Որևէ այլ ոլորտում օմբուդսմենի ինստիտուտի ստեղծումը հակասում է ՀՀ սահմանադրությանը, այստեղ անձնական մոտեցման մասին չէ խոսքը. ՀՀ ՄԻՊ

Հայաստանում բիզնես օմբուդսմենի, առողջապահության ոլորտում հաշտարարի ինստիտուտի ներդրման, ՄԻՊ գրասենյակի գործառույթների ընդլայնման և այլ հարցերի շուրջ Tert.am-ը զրուցեց ՀՀ ՄԻ պաշտպան Արման Թաթոյանի հետ:

-Պարոն Թաթոյան, խոսվում է բիզնես օմբուդսմենի, հաշտարարի ինստիտուտի ներդրման և այլնի մասին: ՄԻՊ-ը չի՞ հասցնում իր գործառություներն իրականացնել, ռեսուրսի պակաս կա՞, այդ հայեցակարգերին ինչ կարծիք է տվել ՄԻՊ-ը:

-ՀՀ սահմանարդությամբ կարող է գործել Մարդու իրավունքների պաշտպանության միայն մեկ ինստիտուտ: Այն ունի անկախության բարձր աստիճան, այն երևի ամենաանկախն է բոլոր պետական մարմինների շարքում, երաշխիքներով պաշտպանված է և իրավասությունը համընդհանուր է, այսինքն` տարածվում է բոլոր ոլորտների վրա: Երբ խոսքը վերաբերում է որևէ այլ ոլորտում նման հաստատություն ստեղծելուն, դա ուղիղ հակասության մեջ է լինելու ՀՀ սահմանադրության հետ, որովհետև Սահմանադրության լուծումների համաձայն՝ չի կարող որևէ մարմին կրկնել մյուսի լիազորությունները: Դրանից բացի, ցանկացած որևէ մարմին կրկնելու է ՄԻՊ ինստիտուտի լիազորությունները` չունենալով այն երաշխիքները, որը մենք ունենք: Դա շփոթի մեջ է գցելու քաղաքացուն` ՄԻՊ-ին դիմելու առումով: Սա Սահմանադրության սահմանումն է, այստեղ անձնական մոտեցման մասին էլ խոսք չկա, որովհետև  խոսքը գնում  է հասակահմանարդական լուծումների մասին:

Առողջապահական ոլորտի  հաշտատարի հարցը քննարկվել է, և մեզ ներկայացված հայեցակարգում մենք խնդիր չենք տեսել, բայց գրավոր կարծիքում նշել ենք, որ հետագայում չպետք է լինի մեր լիազորությունների կրկնություն: Եթե նախագիծ լինի, այդ ժամանակ ևս կքննարկենք: Գործարարների շահերի պաշտպանի կամ, այսպես ասած, բիզնես օմբուդսմենի հայեցակարգին մենք բացասական կարծիք ենք ներկայացրել` հիմնավորելով հակասահմանադրական լուծումներով: Այստեղ շատ կարևոր է նկատի ունենալ, որ դեմ չենք հասարակությունում ինչ-որ հարցերի շուրջ իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող կազմակերպությունների առկայությանը։ Գլխավոր խնդիրն այն է, որ չունենա մեր լիազորությունները, չանի այն, ինչ մենք ենք անում, որովհետև դա լինելու է անանրդյունավետ, և չի ունենալու այն նույն պաշտպանվածությունն ու լիազորությունները, որը մենք ունենք, չի էլ կարող ունենալ, որովհետև մերը սահմանադրական մակարդակով է:

-Իսկ աշխարհում, ԵՄ երկրներում ինչպե՞ս են գործում այդ ինստիտուտները:

-Աշխարհում փորձը տարբեր է. երկրներ կան, որ տարբեր հարցերով օմբուդսմեններ կան, բայց նրանց սահմանադրական լուծումներն այդպիսին չեն: Մենք ունենք մեր սահմանադրական լուծումները, ավելին`ես ուզում եմ ընդգծել, որ դա կհակասի Հայաստանի միջազգային պարտավորություններին, որովհետև մենք ունենք Վենետիկի հանձնաժողովի եզրակացություն, համաձայն որի՝ խորհուրդ չի տրվում, որ Հայաստանում որևէ այլ հարցով օմբուդսմեն լինի, այլ նպատակահարմար է գործող ինստիտուտի կարողությունները զարգացնել, քան ստեղծել նորը: Վենետիկի հանձնաժողովը հատուկ նշել է, որ նոր ստեղծվող կառույցները լինում են ոչ արդյունավետ, ֆինանսական խնդիրների պատճառով դրանք, որպես կանոն, փակվում են: Սա  է Հայաստանի վերաբերյալ Վենետիկի հանձնաժողովի եզրակացությունը:

-Իսկ ՄԻՊ գործառույթների ընդլայնման, բյուջեի խոշորացման հեռանկարներ կա՞ն, քանի որ բյուջեի քննարկման ժամանակ միշտ համեմատականներ է տարվում, որ մեկ պաշտոնյան ծախսել է ավելի շատ, քան կազմում է ՄԻՊ-ի տարեկան բյուջեն:

-Այս առումով մենք օրենք ընդունեցինք և զգալիորեն փոխեցինք վիճակը: Նախ, ուզում եմ կարևորությամբ ընդգծել, որ մենք օրենքում նոր դրույթ ունեք, որի համաձայն՝ ՄԻՊ գրասենյակին հատկացվող բյուջետային միջոցները չեն կարող ավելի պակաս լինել, քան նախորդ տարվա բյուջեն: Այսինքն`միանգամից փակեցինք այն հարցը, որը մշտապես ՄԻՊ բոլոր պաշտպանները մտահոգվում և բարձրացնում էին:Վերջ, որքան բյուջե ունենք` այլևս ենթակա չէ կրճատման: Այլ հարց է, որ խոսք է գնում էլ ավելի հզորացնել ինստիտուտը, այդ առումով, կարծում եմ, մենք ունեցանք բյուջետային ավելացումներ, ինչը կարևոր էր, որովհետև մենք ավելացրեցինք նոր բաժիններ և նոր աշխատակիցներ ներգարվվեցինք, ինչը հնարավորություն է տալիս ոչ միայն ներքին կյանքում ակտիվ լինել, այլ նաև ակտիվ աշխատանք տանել միջազգային հարթակներում:

-Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակը գործարկեց երեխաների իրավունքների պաշտպանության ուղղվածության կայք, նշել եք նաև լրագրողների համար ուղեցույց տպագրելու մասին: Ի՞նչ նպատակ են հետապդնում այդ փոփոխությունները:

-Այստեղ խնդիրներ կան, ուղեցույցներ ենք մշակում նաև ծնողների համար, թե ինչպես թույլ տան, որ երեխաները գրագետ օգտվեն ժամանակակից տեխնոլոգիաներից։ Լրագրողների համար ևս ուղեցույց է լինելու: Մենք ունենք դեպքեր, որոնք լրջագույն մտահոգություններ են առաջացնում: Օրինակ`այս վերջերս 11-ամյա աղջիկը վթարի հետևաքնով մահացել էր, և սարսափելի վերնագրերով տարածվում էր այդ լուրը: Երեխայի նկարներով նյութեր են տարածվում, լրագրողները մեր գործընկերներն են, և առանց նրանց մենք էլ չենք կարողանա արդյունավետ աշխատել: Ես հաճախ ասում եմ, որ լրագրողները մեր ռազմավարական գործընկերնեն են, որովհետև նրանց միջոցով մեր ուժը շատ ավելի է մեծանում, որ հանրությանը ճիշտ տեղեկություններ մատուցենք:

-Կարծում եք սա տեղեկացվածության պակաս կամ էթիկան չիմանալու պատճա՞ռ է, թե՞ ընթերցողների մեծ քանակ ապահովելու միջոց:

-Գիտեք, հնարավոր է։ Ուզում եմ պարզապես մի բան ասել, որ ուղեցույցի առկայությունը բավարար չէ, այլ պետք է անընդհատ իրականացնել ուսուցման դասընթացներ, թրեյնինգներ, անընդհատ պետք է աշխատանք  տանել, որ երեխաներին վերաբերող հարցերում զգույշ լինեն:

Սա հարց է, որն ունի օբեյկտվ հիմքեր, դրա համար ես հիմա նորմալ եմ համարում որպես գործընկերներ աշխատանքներ սկսելը:

-Դուք անդրադարձել էիք Վրաստանի Գուբուրդո գյուղում խաչքար-տապանաքար տեղադրելու շուրջ ստեղծված միջադեպին: Ի՞նչ են ասում այս հարցի շուրջ վրացի գործընկերները:

-Մենք ամենասկզբից էլ Վրաստանի հանրային պաշտպանի գրասենյակի հետ աշխատում ենք: Ես Հանրային պաշտպանի հետ անձամբ կապի մեջ եմ, նշանակվել եմ հատուկ պատասխանատու ներկայացուցիչներ, Վրաստանի հանրային պաշտպանը հատուկ մարդ է նշանակել`ազգությամբ հայերի հետ կապված խնդիրների լուծման համար, ունեն նաև գրասենյակ այդ տարածաշրջանում: Բացի այդ, եթե ՀՀ-ում բնակվողները ցանկանում են իմանալ`միջադեպին մասնակից ազգականներ կան և այլն, մենք կարող ենք աջակցել:

-Փաստաբանների հետ կապված, ովքեր իրենց խոսքով՝ դատարաններում խուզարկվում են, Դուք զեկույց էիք ներկայացրել, ի՞նչ ընթացք ստացավ, ո՞ւմ ուղարկվեց:

-Ես ծավալուն վերլուծություն եմ հրապարակել, գնահատականներով, ուղարկել եմ Արդարադատության նախարարին, Դատական դեպարտամենտ և նաև` Վճռաբեկ դատարանի նախագահին, որպեսզի նկատի ունենան այդ զեկույցը, որտեղ խիստ գնահատականներ և քննադատություններ կան: