ένας φιλορώσος δισεκατομμυριούχος), να σαμποτάρει τον ευρωπαϊκό δρόμο της χώρας. Το θέμα είναι, η ΕΕ τι κάνει;
Την περασμένη Παρασκευή, οι υπουργοί Εξωτερικών 12 κρατών – μελών της ΕΕ (Γαλλίας, Γερμανίας, Δανίας, Εσθονίας, Ιρλανδίας, Λετονίας, Λιθουανίας, Ολλανδίας, Πολωνίας, Σουηδίας, Τσεχίας και Φινλανδίας) απηύθυναν κοινή επιστολή στον επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, τον Ζοζέπ Μπορέλ, καλώντας τον «να στείλει ένα ξεκάθαρο μήνυμα στην Τιφλίδα ότι αυτή η νομοθεσία είναι ασύμβατη με την πρόοδο της Γεωργίας στο ευρωπαϊκό μονοπάτι», μέσω μιας «προφορικής ενημέρωσης» σχετικά με την ενταξιακή πορεία της χώρας. Τον παρακαλούσαν μάλιστα να το κάνει «κατά προτεραιότητα» και να διασφαλίσει «ότι η δημόσια αυτή αξιολόγηση θα εμφανιστεί πριν από την τελική ψηφοφορία στο γεωργιανό κοινοβούλιο», που είχε προγραμματιστεί για την Τρίτη. Η ΕΕ, βέβαια, η οποία χορήγησε τον Δεκέμβριο στη Γεωργία καθεστώς προς ένταξη χώρας, είχε επανειλημμένως προειδοποιήσει ότι το επίμαχο νομοσχέδιο μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την περαιτέρω ενσωμάτωση της Τιφλίδας στο μπλοκ. Αλλά ο χρόνος κυλούσε πια αντίστροφα, χρειαζόταν ένα πιο αυστηρό μήνυμα, το είχαν ανάγκη και το άξιζαν οι δεκάδες χιλιάδες φιλευρωπαίοι που διαδηλώνουν στη χώρα από τις αρχές Απριλίου.
Οι πληροφορίες λένε ότι κείμενο υπήρχε έτοιμο, και ήταν σκληρό. Κι όμως, οι «27» δεν εξέδωσαν κανένα κοινό ανακοινωθέν για τη Γεωργία ούτε το Σάββατο, όταν διαδήλωσαν στην Τιφλίδα κάπου 50.000 άνθρωποι, ανεμίζοντας τις ευρωπαϊκές σημαίες που απαγόρευσε η EBU στον τελικό της Eurovision, ούτε την Κυριακή, όταν ο πρωθυπουργός της χώρας, ο Ιρακλί Κομπαχίτζε, δεσμεύτηκε να προωθήσει το επίμαχο νομοσχέδιο απειλώντας τους διαδηλωτές με διώξεις, ούτε τη Δευτέρα, όταν οι γεωργιανές Αρχές απομάκρυναν manu military τους διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν έξω από τη Βουλή, ούτε καν την Τρίτη, όταν το κοινοβούλιο της Γεωργίας ενέκρινε με 84-30 ψήφους, στην τρίτη και τελική ψηφοφορία, το νομοσχέδιο που προβλέπει ότι οργανισμοί που λαμβάνουν πάνω από το 20% της χρηματοδότησής τους από το εξωτερικό θα χαρακτηρίζονται «ξένοι πράκτορες»: είχε φροντίσει να κάνει τη δουλειά του ο «ξένος πράκτορας» του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ευρώπη: ο Βίκτορ Ορμπαν.
Το αρχικό κείμενο που είχε ετοιμάσει ο Μπορέλ δεν έγινε δεκτό από την Ουγγαρία – τη συνέτρεξε και η Σλοβακία, αλλά όσο ο Ρόμπερτ Φίτσο νοσηλεύεται, θύμα μιας βίας που δεν λύνει ποτέ τίποτα, λέξη κακή για αυτόν δεν γράφουμε. Σε κάθε περίπτωση, η φρασεολογία του κειμένου αποδυναμώθηκε κάπως, μήπως και συμφωνήσει η Ουγγαρία. Δεν συμφώνησε. Η Κομισιόν αναγκάστηκε λοιπόν να περάσει στο plan B: μία ανακοίνωση, όχι εξ ονόματος των «27», αλλά εξ ονόματος του Μπορέλ. Εκδόθηκε τελικά την Τετάρτη, ένα 24ωρο μετά την ψήφιση του επίμαχου νομοσχεδίου και την άμεση αντίδραση των ΗΠΑ. Δεν περιείχε όμως καμία απειλή για κυρώσεις, όπως είχαν ζητήσει ευρωβουλευτές από τις τέσσερις μεγαλύτερες ευρωομάδες, ούτε είχε σκληρότερη γλώσσα από τις προγενέστερες ανακοινώσεις της ΕΕ. Επιπλέον, ενώ αρχικά έφερε, εκτός του Μπορέλ, και την «υπογραφή» του ευρωπαίου επιτρόπου Γειτονίας και Διεύρυνσης, του (Ούγγρου) Ολιβερ Βάρχελι, λίγο μετά τη δημοσίευσή της, το όνομα του Βάρχελι αφαιρέθηκε. Την κατάσταση συνόψισε ωραιότατα ένας ευρωπαίος διπλωμάτης: «Το απόλυτο shitshow».
Οι φιλευρωπαίοι της Γεωργίας, ένα 80% του πληθυσμού σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, επιμένουν ότι θα συνεχίσουν τη μάχη. Οπως λέει ωστόσο η αναλύτρια Ελένε Κιντσουρασβίλι, «πλησιάζουμε γρήγορα στο σημείο όπου θα αισθανθούν απογοητευμένοι από την ΕΕ». Η πρόεδρος της χώρας, Σαλομέ Ζουραμπισβίλι, έχει δηλώσει πως δεν θα υπογράψει το νομοσχέδιο. Ομως μια απλή πλειοψηφία στο κοινοβούλιο αρκεί για να παρακαμφθεί το βέτο της. Η ΕΕ δυσκολεύεται όλο και περισσότερο να παρουσιάσει μια κοινή πολιτική θέση, όχι μόνο στο μέτωπο της Γεωργίας, παντού. Κάτι πρέπει να κάνουν όλο και καλύτερα οι εχθροί της, εντός και εκτός των τειχών.