Կառավարությունը ստիպված է նոր պարտք վերցնել, որը կուղղվի ոչ թե ժողովրդին դուր գալուն, այլ՝ տնտեսական պոտենցիալի բարելավմանը. Խոսրով Հարությունյան (տեսանյութ)
2018թ.-ին Հայաստանի կառավարությունը ստիպված է լինելու արտաքին նոր պարտք վերցնել: Tert.am-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր, տնտեսական հարցերով մշտական հանձնաժողովի նախագահ Խոսրով Հարությունյանը: Ըստ նրա՝ կառավարության 2018թ.-ի հարկաբյուջետային քաղաքականության փիլիսոփայությունն այն է, որ եթե մենք պարտք ենք վերցնելու, «իսկ մենք կվերցնենք պարտք, որովհետև աշխարհում բոլորն էլ իրենց բյուջեն պլանավորում են որոշակի դեֆիցիտով», այն պիտի օգտագործվի ոչ թե սոցիալական պարտավորությունները մարելու, ընթացիկ ծախսերը կատարելու համար, այլ տնտեսական կարողությունները ավելացնելու համար: Տնտեսական հարցերով հանձնաժողովի նախագահն ասաց, որ այսօր Հայաստանն ունի 5.6 միլիարդի արտաքին չմարված պարտք և կառավարությունը հասկանում է ամբողջ բարդությունը, որովհետև այսպես, թե այնպես ստիպված է նոր պարտք վերցնել, բայց այդ պարտքը պատրաստվում է ոչ թե ժողովրդին դուր գալու համար օգտագործել սոցիալական խնդիրների լուծման համար, այլ՝ տնտեսական պոտենցիալի բարելավման համար:
- Կառավարությունը ներկայացրել է 2018թ.-ի պետական բյուջեի նախագիծը: Արդյոք այն կարելի՞ է համարել իրատեսական:
- Բյուջեի նախագիծը Ազգային ժողով դեռ չեն ներկայացրել, մենք պաշտոնապես այդ փաստաթուղթը դեռևս չենք քննարկել: Ես անձամբ կարող եմ ասել, որ բյուջեն լուրջ մեկնաբանությունների կարիք է զգալու, որովհետև խոսքը որակապես նոր քաղաքական մշակույթ ձևավորելու մասին է: Բոլորովին վերջերս Ֆինանսների նախարարությունը Ազգային ժողով ներկայացրեց Հարկաբյուջետային քաղաքականության նոր կանոնների մասին փաստաթուղթ, որի մեջ արձանագրվում են արտաքին պարտքի նկատմամբ ռազմավարական մոտեցումները: Բոլորս շատ լավ հասկանում ենք, որ մեզ համար արտաքին պարտքի ծավալը, չափը, մարման ժամկետայնությունը և մնացած մյուս բոլոր ցուցանիշները կարևոր են:
Եթե հիշում եք, օրերս Ֆինանսների նախարար Վարդան Արամյանն ասաց, որ հաջորդ տարվա բյուջեն կարելի է համարել աշխատավարձերի, սոցիալական վճարների, կենսաթոշակների տեսանկյունից պահպանողական բյուջե: Պահպանողական բյուջեն նշանակում է հետևյալը, որ կառավարությունը չի նախատեսում բազային թոշակների, նվազագույն աշխատավարձերի բարձրացում, որովհետև դրա համար հարկավոր է ունենալ բյուջեի եկամուտների երաշխավորված աճ: 2007, 2008թթ.-ին պետությունը ստանձնել էր սոցիալական պարտավորություններ, որոնք իրավունք չուներ չկատարելու: 2009թ.-ին եղավ տնտեսական ճգնաժամ, մենք ունեցանք 14 տոկոսից ավել անկում: Եկամուտները նվազեցին, տնտեսական ակտիվությունը նվազեց, բայց դրանից հետո պետության պարտավորությունները չփոխվեցին, պետությունը շարունակում է թոշակներ վճարել, աշխատավարձեր տրամադրել և այլն: Այսինքն՝ մենք մի իրավիճակում ենք, երբ արտաքին գործոնների ազդեցությամբ իրավիճակը վատթարանում է, բայց պետությունը չի կարող հրաժարվել հանրության առջև ունեցած սոցիալական պարտավորություններից:
- Ի՞նչ պետք է անի պետությունը նման պարագայում, երբ եկամուտները չեն բավարարում ստանձնած պարտավորությունները կատարելուն: Արդյոք լուծման եղանակը միայն պա՞րտքն է:
- Պետությունը պարտք է վերցնում ու վճարում է աշխատավարձ: Այսինքն՝ պետությունը նոր եկամուտ գեներացնելու խնդիր չի լուծում, այդ պարտքը տնտեսության մեջ չի դնում, տնտեսական կարողությունները, որոնք կավելացնեին բյուջետային եկամուտները, չեն ստեղծվում: Կոնցեպտուալ առումով խոսքը այս մոտեցումն իրացնելու մասին է: Բյուջեն ծառայեցված է այս նպատակին: Կառավարությունը 4.5 տոկոս տնտեսական աճ է նախատեսում, իսկ սա ենթադրում է այն, որ տնօրինվող եկամուտները կավելանան, բայց ոչ ի հաշիվ նվազագույն աշխատավարձի բարձրացման կամ բազային թոշակների ավելացման, այլ այն տնտեսական ակտիվության ստեղծման, որը սպասվում է 2018թ.-ին, երբ լինի տնտեսական 4.5 տոկոս աճ: Սա հնարավորություն կտա քաղաքացիների համար գոնե իրավիճակը չվատթարացնել: Հետևաբար, 2018թ.-ի հարկաբյուջետային քաղաքականության փիլիսոփայությունն այն է, որ եթե մենք պարտք ենք վերցնելու, իսկ մենք կվերցնենք պարտք, որովհետև աշխարհում բոլորն էլ իրենց բյուջեն պլանավորում են որոշակի դեֆիցիտով, այն կօգտագործվի ոչ թե սոցիալական պարտավորությունները մարելու, ընթացիկ ծախսերը կատարելու համար, այլ՝ տնտեսական կարողությունները ավելացնելու համար:
- Բայց Հայաստանի արտաքին պարտքն առանց այդ էլ գերազանցում է 5 միլիարդի թույլատրելի սահմանը:
- 2008թ.-ին Հայաստանն ուներ մոտ 600 միլիարդ արտաքին պարտք, որը կազմում էր համախառն ներքին արդյունքի 16.7 տոկոսը, իսկ այսօր մենք ունենք 5.6 միլիարդ պարտք: Խնդիրն այստեղ է: Կառավարությունը հասկանում է ամբողջ բարդությունը, որովհետև մենք այսպես թե այնպես ստիպված ենք պարտք վերցնել, բայց այդ պարտքը պատրաստվում է ոչ թե ժողովրդին դուր գալու համար օգտագործել սոցիալական խնդիրների լուծման համար, այլ՝ տնտեսական պոտենցիալի բարելավման համար: Իհարկե, ես հասկանում եմ, որ պարտք վերցնելը հարցի մի կողմն է, իսկ մյուս կողմն այն է, թե արդյոք արդյունավետ կօգտագործվի՞ այն: Կառավարությունն իր առաջ խնդիր է դրել, որ բյուջեի հիմնական շեշտը կապիտալ ծախսերի առաջանցիկ աճն է ընթացիկ ծախսերի նկատմամբ: Սա կառավարության որդեգրած պարտավորությունն է, որ պարտքը ոչ թե այսօր ուտենք, ծախսենք գնա, այլ՝ ուղղենք այն ոլորտներին, որոնք հետագայում մեզ համար գեներացնելու են նոր եկամուտներ:
Մանրամասները՝ տեսանյութում։