İslam âlimlerini Batı daha iyi biliyor

İslam âleminde yetişen ve dünyayı değiştiren sayısız önemli âlim var. Matematik, astronomi, coğrafya ve tıp gibi birbirinden farklı alanlarda çalışmalar yapan bu âlimleri yeniden hatırlamaya, anlamaya ihtiyacımız olduğu da oldukça açık. Yazar Hatice Kübra İpek uzun bir zamandan bu yana Hezarfen Ahmet Çelebi, Akşemseddin Hazretleri, Takiyyüddin, Harezmi, Ali Kuşçu, Pir-i Reis, Farabi, Biruni, Seyd-i Ali Reis, Katip Çelebi gibi birbirinden önemli alimlerin hayatları üzerine çalışıyor. Bir seri haline getirdiği çalışmasının ilk üç kitabı Hezarfen Ahmet Çelebi, Akşemseddin Hazretleri, Takiyyüddin daha önce yayımlanmıştı. Şimdi ise sırada Harezmi var. Senden Geriye Kalan isimli dumanı üstünde kitabı ve tüm seri hakkında konuştuğumuz İpek, “İslam âlimlerini tanımaya ihtiyacımız var” diyor.

İslam alimlerinin hayatlarına odaklanan 10 kitaplık serinizin 4. kitabını yayımladınız. Bu projeye nasıl başladınız?

İlk kitabımın dosyası farklı türde çalışmaları bir araya getiriyordu. Ben de bununla yayınevinin kapısını çaldım. Bir seriye ihtiyaçları olduğunu söylediler. Çalıştığım dosya içinde Hezarfen Ahmet Çelebi’nin hayat hikâyesi vardı. “Neden içindeki bu kısmı alıp bir seri haline getirmiyoruz...” diye düşündüm. Böylece, İslam âlimleri serisi üzerine çalışmaya başladım. Seçtiğim isimler üzerine tek tek çalıştım.

Üzerine çalıştığınız bu on âlim hangileri? Şimdiye kadar hangi kitaplar yayınlandı?

Bu on kitabın onu da hazır. Periyodik olarak baskıya gidip, raftaki yerini alıyorlar. Yayınlanan ilk dördü Sen Elifsin Ben Vav ile Hazerfen Ahmet Çelebi, Önce Sen Sonra Sen ile Akşemseddin Hazretleri, Seni Buldum Kendimi Unuttum ile Takiyyüddin ve Senden Geriye Kalan ile Harezmi. Ali Kuşçu, Pir-i Reis, Farabi, Biruni, Seyd-i Ali Reis, Katip Çelebi de 2020’ye kadar olan süreçte okuruyla buluşacak. Harezmi’nin hikâyesine odaklandığımız Senden Geriye Kalan isimli eser geçtiğimiz hafta matbaadan çıktı. Dumanı üstünde.

ÜSTÜNE ÇALIŞILSIN İSTERİM!

Bu isimleri nasıl seçtiniz?

İlk başta plan yaparken karşınıza sayısız isim çıkıyor. Belki 50 tane isim seçebileceğinizi düşünüyorsunuz. Ancak en çok anlatılması gereken isimlere yoğunlaşmak istedim. Örneğin Akşemseddin Hazretleri eğer İstanbul’un manevi Fatihi ise onun muhakkak anlatılması gerekiyor.

Bu isimlerin unutulmuş olmasının toplumsal yansımaları da var...

Özellikle unutturulan isimler bunlar. Ben öyle düşünüyorum. Ama İslam âlimlerini tanımaya ihtiyacımız var. Günümüzün insanın bu isimleri hatırlaması gerekiyor. Kitapları yazarken fark etmediğim, tamamladıktan sonra anladığım bir husus var. O da şu, bu kitaplar yazıldı ama daha iyileri de yazılabilir. Efendimizin (s.a.v.)’ın Veda Hutbe’sinde bir sözü var. Diyor ki, “Burada olanlar burada olmayanlara anlatsın. Ola ki sizden hayırlısı çıkar.” Ben benden hayırlısının çıkacağını biliyorum. Bu bir zemin, üstüne çalışmaya devam edilsin isterim.

Yazma süreciniz nasıl ilerliyor?

Gerçeğe ufak kurgusal eklentiler yaparak bu alimleri okuruma tanıtmayı amaçlıyorum. Sen Elifsin Ben Vav Hezarfen Ahmet Çelebi’yi anlatıyor. Ama biliyorsunuz bu alimin hayatına dair bildiğimiz tek kayıt Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi. Tarihçiler bunun da kurgu bir eklenti olabileceğini söylüyorlar. Çünkü Seyahatname’de böyle efsanelere yer veriliyor diyorlar. Yani tarihsel olarak kabul edilmiyor Hezarfen. Ben de kendime başka bir yol çizdim. Lagari Hasan Çelebi ilk roketin mucidi ve Hezarfen’le aynı dönemde yaşadıklarını görüyoruz. Padişah için yapılan bir gösteri de Hezarfen’in kanatlarını kullanıyor ve denizi aşıyor. Ben bu iki aynı alanda çalışan insanın tanışmış olacağı varsayımından yola çıktım. Diğer eserlerimde bu minvalde ilerledi.

KAYNAKLAR BATI’DA

Bu isimler hakkındaki kaynaklara nasıl ulaştınız?

Beyazıt Kütüphanesi’nde nadir eserlerden Osmanlıca ve İngilizceden çeviriler yaptım. Arapça makaleler için yardım aldım. Âlimlerin doğduğu ve vefat ettiği tarihi, dönem padişahları, aynı dönemde yaşayan ve etkisi olan âlimleri, o zamanın takıntılarını ve farklı keşiflerini, halkın içinde bulunduğu durumu, silsilelerini, özel hayatlarını… akledebildiğim her ayrıntıya bakmaya çalıştım. Bulduklarımın sağlamasını yapmak çok zor oldu. Farklı düşünen birçok tarihçimiz var. Burada gönlüme en çok yatanı seçmeye çalıştım. En üzücü olanı İslam âlimleriyle ilgili kaynakların azlığı. Batı’da sayısız kaynak, tez var bunlar üzerine. Ama biz de yok. Harezmi’yle ilgili araştırmalar, tezler, kitaplar Türkiye’de yok ama Cambridge de var.

Alimlerin yaptığı çalışmayı çocuklar da anlasın istedim

İslam alimlerini yazmak kolay bir iş değil. O günün koşullarına nasıl odaklanıyorsunuz?

Bir karakteri yazarken bir oyuncu gibi o karaktere bürünüyorsunuz. Yani Hazerfen kuşları inceliyorsa ben de inceledim. Bütün alimlerde bunu yaptım. Harezmi’yle birlikte matematik çalıştım. Sıfırdan başlayanların hikayesini sıfırı bulan alimle ilişkilendirdim. Ali Kuşçu yer kürenin ne kadar eğik olduğunu keşfetmiş. Ben de oturup onun çalışmalarını, bunu nasıl bulduğunu anlamaya çalıştım. Önce kendim anlayıp, sonra okuruma anlatmaya çalıştım. Onların çalışmaları esnasında yaptıkları mücadelelere, atmosfere hakim olmaya çalışıyorum. Çıktıkları manevi yolu, yaşadıkları tecrübeleri anlamaya çalıştım. Bunları birbirine ekleyerek romanlaştırdım. Senden Geriye Kalan kitabından sonra: Ali Kuşçu bir nedamet ve bir tövbe hikayesiyle okurla buluşacak. Sonrasında Biruni bambaşka bir aşk hikayesiyle buluşacak sırasını bekliyor. Daha sonra Piri Reis kaybedişlerin değil kayboluşların romanıyla kendini anlatacak bizlere… Kâtip Çelebi, evlat-anne-baba ekseninde, muhabbetin en güzeli ve sevdanın en zorlusuyla yoklayacak gönüllerimizi… Farabi aydınlıkta karanlığa kapılan ve gözleri ışığa hasret olanlara ışıl ışıl bir sevdayla anlatacak hakikati… Kanuni’nin şiir dostu: Seydi Ali Reis, hakiki bir hikâyeden Aşıklar meclisine, oradan da “Hu” hakikati ile yürek evlerimize misafir olacak inşallah… Aynı alimlerin yine 10 kitap halinde 6-12 yaş çocuklara hitap edecek versiyonunu da yazdım. Çizim aşamasındalar şu an. En kısa zamanda onları da genç okurla buluşturmayı hedefliyoruz.