Vitaliy Portnikov: Helsinkide samimiy olmağan itiraf
Rusiye ve Amerika prezidentleriniñ matbuat konferentsiyasında olğan eñ muim vaqia – Putinniñ itirafıdır. Pek samimiy olmasa da, Vladimir Putinniñ itiraf etmesidir.
İlhaq etilgen Qırım hususında Donald Trump arasında olğan añlaşmamazlıq aqqında söz yürsetkende Rusiye prezidenti, «bizler Qırımda referendumnı halqara aq-uquqqa uyğun şekilde keçirdik» dep qayd etti.
Halqara aq-uquq subeti ayrı bir mesele. Eñ meraqlısı şu ki, o «biz» degende kimni közde tuta.
«Referendum» keçirilgen vaqıtta Qırım – Rusiye noqta-i nazarından tabi ki – yekâne uquqiy aqiqat içinde buluna edi. Yani Ukraina içinde. Qırım Yuqarı Şurası Qırımnı mustaqil devlet dep ilân etkenine baqmadan, Rusiye prezidenti işbu «mustaqillikni» ancaq 2014 senesi martnıñ 17-nde «Rusiyege qoşulğanına dair referendum» keçirilgenden bir kün keçken soñ tanıdı. Yarımada ise, 2014 senesi martnıñ 21-nde ilhaq etilgen edi. Böyleliknen, 2014 senesi martnıñ 16-nda Qırımdaki akimiyet – bir daa tekrarlayım ki, Kreml noqta-i nazarından – cumhuriyet yolbaşçılarınıñ – yani ukrain ükümetine bağlı olğanlarnıñ idaresi altında edi. Ebet, bu insanlar Ukrainadan ayırılıp Rusiyege qoşulmağa istey bile ediler. Faqat «biz degende» - rusiyeli – olmağanları şubesiz. Qırım sakinleri ancaq ilhaq esnası yekünlenip, olarğa mecburen Rusiye pasportları berilgen soñ «rusiyeli» oldılar.
Yani şahsiy qanunamesi noqta-i nazarından Putin, belki de, «olar» demek kerek edi. Olar, Qırım sakinleri, «halqara aq-uquqqa uyğun» «referendum» keçirdiler demek kerek edi. İşte bu sebepten Qırım «Rusiyeniñ bir parçası oldı».
Putin aqiqatnı ayttı. «Referendumnı» «olar», Qırım sakinleri degil, onı «biz» – Putin ve onıñ etrafındakiler keçirdi
Putin yalan aytmadı ya da yalıñız Qırımnıñ «qoşulğanı»nen bağlı eñ büyük inceligini açıp qoyğanını sezmey qalğanğa oşay.Aslında o bütün aqiqatnı ortağa çıqardı. «Referendum» ve ondan evel Qırım akimiyeti qabul etken qarar – bütünley Rusiyeniñ yapqan işidir. Bularnıñ epsi yarımadanı ilhaq etüv esnasınıñ elementleri. Bularnıñ epsini rusiyeli memurlar ve diversantlar kün evelden azırlap keldi. Qaba arbiy küç ise bu işniñ yapılmasını teminledi.
Qırım sakinleri bu vaziyette imperialist ambitsiyalarınıñ teminlenüvinde bir alet sıfatında qullanıldı. «Referendumnı» «olar», Qırım sakinleri degil, onı «biz» – Putin ve onıñ etrafındakiler keçirdi. Er alda, Rusiye prezidenti açı-aydın olğan fakttan artıq utanmamağa başladı.
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün