შავ ზღვაში გაუჩინარებული გემის იდუმალებით მოცული ამბავი – 90- იანი წლების ერთ-ერთი ყველაზე შავ-ბნელი ისტორია

1994 წლის 2 დე­კემ­ბერს, შტორ­მი­ან ამინ­დში, ბა­თუ­მის პორ­ტი­დან იალ­ტის მი­მარ­თუ­ლე­ბით სატ­ვირ­თო გემი “სპარ­ტა­კი“ გა­ვი­და. გემ­ზე 10 მგზავ­რი და ეკი­პა­ჟის 9 წევ­რი იმ­ყო­ფე­ბო­და.

თბო­მა­ვა­ლი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის ად­გი­ლას 36 სა­ათ­ში უნდა მი­სუ­ლი­ყო, თუმ­ცა “სპარ­ტა­კი“ იალ­ტის პორ­ტში არ შე­სუ­ლა – მისი კვა­ლი გზა­ში გა­უ­ჩი­ნარ­და. წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში და­კარ­გუ­ლე­ბის ოჯა­ხის წევ­რე­ბი ყვე­ლა მე­თო­დით ცდი­ლობ­დნენ გა­ერ­კვი­ათ, სად გაქ­რა გემი და რა ბედი ეწია მას­ზე მყოფ 19 ადა­მი­ანს.

“სპარ­ტა­კი“ სა­ო­კე­ა­ნო გემი იყო, რო­მელ­საც თავ­და­პირ­ვე­ლად სა­მეც­ნი­ე­რო მიზ­ნე­ბის­თვის ოკე­ა­ნო­ლო­გე­ბი იყე­ნებ­დნენ. აღ­ჭურ­ვი­ლი იყო მძლავ­რი სა­ნა­ვი­გა­ციო სის­ტე­მით, 20 ადა­მი­ან­ზე გათ­ვლი­ლი 8 სა­მაშ­ვე­ლო ტივ­ტი­ვით, რამ­დე­ნი­მე რა­დი­ო­სად­გუ­რით და დამ­ხმა­რე აკუ­მუ­ლა­ტო­რით. სა­ბო­ლო­ოდ, იგი კა­პი­ტან­მა რო­მან ჯიბ­ლა­ძემ შე­ი­ძი­ნა, რის შემ­დე­გაც სატ­ვირ­თო გემი გახ­და. გა­ნახ­ლე­ბულ­მა ხო­მალდმა ბოლო რე­ი­სი 1994 წლის დე­კემ­ბერ­ში შე­ას­რუ­ლა. ამის შემ­დეგ, მისი კვა­ლი სა­მუ­და­მოდ იკარ­გე­ბა.

123 ტონა ტვირთგამ­ძლე­ო­ბის გე­მით 5 ტონა ჩაი, 10 ტონა ნავ­თო­ბი, 3 “ჟი­გუ­ლი”, ერთი “ვოლ­გა” და 75 ტონა მან­და­რი­ნი გა­დაჰ­ქონ­დათ. 2 დე­კემ­ბერს გე­მის კა­პი­ტა­ნი რო­მან ჯიბ­ლა­ძის შვი­ლი, სპარ­ტაკ ჯიბ­ლა­ძე უნდა ყო­ფი­ლი­ყო, მაგ­რამ ეს უკა­ნას­კნე­ლი შე­უძ­ლოდ გახ­და და მისი ჩა­ნაც­ვლე­ბა ვი­ტა­ლი უნ­გი­ა­ძემ გა­და­წყვი­ტა. გემ­მა ბა­თუ­მის პორ­ტი ღა­მის პირ­ველ სა­ათ­ზე და­ტო­ვა.

და­კარ­გუ­ლი გე­მის საქ­მე­ზე გა­მო­ძი­ე­ბა 1995 წლის თე­ბერ­ვალ­ში, ბა­თუ­მის სატ­რან­სპორ­ტო პო­ლი­ცი­ა­ში და­ი­წყო. წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში საქ­მე არა­ერთ სა­გა­მო­ძი­ე­ბო უწყე­ბას გა­და­ე­ცა, მაგ­რამ სა­ბო­ლო­ოდ, ისევ ბა­თუმ­ში დაბ­რუნ­და. ას­ლან აბა­ში­ძის პე­რი­ო­დის გა­მო­ძი­ე­ბა გე­მის ჩა­ძირ­ვის არა­ერთ ვერ­სი­ას ასა­ხე­ლებ­და, თუმ­ცა ოჯა­ხის წევ­რე­ბის­თვის ხელ­ჩა­სა­ჭი­დი არ­ცერ­თი ყო­ფი­ლა.

გე­მის გა­უ­ჩი­ნა­რე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით რამ­დე­ნი­მე ვერ­სია წარ­მო­იშ­ვა:

პირ­ვე­ლი ვერ­სი­ის თა­ნახ­მად, “სპარ­ტა­კი“ სო­ჭის სა­ნა­პი­როს­თან ჩა­ი­ძი­რა. ეს ვა­რა­უ­დი მა­ლე­ვე გა­მო­ი­რი­ცხა, იმ ფაქ­ტის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, რომ “სპარ­ტა­კი“ სა­ო­კე­ა­ნო გემი იყო და ად­ვი­ლად შე­ეძ­ლო შტორ­მი­ან ამინ­დში კურ­სის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა. კა­ტას­ტრო­ფის შემ­თხვე­ვა­ში აუ­ცი­ლებ­ლად ჩა­ირ­თვე­ბო­და სა­სიგ­ნა­ლო მო­წყო­ბი­ლო­ბე­ბი, თუმ­ცა არც პორ­ტს და არც “სპარ­ტაკ­თან“ ახ­ლოს მცუ­რავ გე­მებს მსგავ­სი შე­ტყო­ბი­ნე­ბა არ მი­უ­ღი­ათ. გარ­და ამი­სა, ჩა­ძირ­ვის შემ­თხვე­ვა­ში ზღვა­ში აუ­ცი­ლებ­ლად დარ­ჩე­ბო­და ნავ­თო­ბის, ჩაის ან ციტ­რუ­სის კვა­ლი – სპარ­ტაკ ჯიბ­ლა­ძე გე­მის ნარ­ჩე­ნე­ბის ძებ­ნას ვერ­ტმფრე­ნით ცდი­ლობ­და, თუმ­ცა უშე­დე­გოდ.

მე­ო­რე ვერ­სი­ის თა­ნახ­მად, გემი აფხა­ზე­თის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე მოხ­ვდა. ვა­რა­უ­დობ­დნენ, რომ 1994 წლის 3 დე­კემ­ბერს “სპარ­ტა­კი“ შავ ზღვა­ში მო­ცუ­რა­ვე რუ­სულ გემს გა­და­ე­ყა­რა, რომ­ლი­და­ნაც მის ბორტზე უც­ნო­ბი პი­რე­ბი გა­და­ვიდ­ნენ და კა­პი­ტანს კურ­სის შეც­ვლა აი­ძუ­ლეს. ამ ვერ­სი­ას კი­დევ უფრო და­მა­ჯე­რე­ბელს ხდის უკა­ნას­კნე­ლი რა­დი­ო­კავ­ში­რი­სას ვი­ტა­ლი უნ­გი­ა­ძის ნათ­ქვა­მი ფრა­ზა: “მა­ცა­დეთ, გემ­ზე სტუმ­რე­ბი მყავს.“

ბოლო ვერ­სია გემ­ზე ია­რა­ღის არ­სე­ბო­ბას უკავ­შირ­დე­ბა, რაც გა­უ­ჩი­ნა­რე­ბის საქ­მე­ში აჭა­რის მა­შინ­დე­ლი მთავ­რო­ბის სა­ვა­რა­უ­დო როლ­ზე მი­უ­თი­თებს.

ინ­ტერ­პო­ლის ინ­ფორ­მა­ცი­ით, გემი 3 დე­კემ­ბერს, ღა­მის ათ სა­ათ­ზე ფო­თის პორ­ტში შე­ვი­და და მგზავ­რე­ბი­სა და ეკი­პა­ჟის წევ­რე­ბის ინ­ფორ­მი­რე­ბის გა­რე­შე, ია­რა­ღით და­იტ­ვირ­თა. ამ ვერ­სი­ას იმ­ჟა­მინ­დე­ლი სა­გა­მო­ძი­ე­ბო სის­ტე­მა არ იზი­ა­რებ­და.

გე­მის გა­უ­ჩი­ნა­რე­ბი­დან მა­ლე­ვე, “სპარ­ტა­კის“ მე­პატ­რო­ნე­ებ­მა აფხა­ზე­თის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბის გა­მარ­თვა მო­ა­ხერ­ხეს. ისი­ნი გა­ლის გამ­გე­ბელს, პო­ლი­ცი­ის უფ­როსს და უშიშ­რო­ე­ბის წარ­მო­მად­გე­ნელს შეხ­ვდნენ. თით­ქოს გა­და­წყდა, რომ გე­მის ეკი­პა­ჟის ერთ წევ­რს 5000 დო­ლა­რის სა­ნაც­ვლოდ გა­მო­უშ­ვებ­დნენ. თუმ­ცა მო­ლა­პა­რა­კე­ბი­დან მა­ლე­ვე, “პირ­ვე­ლი არ­ხის” ეთერ­ში გა­მო­ა­ცხა­დეს, რომ სა­მი­ვე პი­როვ­ნე­ბა გა­ლის უშიშ­რო­ე­ბის შე­ნო­ბა­ში მოკ­ლეს. ამ­ბობ­დნენ იმა­საც, რომ უკვე სა­ხელ­შეც­ვლი­ლი “სპარ­ტა­კი“ სო­ხუ­მის პორ­ტში ნა­ხეს.

ოჯა­ხის წევ­რე­ბი და­კარ­გუ­ლე­ბის ად­გილ­სამ­ყო­ფე­ლის გა­გე­ბას უშე­დე­გოდ ცდი­ლობ­დნენ, აწყობ­დნენ აქ­ცი­ებს და დახ­მა­რე­ბის­თვის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის ყვე­ლა­ზე მა­ღალ ეშე­ლო­ნებ­საც მი­მარ­თავ­დნენ, მათ და­სახ­მა­რებ­ლად გა­მო­ძი­ე­ბის პრო­ცეს­ში ჩა­ერ­თო წი­თე­ლი ჯვა­რი, გა­უ­ჩი­ნა­რე­ბულ გემ­ზე სტა­ტია არა­ერთ გა­ზეთ­ში და­ი­ბეჭ­და – თუმ­ცა მომ­ხდარ­თან და­კავ­ში­რე­ბით აჭა­რის მთავ­რო­ბა არა­ფერს ამ­ბობ­და, დუმ­და გა­მო­ძი­ე­ბაც…

ლა­პა­რა­კობ­დნენ იმა­ზეც, რომ გემ­ზე მყო­ფი 19 ადა­მი­ა­ნი დრან­დის ცი­ხე­ში ჰყავ­დათ და­კა­ვე­ბუ­ლი. მაგ­რამ სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, ისი­ნი, რო­გორც არა­სა­სურ­ვე­ლი მოწ­მე­ე­ბი, გა­ა­ნად­გუ­რეს. შე­სა­ბა­მი­სად, ამ ამ­ბის ყველ­ზე და­უ­ჯე­რე­ბე­ლი და სა­ზა­რე­ლი ვერ­სი­ის თა­ნახ­მად, “სპარ­ტა­კის“ ბორტზე მყო­ფი ყვე­ლა წევ­რი დახ­ვრი­ტეს.

რა მოხ­და სი­ნამ­დვი­ლე­ში? რა ბედი ეწია გე­მის ეკი­პაჟს? რა­ტომ დუმ­და აჭა­რის მთავ­რო­ბა მომ­ხდარ­თან და­კავ­ში­რე­ბით? – ეს კი­თხვე­ბი ისევ პა­სუ­ხგა­უ­ცე­მე­ლი რჩე­ბა. სამ­წუ­ხა­როდ, დღეს უკვე შე­უძ­ლე­ბე­ლია და­ად­გი­ნო სი­მარ­თლე, რომ­ლის გარ­კვე­ვა­ზეც გა­მო­ძი­ე­ბას 30 წლის წინ უნდა ეზ­რუ­ნა.

წყარო