Hatıra Kitapları ve Faruk Saydam'ın Hatıraları
Hatıra yazmak hem zor hem de içinde barındırdığı birtakım sıkıntılarla insanların yazmaktan çekindiği alanlardan birisidir. Ancak öyle hatıralar vardır ki yazılmasaydı yazarın yaşadığı dönemin kültür, sanat, siyaset ve toplumun iç dinamiklerini anlamanın zor olacağı türden hatıralardır.
Türk tarihinde devlet ve toplum hayatına yön verecek denli önemli görevlerde bulunan şahsiyetlerin yazmış olduğu hatıraların geçmişi çok eskilere gitmez.
XIX. yüzyılda görülmeye başlayan devlet adamlarının yazmış olduğu hatıraların bizzat o şahıslar tarafından mı yoksa başkaları tarafından mı yazılmış olduğunu bilmek bir hayli zordur.
Özellikle Cumhuriyetle birlikte artarak devam eden hatıratlar arasında Atatürk’ün CHP Kurultayında yaptığı konuşma Nutuk olarak kitaplaştırılmıştır. Bu yönüyle Nutuk kitabı belgelerle desteklenen Osmanlı son döneminde yaşanan siyasi olaylar ve Milli Mücadele sürecinde yaşanan gelişmelerin anlatıldığı Atatürk’ün görüşlerinin ortaya konduğu önemli bir eserdir. Cumhuriyetin kurucu kadroları arasında yer alan Kazım Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy, Celal Bayar, Falih Rıfkı Atay gibi birçok devlet adamı ve siyasetçinin hatıraları yayınlanmıştır.
14 Ocak 1950 sonrası çok partili hayata geçildikten sonra yazılan hatıraların sayısı daha da artış göstermiştir.
Hatıraların siyasetin içinde bulunan kişiler tarafından yazıldığı gibi alanlarında önemli başarılar kazanan, milletin öncü kişiler ve kültür adamları tarafından değişik alanları ilgilendiren türleri de bulunmaktadır. Necip Fazıl’ın ‘Babıali’, Cemil Meriç’in ‘Jurnal’, Mina Urgan’ın ‘Bir Dinozorun Anıları’ gibi pek çok düşünce ve kütür insanının yayınladığı hatıraları olmasaydı sanat, kültür ve düşünce dünyamıza dair. Birçok konunun gizli kalacağı aşikardır.
Hatıralarını yazanlar bir bakıma birçok insanın bilmediği hal tercümelerini kamuoyuyla paylaşmış olurlar. Bu anlamda birçok riskleri de bünyesinde barındırdıkları için hatıra yazmaktan genellikle kaçınılır.
Eskiler kendileri hakkında bir şeyler anlatmayı, yazmayı doğru görmezlerdi. Türk örfünde bir insanın kendisini övmesi, kendisi hakkında bir şeyler anlatması çok da uygun görülmez ve bu durum kibir şeklinde algılanır ve yadırganırdı.
Günümüzde millete hizmet eden devlet adamı, siyasetçi, tarihçi, sanayici, … ve kültür inanlarının hatıralarını yazmaları milletleri için yapacakları büyük bir hizmet, hatta görevleri olarak bakmak gerekir.
Milletlerin tarihlerinde, geçmişle geleceği buluşturmada hatıraların ne denli önemli olduğunu günümüzde daha iyi anlıyoruz. O yüzden hatıra kitapları her e kadar bilimsel çalışmalar arasında gösterilmese de bilime, gerçeklere kapı aralayan ön önemli kaynaklar arasındadır.
*
Sizlerle paylaşmaktan mutluluk duyacağım hatıraların sahibi hayatını şehrine, milletine adayan şahsiyetlerden birisidir.
“Milletin Vekili Faruk Saydam” adıyla yayınlanan hatıralar Yazar Osman Özbaş’ın özverili çalışması ve fedakârlığının sonucu olarak kitaplaşmış.
Faruk Saydam birçok Manisalı gibi bizim de Faruk Abimizdir. Antalyalı Fırıncı Mehmet'in oğlu olmakla gurur duyar. 1931-2023 yılları arasında yaşadığı birçok siyasi, sosyo-kültürel, ekonomik olaylarla ilgili hatıralarını Nisan 2023’te yayınladı.
Manisalılar da Faruk Abiden gurur duyar. Manisa için yaptığı hizmetler hala devam etmektedir.
1931'de başlayan hayat yolculuğunu hatıralarını yazarak taçlandırdı.
Manisa'ya dair birçok konuda danışma ihtiyacı duyduğum insanların başında Faruk Saydam gelir. Faruk Saydam gerçek bir Manisa aşığı ve Manisalıların dostudur.
Faruk Saydam’ın hatıralarında 1938 yılından itibaren Manisa’daki gelişmeleri önce çocuk gözüyle anlatılır. Manisa’da eğitim, Halkevinin faaliyetleri, tiyatrolar, öğretmenler, Varlık Vergisinde Türklerin de cezalandırılması, karneyle ekmek alma dönemi, II. Dünya Savaşı sırasında Manisa’ya gelen yüzlerce Yunanlının durumu, idamların sabaha karşı yapılması, Tek Parti Dönemi CHP’nin Manisa teşkilatı, İsmet İnönü’yle tanışma… Komünizmle Mücadele Derneği, Genç Demokratlar Manisa Teşkilat Başkanlığı, Türk Hava Kurumu Manisa Teşkilatı, Kızılay Manisa Teşkilatı, 1960 Darbesi sonrası cezaevi dönemi, Hürriyet Misakı Gazetesindeki yazarlığı, Manisa Pamuklu Mensucat fabrikasının açılması için verilen mücadele, ABD’nin Türkiye’yi yanına çekme çabaları… Manisa Yüksek Tahsil Talebe Derneği, Manisa’yı ve Mesir’i Tanıtma Derneği Başkanlığı dönemi, Adalet Partisi yılları ve şehirde etkin siyaset ve iş insanlarıyla ilgili hatıralar...
Faruk Saydam’ın İsmet İnönü, Adnan Menderes ve Celal Bayar... Demokrat Parti Manisa Gençlik kollarıyla 1950'li yıllarda başlayan aktif siyasi ve kültürel hayatından kesitler sunduğu hatıralarını "Milletin Vekili Faruk Saydam"[1] adıyla yayınlaması Manisa açısından önemli bir kazanım olduğu kadar Türk siyaseti açısından da önemlidir. Özellikle 19. Dönem Anavatan Partisi Manisa Milletvekili olarak görev yaptığı 1991-1995 yıllarında iç ve dış politikada yaşanan birçok gelişmenin içinde aktif olarak bulunan-tanıklık eden bir şahsiyetin hatıralarını belgelerle desteklemesi önemlidir. Faruk Saydam’ın yayınladığı kitabın hatıra kitabının çok ötesinde Türkiye’de sosyo-kültürel ve siyasi bir dönemi aydınlatan kitap olarak değerlendirmek gerekir.
Faruk Saydam gibi şehrine aşık ve Türk siyasetine emek vermiş insanların hatıralarını mutlaka yazmaları gerekiyor.
Özellikle Manisa gibi hatıraların yazılması konusunda çekinceli davranan şehir insanlarının yazacağı hatıralar gelecek nesillere şehirlerin gelenek, kültür, siyaset ve toplumsal dinamiklerini aktaracak olmaları açısından önem taşıyacaklardır.
Faruk Saydam’ın büyük bir özveriyle hazırlanan “Saruhan/Manisa Milletvekilleri (1877-2011)” kitabının da Manisa adına önemli bir çalışması olduğunu da hatırlatalım.
Faruk Saydam'ın hatıralarının kitaplaşmasında büyük emekleri olan kıymetli yazar Osman Özbaş Bey’e ayrıca tebrik ve teşekkürlerimi sunarım.27 Nisan 2023/www.tarihistan.org
[1] Milletin Vekili Faruk Saydam’ın Hatıraları, Haz. Osman Özbaş, Porsuk Kültür Yay. Eskişehir, 2023, 253sh.