Qırımlılarnıñ mektüpleri: Qırımda ruslaştırma siyaseti aqsap-aqsap işley
Rusiyeniñ «qardaş halqnıñ» topraq bütünligini ve halqara uquqnı bozıp Qırımğa kirmesinden sekizinci yıldır. Qırımda Rusiye ükümteti altandı doğulğan qırımtatar balaları mektepke de endi ketti. Ancaq qırımtatar halqınıñ mevamı denişmez qala ve tınç tirenüv devam ete. Rusiye ükümeti de qırımtatarlarğa qarşılıqlı «sevgi» ile cevap bere.
Moskva qırımtatarlarnıñ Qırımdaki Rusiye ükümetine qarşı çıqmasından pek raatsızlamağa devam ete. Qırımtatar meselesi qırımtatar halqınıñ eñ müim meselelerinden biri olğanını Kremlde añlaylar. Bu, qırımtatar halqınıñ menfaatlarını köz ögüne almağa kerekligini saymağan Qırımdaki qoruyıcılardan daa çoq Moskvanı raatsızlay. Bundan ğayrı, tamır halqnıñ menfaatlarına daima darbe endirile: Qırımda qırımtatarlarnıñ temsiliy organlarınıñ yasaq etilmesinde başlap ruslaştıruv siyasetine qadar.
Rusiye prezidenti Vladimr Putinniñ 2014 senesi Ukrainanı ve Qırımnıñ tamır halqı ile flirt etmek tırışqanını unutmadıq, amma adamlar samimiylikni körmediler. Çünki Putinniñ imperiya siyaseti «Kolobok» masalındaki tilkiniñ areketlerine oşay. Halqnıñ ayrı-ayrı vekillerini aldatmaq mümkün, amma bütün halqnı aldatmaq mümkün degil. Bundan soñ, Putin «merametli çar» rolüni oynmağa toqtadı.
Kremlniñ yerli valileri buña yalıñız memnün ediler. Olar Ukraina, Belorusiye, Ermenistan, Yunanistan ve diger cemiyetlerniñ Rusiye tarafdarı teşkilâtlarınınıñ faaliyetine para bereler. Amma qırımtatarlarnıñ kompakt yaşağan yerleriniñ yahşılaştırılmasına dair bar olğan meselelerni al etmek içün tek bir şey qalsa kele.
Qırımnıñ Rusiye akimiyeti daa uzaq ketti. Qırımdaki tabiat obyektlerniñ qırımtatar adları gizli şekilde yoq etilip başlandı. De anda, de mında Büyük-Qarasu yerine Karasevka, Küçük-Qarasu yerine Malaya Karasevka dep yazıla.
Qalbinde ağrı olğan qırımtatar halqı, sürgün etilgen soñ Qırımdaki Sovet akimiyeti qırımtatarlarnıñ Qırımdaki şeer ve köyleriniñ adlarını kütleviy şekilde nasıl deñiştirgenini hatırlay.
Unutmağan olsañız, işğal etilgen Qırım ükümetiniñ başı Ruslan Balbek baş nazir vazifesini eda etkende Sovet akimiyeti tarafından adları deñiştirilgen mesken yerlerniñ yanında tarihiy adlarınen ekinci levhalar qoymağa teklif etken edi. O zaman 150 mesken yerleridne tarihiy adları ile levhalar tiklemege qarar alınğan edi. Qayda o levhalar? Qarar öyle de kâğıtta qaldı. Bunıñ yerine ise bugünde tabiat obyektlerniñ yanlarında rus adalrı ile levhalar peyda olıp başladı.
Bu adımlarnıñ tek bir maqsadı bar – qırımtatar ealisiniñ izçen ruslatştırıluvı. İlk nevbette, tilini, tarihını, medeniyetini ve ananelerini unuttırmaq. Yazıq ki, amma bunıñ aqibetleri endi bar. Yedi yıl devamında mekteplerde qırımtatar tili ögrenilmey desek olacaq. Akimiyet qırımtatarlarnı ruslarğa çevirmege tırışa. Qırımtatar dep adlandırılğan «Millet» telekanalı ise bütün levhalarında Rusiyeni şerefleyler... Amma Rusiye akimiyetiniñ neticeleri pek körünmey. Çünki qırımtatarlarnıñ «Rusiye dünyasına» qarşı «aşısı» pek küçlüdir.
Rusiye akimiyeti Qırımda yaşağan ukrainlerge qarşı bu ruslaştırma siyasetini qıllana, mekteplerde ukrain tili ögrenilmey desek olacaq ve ukrain tili de eşitilmey, Rusiye tarafdarları ise akimiyetni maqtay ve ruslaştırma ile oynay....
Qırım sakinleriniñ ruslaştırma siyaseti de devam ete. Olarnıñ evlerinde ise sıq-sıq ukrain bayraqlarını körmek mümkün.
Zarema Seitablayeva, qırımlı, bloger (müellifniñ adı ve soyadı telükesizlik maqsadınen deñiştirildi)
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mümkün