Παλαιστίνη: Πόσο σημαντική είναι η αναγνώριση κράτους από Νορβηγία, Ισπανία και Ιρλανδία
Η Ιρλανδία, η Ισπανία και η Νορβηγία ανακοίνωσαν ότι θα αναγνωρίσουν παλαιστινιακό κράτος στις 28 Μαΐου κάτι που έχει ήδη επιπτώσεις σε διπλωματικό επίπεδο καθώς το Ισραήλ ανακοίνωσε την ανάκληση «για διαβουλεύσεις» των πρεσβευτών των τριών χωρών.
Η αναγνώριση δεν ήρθε τυχαία και ήταν μία προσεκτική ενέργεια που προέκυψε μετά από διαβουλεύσεις, καθώς είχε φανεί ότι οι τρεις χώρες θα αναγνωρίσουν το παλαιστινιακό κράτος και το μόνο που απέμενε ήταν ο χρόνος που θα πραγματοποιήσουν το συγκεκριμένο βήμα.
Αξίζει να σημειωθεί πως ιδιαίτερα η Νορβηγία διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διπλωματία της Μέσης Ανατολής όλα αυτά τα χρόνια, φιλοξενώντας ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων στις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι οποίες οδήγησαν στις συμφωνίες του Όσλο.
«Εν μέσω ενός πολέμου, με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες, πρέπει να διατηρήσουμε ζωντανή τη μόνη εναλλακτική λύση που προσφέρει πολιτική λύση τόσο για τους Ισραηλινούς όσο και για τους Παλαιστίνιους: δύο κράτη, που θα ζουν δίπλα-δίπλα, σε ειρήνη και ασφάλεια», δήλωσε ο πρωθυπουργός της Νορβηγίας, Γιόνας Γκαρ Στόρε.
Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ, κατηγόρησε τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ότι πραγματοποιεί «σφαγή» στη Γάζα και θέτει σε κίνδυνο τη λύση των δύο κρατών. «Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλα τα πολιτικά μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας για να πούμε, δυνατά και ξεκάθαρα, ότι δεν πρόκειται να επιτρέψουμε να καταστραφεί η δυνατότητα της λύσης των δύο κρατών με τη βία, διότι είναι η μόνη δίκαιη και βιώσιμη λύση σε αυτή τη φοβερή σύγκρουση», είπε χαρακτηριστικά.
Ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Σάιμον Χάρις δήλωσε ότι αναμένει ότι και άλλες χώρες θα ακολουθήσουν την Ιρλανδία, την Ισπανία και τη Νορβηγία στην αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους τις επόμενες εβδομάδες. Είπε ότι η Ιρλανδία αναγνωρίζει απερίφραστα πλήρως το Ισραήλ και το δικαίωμά του να υπάρχει «με ασφάλεια και ειρήνη με τους γείτονές του» και ζήτησε να επιστραφούν αμέσως όλοι οι όμηροι από τη Γάζα.
Όμως τι σημαίνει και πόσο σημαντική είναι η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους ειδικά όταν μιλάμε για κράτη που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή πολιτική.
Τι σημαίνει αυτό για την ειρηνευτική διαδικασία;
Αξίζει να σημειώσει πως ήδη περίπου 140 από τα 193 κράτη μέλη του ΟΗΕ έχουν αναγνωρίσει την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση από το 1988. Όσον αφορά την Ευρώπη, η Σουηδία έγινε η πρώτη χώρα της Ε.Ε. που αναγνώρισε ένα παλαιστινιακό κράτος τον Οκτώβριο του 2014. Μιλώντας τότε, ο υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας δήλωσε: «Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα που επιβεβαιώνει το δικαίωμα των Παλαιστινίων στην αυτοδιάθεση. Ελπίζουμε ότι αυτό θα δείξει το δρόμο και σε άλλους».
Η κίνηση των τριών χωρών και το γεγονός ότι όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες αναγνωρίζουν παλαιστινιακό κράτος, θα έχει σημαντικές επιπτώσεις ως προς τη δυναμική που αναπτύσσεται, καθώς θα έχει αντίκτυπο σε διπλωματικό επίπεδο, ασκώντας μία πιθανή πίεση και σε άλλους δυτικούς συμμάχους να ακολουθήσουν μία πιο σταθερή στάση στη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς.
Πορεία διαμαρτυρίας Παλαιστινίων έξω από την Πρεσβεία των ΗΠΑ και του Ισραήλ, στην Αθήνα, στις 15 Μαΐου, 2018
Επίσης, πέραν του «κύματος» αναγνώρισης που ίσως φέρει, έχει σημασία καθώς ουσιαστικά καταργεί το «μονοπώλιο» της ειρηνευτικής διαδικασίας Ισραήλ-Παλαιστίνης από τις ΗΠΑ ειδικά από την περίοδο των συμφωνιών του Όσλο.
Μάλιστα ιδιαίτερα σημαντικό είναι πως οι τρεις χώρες αναγνώρισαν το κράτος της Παλαιστίνης, περίπου 10 ημέρες μετά την έγκριση και μάλιστα με ευρεία πλειοψηφία του ψηφίσματος στον ΟΗΕ, το οποίο παρέχει στην Παλαιστίνη μια σειρά από δικαιώματα στο πλαίσιο της γενικής συνέλευσης.
«Η αναγνώριση είναι ένα απτό βήμα προς μια βιώσιμη πολιτική πορεία που οδηγεί στην παλαιστινιακή αυτοδιάθεση»
Με την ειρηνευτική διαδικασία να είναι επί μακρόν σε μεγάλο βαθμό θνησιγενής, οι Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι προσπαθούν να προσελκύσουν υποστήριξη στην Ευρώπη για μια διαδικασία που επιταχύνθηκε στην εποχή του Τραμπ, καθώς οι Παλαιστίνιοι παραγκωνίστηκαν από τις συμφωνίες του Αβραάμ και ο Τραμπ μετέφερε την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ, προκαλώντας βαθιά δυσπιστία για τις ΗΠΑ, τις οποίες οι Παλαιστίνιοι θεωρούν ότι δεν υπήρξαν έντιμος διαμεσολαβητής.
Η Σουηδία, η Νορβηγία, η Ιρλανδία και η Ισπανία θεωρούνται εδώ και πολύ καιρό συμπαθείς προς τους Παλαιστίνιους. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει επίσης επισημάνει ότι θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο αναγνώρισης της Παλαιστίνης εν μέσω μιας βαθύτερης απογοήτευσης για τη μακρόχρονη άρνηση του Ισραήλ – και όχι μόνο κατά την εποχή του Νετανιάχου – να προχωρήσει προς μια λύση δύο κρατών, ακόμη και όταν το Ισραήλ συνεχίζει να οικειοποιείται παλαιστινιακά εδάφη για εποικισμό.
Όπως είπε ο Χιου Λόβατ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, ανοίγει επίσης μια ουσιαστική διαδρομή προς την κρατική υπόσταση. «Η αναγνώριση είναι ένα απτό βήμα προς μια βιώσιμη πολιτική πορεία που οδηγεί στην παλαιστινιακή αυτοδιάθεση. Αυτό αποτελεί προϋπόθεση για την εξασφάλιση της δέσμευσης των Αράβων για την υποστήριξη μιας βιώσιμης εκεχειρίας στη Γάζα. Στο πλαίσιο του σχεδίου τους για το ‘αραβικό όραμα’ για την εφαρμογή μιας λύσης δύο κρατών, κράτη όπως η Σαουδική Αραβία έχουν ζητήσει την αναγνώριση της Παλαιστίνης από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη».
Επίσης, Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημείωσε πως «η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μακροχρόνια δέσμευση στο όραμα ενός ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους της Παλαιστίνης, που θα ζει δίπλα στο Ισραήλ με ειρήνη και ασφάλεια».
Θα έχει πρακτικό αντίκτυπο για τους Παλαιστίνιους;
Σύμφωνα με τον Guardian, η δυναμική προς την αναγνώριση μπορεί να αποτελέσει δίκοπο μαχαίρι για την αντιδημοφιλή, αδύναμη και διεφθαρμένη Παλαιστινιακή Αρχή του Μαχμούντ Αμπάς, η οποία κυβερνά στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη και δεν έχει διεξάγει βουλευτικές εκλογές από το 2006, ενώ κι ο ίδιος ο Αμπάς δεν έχει λαϊκή εντολή.
Οποιεσδήποτε προσδοκίες ότι οι τελευταίες αναγνωρίσεις θα αλλάξουν τις άθλιες συνθήκες στη Δυτική Όχθη, όπου οι επιθέσεις των ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας και των εποίκων έχουν κλιμακωθεί, θα είναι σχεδόν σίγουρα πρόωρες και περισσότερη δυσαρέσκεια θα μπορούσε να στραφεί κατά του Αμπάς.
Ο Μαχμούντ Αμπάς
Ωστόσο, η αναγνώριση συνεπάγεται το δικαίωμα στην παλαιστινιακή αυτοδιάθεση, το οποίο θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει σε μία νέα ημέρα της παλαιστινιακής κοινωνίας των πολιτών που ασφυκτιά στην εποχή του Αμπάς.
Το πιο σημαντικό όμως για τους Παλαιστίνιους φαίνεται πως είναι η αποδοχή ότι έχουν ένα ρητό και θεμελιώδες δικαίωμα αυτοδιάθεσης που δεν απαιτεί την «άδεια» του Ισραήλ, ένας όρος που χρησιμοποιείται για τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ ειδικά από το Όσλο και μετά.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις για το Ισραήλ;
Ένα κλισέ της ισραηλινής πολιτικής για περισσότερο από μια δεκαετία -που επινοήθηκε από τον πρώην πρωθυπουργό Εχούντ Μπαράκ- είναι ότι το Ισραήλ κινδυνεύει με διπλωματικό τσουνάμι εξαιτίας των πολιτικών του.
Τις τελευταίες εβδομάδες αυτό το τσουνάμι έχει αρχίσει να πέφτει πάνω στον Νετανιάχου. Η αναγνώριση αυτή έρχεται αμέσως μετά την ανακοίνωση του Νετανιάχου και του υπουργού Άμυνας του, Γιοάβ Γκαλάντ, ότι ο εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου ζητά εντάλματα εναντίον τους για εγκλήματα πολέμου. Το Ισραήλ ερευνάται επίσης με εντολή της Νότιας Αφρικής για φερόμενη γενοκτονία στο διεθνές δικαστήριο.
Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες έχουν αρχίσει να επιβάλλουν καθεστώς κυρώσεων κατά των βίαιων εποίκων και των ακροδεξιών ομάδων που τους υποστηρίζουν και τώρα τρία σημαντικά ευρωπαϊκά κράτη αποφάσισαν μονομερώς να αναγνωρίσουν την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση.
Επίσης, υπάρχει και το «χαστούκι» στον ΟΗΕ με το ψήφισμα για την επέκταση των δικαιωμάτων της Παλαιστίνης στον ΟΗΕ, το οποίο πέρασε με συντριπτική υποστήριξη.
Παρόλο που εξακολουθεί να υπάρχει μια βαθιά αποσύνδεση στην ισραηλινή κοινωνία σχετικά με τη διεθνή απέχθεια για τη δεξιά/ακροδεξιά κυβέρνησή του και τον τρόπο με τον οποίο διεξάγει την εκστρατεία της στη Γάζα, οι Ισραηλινοί γνωρίζουν επίσης ότι η χώρα τους απομονώνεται διπλωματικά όλο και περισσότερο. Αυτό έχει οδηγήσει, εν μέρει, στις αυξανόμενες και ξαφνικά πιο ορατές ρωγμές στο εσωτερικό του ίδιου του υπουργικού συμβουλίου του Νετανιάχου, εγείροντας σοβαρά ερωτήματα για το πόσο καιρό μπορεί να επιβιώσει η κυβέρνησή του.
Τι θα φανεί στο μέλλον
Αυτό που μένει να φανεί αν η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους από τις τρεις σημαντικές ευρωπαϊκές χώρες θα ωθήσει την όποια ειρηνευτική διαδικασία στο μέλλον. Ωστόσο, η Ευρώπη δεν μιλάει με μια ενιαία φωνή και είναι απίθανο να το κάνει σύντομα.
Όπως επισημαίνει το CNN, στην Ιρλανδία, στην Ισπανία και στη Νορβηγία, η υποστήριξη για ένα παλαιστινιακό κράτος ταιριάζει με το ευρύτερο εκλογικό σώμα και είναι απίθανο να δεχτεί πολιτικά πλήγματα. Αυτό δεν ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Παρόλο που υποστηρίζει μια ειρηνική λύση δύο κρατών μακροπρόθεσμα, η Γερμανία είναι συνεπής στην υποστήριξή της προς το Ισραήλ, όπως και η Ουγγαρία, η Πολωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες.
Η κύρια συνέπεια είναι η στρατιωτική υποστήριξη, η οποία αναπόφευκτα εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη συνενοχή στον πόλεμο κατά της Χαμάς – δηλαδή τη χρήση όπλων για τη δολοφονία αμάχων. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δέχεται επί του παρόντος πιέσεις να δημοσιεύσει νομικές συμβουλές σχετικά με το αν η πώληση όπλων στο Ισραήλ παραβιάζει ή όχι το διεθνές δίκαιο. Αλλά αυτά είναι σε μεγάλο βαθμό εσωτερικά ζητήματα.
Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί πως καμία πίεση από την Ευρώπη, αλλά ακόμη και από τις ΗΠΑ δεν είχε σημαντικό αντίκτυπο στις σκέψεις και στις ενέργειες του Μπενιαμίν Νετανιάχου.