Çfarë ndodh nëse “Roe v Wade” përmbyset? 

BBC 

Gratë që jetojnë në rreth gjysmën e shteteve të SHBA-së së shpejti mund të humbasin qasjen në abort, sugjeron një dokument që ka rrjedhur nga Gjykata Supreme e këtij vendi. 

Draft-opinioni i gjyqtarit Samuel Alito thotë se shumica e gjyqtarëve të Supremes favorizojnë përmbysjen e vendimit të vitit 1973, i njohur si “Roe v Wade”, i cili u ka dhënë grave të drejtën për abort. 

Vendimi “Roe v. Wade” është bazuar në konstatimin se e drejta e gruas për të ndërprerë shtatzëninë, bën pjesë në liritë personale, të mbrojtura me Amendamentin e 14-të të Kushtetutës amerikane. 

Shanset që, gati 50 vjet më vonë, ky vendim të eliminohet, kanë trembur aktivistët që favorizojnë të drejtën e grave për të zgjedhur, por kanë gëzuar kundërshtarët e abortit. 

Vendimi përfundimtar i Gjykatës Supreme pritet në fund të qershorit ose në fillim të korrikut. 

Çfarë do të ndodhë nëse “Roe v Wade” përmbyset? 

Aborti nuk do të bëhet menjëherë i paligjshëm në të gjithë SHBA-në. 

Në vend të kësaj, secili shtet do të vendosë se sa qasje në abort do të kenë gratë që jetojnë atje. 

Megjithatë, rreth gjysma e 50 shteteve të SHBA-së pritet të bëjnë hapa drejt ndalimit të abortit, brenda javësh. 

Shtetet e tjera do të vazhdojnë të ofrojnë qasje, jo vetëm për gratë në shtetin e tyre, por edhe për ato që jetojnë në shtetet ku do të ndalohet aborti. 

Cilat shtete do ta ndalojnë abortin? 

Janë 13 shtete që kanë të ashtuquajturat “ligje nxitëse”, të cilat do të çonin në ndalimin e menjëhershëm të abortit, nëse Gjykata Supreme vendos për përmbysjen e vendimit “Roe v Wade”. 

“Ligjet nxitëse” janë të pazbatueshme, por mund të arrijnë zbatueshmërinë nëse ndodh një ndryshim kyç. 

Shtetet që kanë ligje të tilla janë: Arkansasi, Ajdeho, Kentaki, Luiziana, Misisipi, Misuri, Dakota e Veriut, Dakota e Jugut, Tenezi, Jutah, Teksasi, Oklahoma dhe Uajomingu. 

Të tjera shtete mund të bëjnë hapa të shpejtë për të ndaluar ose kufizuar ashpër qasjen në abort, thotë Instituti Guttmacher, një grup që mbështet të drejtën e zgjedhjes. Ai vlerëson se 36 milionë gra të moshës riprodhuese do të jetonin në shtete pa qasje për abort. 

Kjo do t’i prekë më së shumti gratë e varfra dhe ato nga pakicat etnike, thotë ky institut. 

Këto shtete janë kryesisht në jug dhe perëndim, që do të thotë se disa grave mund t’iu duhet të udhëtojnë distanca të gjata për të gjetur një klinikë për abort. 

Çfarë mendon publiku amerikan për “Roe v Wade”? 

Shumica e amerikanëve (62%) i kanë thënë Institutit të Kërkimeve Pew në vitin 2019 se aborti duhet të jetë i ligjshëm në të gjitha ose në shumicën e rasteve. 

Shifra të ngjashme ka nxjerrë edhe Televizioni CBS News në vitin 2021, pasi ka pyetur njerëzit në mënyrë specifike për përmbysjen e vendimit “Roe v Wade”. 

Në këtë sondazh, 62% e të anketuarve kanë thënë se do të donin që ai vendim të mbahej në fuqi, ndërsa 38% kanë thënë të kundërtën. 

Përse kjo ndodh tani? 

Gjykatës Supreme i është kërkuar të vendosë për një ligj të shtetit Misisipi që e sfidon vendimin “Roe v Wade”. 

Gjykata përbëhet nga nëntë gjyqtarë me poste të përjetshme. 

Ish-presidentit amerikan, Donald Trump, i ka rënë të emërojë tre gjatë presidencës së tij. 

Kjo ka bërë që Supremja të bëhet me shumicë konservatore. Konservatorët, ndryshe nga liberalët, e mbështesin ndalimin e abortit. 

Të tre të emëruarit e Trumpit thuhet se janë për përmbysjen e vendimit “Roe v Wade”. 

Nga kush ka rrjedhur draft-opinioni i Gjykatës Supreme? 

Është shumë e rrallë që vendimet e nxjerra nga Gjykata e Lartë të bëhen publike para kohe. BBC thotë se nuk e ka verifikuar dokumentin e publikuar nga ueb-faqja Politico, por ekspertët që ndjekin nga afër Supremen, kanë thënë se mendojnë se ai është autentik. 

Vetëm një grup i vogël njerëzish ka qasje në vendimet e Gjykatës Supreme të SHBA-së përpara se ato të bëhen publike. Dhe, draft-opinionet mund të ndryshojnë. 

Përgatiti: Valona Tela