د طالبانو دوه کلنه واکمني؛ ګوټرېش په افغانستان کې وضعیت د ژورې اندېښنې وړ وباله
د ملګرو ملتونو سرمنشي انټونیو ګوټرېش وايي، په افغانستان د طالبانو د واکمنۍ دوه کاله تېر شول او په دې هېواد کې په نجونو او ښځو د لګېدلو سختو بندیزونو او محدودیتونو په ګډون وضعیت د ژورې اندېښنې وړ دی.
هغه په خپله x شبکه یا پخواني ټویټر له نړیوالې ټولنې غوښتي چې افغانان یوازې پرې نهږدي.
د طالبانو د حکومت ویاند ذبیحالله مجاهد د ګوټرېش د څرګندونو په اړه د ازادي راډیو پوښتنه ځواب نهکړه، خو پرون یې اسوشېټېډپرېس اژانس ته ویلي، د دوی حکومت باثباته او پیاوړی دی.
که څه هم ذبیحالله مجاهد په دې مرکه کې ادعا کړې چې دوی مسوولانه عمل کوي، خو د ملګرو ملتونو د ښځو څانګې اجراییه رییسه سیما باهوس طالبان تورنوي چې د نجونو او ښځو په حقونو یې سیستماټیک او پراخ بریدونه کړي.
په هغې اعلامیه کې چې د ملګرو ملتونو په ویبپاڼه د اغلې باهوس له قوله پرون خپره کړې په کې راغلي: "طالبانو د څه باندې ۵۰ فرمانونو، حکمونو او بندیزونو له لارې د ښځو د ژوند هېڅ اړخ بې لاسوهنې نهدی پرېښی او د دوی یوه ازادي هم ترې خوندي نه ده پاتې."
هغې زیاته کړې، طالبانو داسې سیستم جوړ کړی چې د ښځو د ځپلو پر بنسټ ولاړ دی او په پراخه کچه جنسیتي اپارټایډ ګڼل کېږي، هغه څه چې مېرمن باهوس یې د بدلون لپاره په طالبانو د فشار راوستو غوښتنه هم کوي.
خو د طالبانو حکومت له کره اسنادو وړاندې کولو پرته تل ادعا کړې چې په افغانستان کې د ټولو افغانانو حقونه خوندي دي.
هاخوا بیا د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ هم پرون خپره کړې اعلامیه کې په نجونو او ښځو د بندیزونو په اړه د طالبانو فرمانونه تبعیضي بللي او زیاته کړې، د ملکي وګړو د خوندیتوب او د بندیانو د حقونو په ګډون د بشري حقونو د یو لړ مسئلو په اړه څارنې، مستند کولو او ملاتړ ته دوام ورکوي.
په ورته وخت کې یو شمېر افغان فعالانې هم وايي، په لومړي قدم کې د طالبانو د ناسمو کړنو قربانیانې نجونې او ښځې دي او پر وړاندې یې جدي ګامونو پورته کېدو ته اړتیا ده.
د ښځو د حقونو فعاله مرضیه حفیظي وايي: "له بده مرغه نړیوالې ټولنې په دوو کلونو یوازې د اعلامیو په خپرولو او د پېښو په غندلو بسنه وکړه. کوم څه چې موږ او په ټوله کې د افغانستان ښځو هیله لرله چې دوی باید عملي ګامونه پورته کړي او یا هم په طالبانو فشار راولي، څو د دوی د ظلمونو او بندیزونو مخه ونیول شي، خو دوی دا کار تر اوسه پورې و نه کړ، دا چې ولې یې و نه کړ، موږ ته هم د پوښتنې وړ ده."
یوه بله افغان فعاله ملاله اخندزاده بیا وايي، تېرو دوو کلونو کې په افغان نجونو او ښځو د لګېدلو بندیزونو په اړه غبرګونونو او مبارزې کومه ګټه نهده کړې.
هغې وویل: "دا اوس چې له ښځو دوی کوم ملاتړ اعلان کړی دی، په دې هیله چې په واقعي توګه د ښځو ملاتړ وکړي. ښځې کارونو ته ستنې شي او د ښوونځیو او پوهنتونونو دروازې د ښځو پر مخ پرانستل شي."
دا انتقادونه په داسې حال کې دي چې تر اوسه د نړۍ هېڅ هېواد هم د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی ځکه دوی د دې کار لپاره خپل شریط لري، چې له دې شرطونو یو مهم هغه یې، په افغانستان کې د ښځو حقونه ته درناوی دی.
د طالبانو اوسني رژیم افغان نجونې او ښځې د تعلیم، کار او سیاسي، ټولنیز او فرهنګي مشارکت څخه منع کړي، هغه څه چې له امله یې افغان نجونې او ښځې د طالبانو دا دوره هم د خپلې راتلونکې لپاره د مخکنۍ په څېر تیاره بولي.