Βρογχικό άσθμα: Τα συμπτώματα και πώς μπορούν να ελεγχθούν

To άσθμα είναι μία από τις πιο συχνές χρόνιες μη μεταδιδόμενες νόσους, η οποία επηρεάζει περισσότερους από 260 εκατ. ανθρώπους παγκοσμίως, με περίπου 3%-5% των ασθενών αυτών να έχουν σοβαρό άσθμα που είναι μη ελεγχόμενο, πάρα τη λήψη της βέλτιστης αγωγής. Το αποτέλεσμα είναι να καταγράφονται περισσότερο από 450.000 θάνατοι κάθε χρόνο από τη συγκριμένη νόσο παγκοσμίως, με τους ειδικούς εν τούτοις να υπογραμμίζουν πως οι περισσότεροι από αυτούς θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί!

Και δυστυχώς η χώρα μας δεν αποτελεί εξαίρεση: «Στην Ελλάδα περίπου το 9% του γενικού πληθυσμού πάσχει από βρογχικό άσθμα» επισήμανε πρόσφατα η Μαρία Καλλιέρη, πνευμονολόγος φυματιολόγος, Early Career Member της Ομάδας Εργασίας της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ΕΠΕ) για το βρογχικό άσθμα.

Παρ’ όλα αυτά, οι επιστήμονες παραδέχονται πως και σε αυτή την περίπτωση τα δεδομένα που αφορούν τον ελληνικό πληθυσμό είναι «φτωχά», ιδίως σε ό,τι αφορά τα κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών με σοβαρό άσθμα.

Το προφίλ των ασθενών

Η παραδοχή αυτή αποτέλεσε και το έναυσμα προκειμένου η Ομάδα Εργασίας για το Ασθμα της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας να πραγματοποιήσει σχετική έρευνα. Για τη μελέτη αυτή – τα αποτελέσματα της οποίας πρόκειται να ανακοινωθούν τον προσεχή Σεπτέμβριο στο Πανευρωπαϊκό Πνευμονολογικό Συνέδριο στη Βιέννη – αναλύθηκαν τα δεδομένα 619 ατόμων καταγεγραμμένων στο Ελληνικό Μητρώο Ασθενών με Σοβαρό Ασθμα, στο οποίο συμμετέχουν 13 εξωτερικά ιατρεία σοβαρού Ασθματος από μεγάλα νοσοκομεία και ιδιωτικά ιατρεία σε όλη την Ελλάδα.

Οπως τόνισε σχετικά η υπεύθυνη της Ομάδας, Εύα Φούκα, πνευμονολόγος, διευθύντρια ΕΣΥ, στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου: «Τα αποτελέσματα της μελέτης ανέδειξαν τη σημαντική ετερογένεια μεταξύ των ασθενών με σοβαρό άσθμα στην Ελλάδα, η πλειονότητα των οποίων είναι γυναίκες μέσης ηλικίας, μη καπνίστριες, με ιστορικό όψιμης έναρξης. Επιπλέον, οι ασθενείς στην πλειονότητά τους παρουσιάζουν επηρεασμένη πνευμονική λειτουργία και κακό έλεγχο του άσθματος. Σημαντικές διαφορές διαπιστώθηκαν στη χρήση των φαρμάκων, με ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός την αυξημένη χρήση κορτικοστεροειδών από το στόμα, παρά τη διαδεδομένη χρήση βιολογικών παραγόντων».

Η σημασία της εκπαίδευσης

«Η Εκπαίδευση για το Ασθμα Ενδυναμώνει» είναι το μήνυμα τηςΠαγκόσμιας Πρωτοβουλίας για το Ασθμα(Global Initiative for Asthma – GINA) για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Ασθματος (εορτάστηκε στις 9 Μαΐου), υπογραμμίζοντας τη σημασία της απαραίτητης εκπαίδευσης στα άτομα με άσθμα, με στόχο την αποτελεσματική αυτο-διαχείριση της νόσου. Παράλληλα όμως ιδιαίτερη έμφαση δίδεται και στην αναγνώριση της ανάγκης για αναζήτηση επείγουσας ιατρικής βοήθειας.

«Το βρογχικό άσθμα είναι παγκοσμίως το πλέον συχνό νόσημα του αναπνευστικού. Προσβάλλει όλες τις ηλικίες και τα δυο φύλα και εμφανίζει νοσηρότητα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Η έγκαιρη και σωστή διάγνωση, η φαρμακευτική και μη φαρμακευτική θεραπεία και η ενημέρωση είναι κομβικά στοιχεία για την ελάττωση της νοσηρότητας και της θνητότητας. Το μήνυμα “Η εκπαίδευση για το Ασθμα Ενδυναμώνει” αναδεικνύει την ανάγκη της σωστής ενημέρωσης του κοινού» είναι η προειδοποίηση που απηύθυνε ο καθηγητής Πνευμονολογίας του ΕΚΠΑ και γ.γ. της ΕΠΕ Πέτρος Μπακάκος.

Τι σημαίνει όμως αυτό στην πράξη; Πως αφενός οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να αυξήσουν την κατανόησή τους για την επιτυχή διαχείριση της νόσου ώστε να μπορούν να παρέχουν στους ασθενείς τους αξιόπιστες πληροφορίες και τη βέλτιστη θεραπεία. Αφετέρου κρίνεται ζωτικής σημασίας η έγκαιρη αναγνώριση των ασθενών που χρειάζονται ειδική αξιολόγηση και πρόσθετη θεραπεία προκειμένου να μειωθεί η θνητότητα που σχετίζεται με τη νόσο.

Αντίστοιχα, η συμμόρφωση στη λήψη ρυθμιστικής θεραπείας με βάση το σχέδιο θεραπείας που έχει καθοριστεί από τον θεράποντα ιατρό είναι μια εξίσου σημαντική παράμετρος. Παράλληλα όμως οι ασθενείς «θα πρέπει να γνωρίζουν και τους κινδύνους που προκύπτουν από την υπερβολική εξάρτηση ή κατάχρηση εισπνεόμενων β2-αγωνιστών βραχείας διάρκειας δράσης (SABA)» επισημαίνει από την πλευρά του ο πνευμονολόγος φυματιολόγος, επιμελητής Β’ στην 7η Πνευμονολογική Κλινική του νοσοκομείου «Σωτηρία» Κωνσταντίνος Σάμιτας.

Χρόνια φλεγμονώδης διαταραχή

Το άσθμα είναι μια κατάσταση που προκαλείται από τη χρόνια φλεγμονώδη διαταραχή των αεραγωγών, οδηγώντας στη στένωσή τους αλλά και στη δημιουργία περισσότερης βλέννας, εξηγούν οι ειδικοί της παγκοσμίου φήμης Mayo Clinic. Αυτό μπορεί να δυσκολέψει την αναπνοή και να προκαλέσει βήχα, συριγμό (ιδίως κατά την εκπνοή) και δύσπνοια.

Οπως εξηγούν, για ορισμένους ανθρώπους το άσθμα προκαλεί μια ήπια ενόχληση. Για άλλους όμως «μπορεί να είναι ένα σημαντικό πρόβλημα που παρεμποδίζει την εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων ενώ δύναται να οδηγήσει σε μια απειλητική για τη ζωή κρίση άσθματος».

Και παρά την υψηλή συχνότητα εκδήλωσης της νόσου στον πληθυσμό, το άσθμα δεν μπορεί να θεραπευτεί, αλλά τα συμπτώματά του μπορούν να ελεγχθούν. «Επειδή η νόσος συχνά μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου, είναι σημαντικό να συνεργάζεστε με τον γιατρό σας, να παρακολουθείτε τα συμπτώματά σας και να προσαρμόζετε τη θεραπεία σας ανάλογα με τις ανάγκες» προσθέτουν οι ίδιοι.

Οι σοβαρές κρίσεις μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή

Τα συμπτώματα του άσθματος διαφέρουν από άτομο σε άτομο, όπως υπογραμμίζεται στο αφιέρωμα της Mayo Clinic για το συγκεκριμένο νόσημα. «Μπορεί να έχετε σπάνιες κρίσεις άσθματος, να έχετε συμπτώματα μόνο ορισμένες στιγμές – όπως όταν ασκείστε – ή να εκδηλώνετε συμπτώματα συνεχώς».

Αναλυτικότερα, τα σημεία και συμπτώματα του άσθματος περιλαμβάνουν:

Δύσπνοια n Σφίξιμο ή πόνο στο στήθος n Συριγμό κατά την εκπνοή (είναι συνηθισμένο σημάδι άσθματος στα παιδιά) n Προβλήματα στον ύπνο που προκαλούνται από δύσπνοια, βήχα ή συριγμό n Κρίσεις βήχα ή συριγμού που επιδεινώνονται εάν ο ασθενής εκδηλώσει λοίμωξη από αναπνευστικό ιό, όπως κρυολόγημα ή γρίπη.

Ασκηση, επάγγελμα, αλλεργία. Είναι αξιοσημείωτο πάντως ότι για ορισμένους ανθρώπους τα σημεία και τα συμπτώματα του άσθματος αναζωπυρώνονται σε ορισμένες καταστάσεις:

• Ασθμα που προκαλείται από την άσκηση, με τα συμπτώματα να είναι εντονότερα συνήθως όταν ο αέρας είναι κρύος και ξηρός.
• Επαγγελματικό άσθμα, που προκαλείται από ερεθιστικούς παράγοντες στον χώρο εργασίας, όπως χημικές αναθυμιάσεις, αέρια ή σκόνη.
• Ασθμα που προκαλείται από αλλεργία, που πυροδοτείται από ουσίες οι οποίες μεταφέρονται με τον αέρα, όπως γύρη, μούχλα, τρίχωμα κατοικίδιων ζώων κ.ά.

Πότε να επισκεφθείτε γιατρό. Οι σοβαρές κρίσεις άσθματος, όπως προειδοποιούν οι ειδικοί της Mayo Clinic, μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή. «Συνεργαστείτε με τον γιατρό σας για να καθορίσετε τι πρέπει να κάνετε όταν τα συμπτώματά σας επιδεινωθούν. Τα σημάδια επείγοντος άσθματος περιλαμβάνουν»:

• Ταχεία επιδείνωση της δύσπνοιας ή του συριγμού.
• Καμία βελτίωση ακόμη και μετά τη χρήση εισπνεόμενων φαρμάκων ταχείας ανακούφισης.
• Δύσπνοια όταν κάνετε ελάχιστη σωματική δραστηριότητα.