Geç yatıp geç kalkanların erken ölüm riski yüksek
Araştırmalara göre, geceleyin yatmayı ve geç kalkmayı tercih eden kişiler, bu alışkanlıklarının neden olduğu sağlıksız davranışlar yüzünden erken ölüm riski taşıyorlar.
Haber: Damla Oya Erman
Çalışmanın baş yazarı Christer Hublin, Helsinki'deki Finnish Institute of Occupational Health'tan bir araştırmacı olarak, "Açıkça 'akşamcı' bir insan olmakla ilişkili artan ölüm riski, açıkça 'sabah' insanları olanlarla karşılaştırılınca aradaki etken esas olarak daha fazla tütün ve alkol tüketimi ile açıklanıyor gibi görünüyor.” dedi.
Cuma günü Chronobiology International dergisinde yayınlanan bu çalışma, 2002 yılında başlatılan Finnish Twin Cohort çalışmasının bir takipçisiydi. Araştırmacılar, 1981 ile 2018 yılları arasında neredeyse 24,000 ikiz üzerinde gerçekleştirilen bu yeni çalışmayla, sağlıkla ilgili davranışların ve hastalıkların nedenlerini ortaya çıkarmaya çalıştılar.
Çalışma başladığında, her ikizden aşağıdaki sorulardan birine cevap verilmesi istendi: "Açıkça bir sabah insanıyım; Bir ölçüde sabah insanıyım; Açıkça bir akşam insanıyım; veya Bir ölçüde akşam insanıyım."
Sadece yaklaşık %10'u kendilerini açıkça gece kuşu olarak tanımlarken, %33'ü bir ölçüde geç saatlere kadar kalmayı tercih ettiklerini söyledi. %29'u açıkça sabah insanıydı, diğer %27.7'si ise kendilerini bir ölçüde sabah insanı olarak tanımladı.
Araştırmacılar, yeni çalışmada, orijinal çalışmanın bir alt kümesinin (8,728 katılımcı) ölüm kayıtlarına baktılar. Eğitim düzeyini, alkol kullanımını, sigara içmeyi, vücut kitle indeksini ve uyku süresini hesaba katarak yapılan çalışma, gece kuşu olmanın, sık sık "erken kuş" olarak adlandırılanlara göre erken bir ölüm riskini yaklaşık %9 artırdığını buldu.
Mayo Clinic'in Rochester, Minnesota'daki Sleep Medicine Merkezi'nde uyku tıbbı uzmanı olan Dr. Bhanu Prakash Kolla, araştırmaya dahil olmayan bir uzman, "Açıkça gece kuşu olanların daha ağır içici, alkol kullanım bozukluğu olan ve tütün dahil diğer maddeleri daha fazla kullanan kişiler oldukları uzun süredir biliniyor" dedi.
Ancak, “%9’luk artan erken ölüm riski önemli”, diye ekledi ve gece kuşu olmanın ölüm riskini artırabilecek başka yolların da olduğu belirtiliyor.
Gece ve Sabah İnsanları Arasındaki Fark
Herkesin, uyku teşvik etmek için melatonin hormonunu salgılayan dahili 24 saatlik bir vücut saati veya sirkadiyen ritmi vardır.
Bu kronotipiniz, kalıtsal olduğu düşünülen, uyku düzeninizi belirleyebilir. Eğer doğuştan bir erken kuşsanız, sirkadiyen ritminiz melatonini normale göre çok daha erken salgılar ve sizi sabahları en aktif halde olmanızı sağlar.
Uzmanlara göre, erken kuşlar genellikle okulda daha iyi performans gösterir ve gün boyunca daha aktif olurlar, bu nedenle kardiyovasküler hastalık risklerinin daha düşük olduğu sonuçları açıklamaktadırlar.
Ancak gece kuşlarının iç vücut saatleri melatonin salgılamayı daha geç yapar, bu nedenle erken saatlerde daha yavaş olurlar ve en yoğun aktivite ve uyanıklıklarını öğleden sonra ve akşam saatlerinde yaşarlar.
Belirsiz Riskler
Daha önceki araştırmalar, gece kuşlarının kronik hastalık riski altında olabileceğini göstermiştir. 2022 yılında yapılan bir çalışma, gece kuşlarının erken kuşlara göre daha az hareketli olduğunu, düşük aerobik uygunluk düzeylerine sahip olduğunu ve dinlenme ve aktifken daha az yağ yaktığını göstermiştir.
Aynı çalışmada, gece kuşlarının insüline dirençli olma olasılığının daha yüksek olduğu, yani kaslarının ihtiyaç duydukları enerjiyi elde etmek için daha fazla insüline ihtiyaç duyduğu bulunmuştur.
Araştırmayı inceleyen Northwestern Üniversitesi Feinberg Tıp Okulu'ndan Merkez for Circadian and Sleep Medicine'in direktörü Dr. Phyllis Zee, "geç saatlerde uyuyanların metabolik ve kardiyovasküler hastalık riski açısından daha yüksek bir risk taşıdığına dair iyi kanıtlar olduğunu" söylemişti.
Ancak bu konuda hala belirsizlikler bulunuyor ve daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyuluyor.
Eğer gece kuşu olmanız sizin için endişe vericiyse, gün içindeki alışkanlıklarınızda değişiklik yaparak bu durumu kısmen düzeltebilirsiniz.