Azat etmek, qaldırmaq mümkün degil. Uquq qoruyıcılar qırımlı faal Danılovıçnı deñişüv cedveline kirsemtege çağırdı

Bir sıra ukrayin uquq qoruyıcı teşkilâtı Rusiye akimiyetinden Qırımda apis cezasına mahküm etilgen vatandaş jurnalisti İrına Danılovıçnı azat etmesini talap etti, Ukrayinanı ise onı deñişüv cedveline kirsetmege ve Rusige etap etilmesine yol bermemege çağırdı. İyünniñ 29-nda Rusiyeniñ nezareti astında olğan Qırım Yuqarı mahkemesi İrına Danılovıçke çıqarılğan qabaatlav ükümni quvette qaldırdı.

Emşire ve vatandaş jurnalisti keçken sene aprelniñ 29-nda işten evge qaytqan zaman Rusiye quvetçileri tarafından yaqalanğan edi. İrınanıñ Aqmescit tahqiqat tevqifhanesinde olması yalıñız 13-ünci kün belli oldı. Bütün bu vaqıt tuvğanları ve tanışları onı tapmağa tırışa edi. Olarğa Köktebelniñ kenarındaki yaqıt stantsiyalarından birinde tapılğan İrınanıñ tutıp esir etilmesiniñ video yazısı yardım etti. Video adiy urbağa kiyingen bir qaç kişiniñ İrınanı arabağa nasıl itep oturtqanlarını köstere. Bu video esasında faalniñ babası Rusiye polisine ariza ile muracaat eterek, adam tutıp esir etilmesi faktı ile bağlı cinayet davasınıñ başlanmasını talap etti.

Danılovıç emşire olıp çalışa edi, içtimaiy ağlarda saifesi ve bir qaç bloger yazısı bar edi. Yazğanları esasen sağlıq hadimleri ve işğal altındaki yarımadada sağlıq problemleri aqqında edi.

2022 senesi dekabrniñ 28-nde Qırımdaki Rusiye mahkemesi İrına Danılovıçnı yedi yıl apis cezasına makhüm etti. Mahkeme qadınnı Rusiye Ceza Qanunnamesiniñ 222.1 maddesi ile «Patlayıcı madde ya da patlayıcı cihazlarnı qanunsız satın aluv, berüv, satuv, saqlav, taşuv, yollav ya da yanında taşımasında» qabaatlı tanıdı. Apis cezasından ğayrı qadınğa 50 biñ ruble para cezasını berildi.

Bu muracatnı ZMINA İnsan aqları merkezi, "Qırım esnası", Siyasiy mabüslerniñ azat etilmesi platforması, "QırımSOS", Vatandaş azatlıqları merkezi "Qırım uquq qoruyıcı gruppası", "DİYA" uquq qoruyıcı merkezi ve diger uquq qoruyıcı teşkilâtlar azırladı.

Aşkârlıqqa ümüt

ZMINA İnsan aqları merkeziniñ reberi Tetâna Peçonçik bu vaziyetniñ içtimaitke açıqlanması ve malümat tazyğı İrınağa yardım etmekniñ aman-aman yekâne yolu olğanını saya. Rusiye nezayerti astında olğan Qırım Yuqarı mahkemesiniñ qarırından soñ üküm quvetini alacaq. İşğal etilgen Qırımda qadınlar içün cezahaneler yoq. Demek, İrınanı qanunsız sürette yarımadanıñ tışanı - Rusiye Federatsiyasına etap etecekler.

"Rusiyege köçürilecek ve onen bağlanmaq daa qıyın olacağında qorqamız. Tam bu sebepten İrına avuştırılmağance bu muracaatnı azırladıq. Böylece em Ukrayinada em de çetelde bütün subyektlerge ve İrınanı azat etilmesi içün Rusige tazyıq etmek içün bu muracaatnı azırladıq", - dep bildirdi o.

"Sağlığı ve ayatı içün telüke bar"

Uquq qoruyıcılarnıñ malümatına köre, SİZO-daki 14 ay içinde Danılovıçqa bir kere bile tibbiy yardım kösterilmegen. Martnıñ 22-nde Qırımda 7 yıl apis cezasına mahküm etilgen vatandaş jurnalisti ve emşire İrına Danılovıç "normal tibbiy tedaviylev kösterilgenine qadar ya da ölgence" quru açlıq aktsiyasını ilân etken edi. Amma bu da yardım etmedi. O zaman o tibbiy baqınuvdan keçti, amma tedaiylev olmadı. Bunı uquq qoryıcılar iskence ve insaniyetsiz munasebet dep sayalar. 

"Eger tibbiy yardım kösterilmese ve o azat etilmese, onıñ hastalığı ölümge sebep olacağından qorqamız. O artıq çoqtan hasta. Onıñ bir qulağı eşitmey. Meningitke çevirile bilecek ötiti bar. Bu sağlığı içün büyük havftır", - dep qayd etti Peçonçik. 

Tetâna Peçonçikniñ sözlerine köre, Ukrayina İrına Danılovıçnı deñişüv cedveline kirsetken. Rusiye ise tek arbiy esirlerni qaytara, qırımdı siyasiy mabüslerniñ azat etmekten red etek eken. 

"Cumaaqşamı künü 45 ukrayin azat etilgeni belli, olarnıñ arasında eki arbiy olmağan vatandaş. Yani az-azdan vatandaşlarnı kirsetkenlerini köremiz, amma ne yazıq ki, amma qıırmlı siyasiy mabüslerge kelgende olar tevqifli qalmağa devam ete", - dep ayttı o. 

"Vaziyet çaresiz, amma susmaq mümkün degil"

Qırımlı siyasiy mabüslerniñ soñki azat etilmesi Rusiyeniñ Ukrayinağa qarşı büyük istilâsı başlamazdan evel, 2019 senesi olğan edi. Bundan soñ iç bir azat etüv olmağan. İşğalci memleket yalıñız yañı davalar uydura ve siyasiy mabüslerniñ cedveli arta. Azatlıqqa yalıñız "cezasını çekkenler" çıqa. 

MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.

Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.

Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d2a3ebzji45ji0.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.