MUSTAFA KEMAL ATATÜRK DÖNEMİNDE YAPILAN VE TAMİR EDİLEN CAMİLER

¨Bu camileri yenilemek görevimizdir. Bu hizmeti nutuk atmadan, gösterişe kaçmadan, siyasete alet etmeden yerine getirelim¨ demiştir.

Bu konu hakkın da Atatürk, 1 Mart 1923 günü mecliste yaptığı konuşmasında:

¨Efendiler! Geçen sene zarfında Evkaf Vekâleti din ve hayır işleriyle ilgili binaların tamirat ve inşaatında oldukça mühim bir faaliyet göstermiştir. Vukû bulan tamirat yekûnu, memleketin muhtelif noktalarına ait olmak üzere 126 cami ve mescid-i şerif ile 31 medrese ve mektep; 22 suyolu ve çeşme, 175 akar ve 26 hamama ulaşmıştır…” bilgisini vermektedir.

Mustafa Kemal 22 Mart 1931'de dönemin başbakanı İsmet Paşa'ya çektiği telgrafta Konya hakkında şunları ister: ¨.… Konya'da asırlarca devam etmiş ihmaller sebebiyle büyük bir haraplık içinde bulunmalarına rağmen, sekiz asır evvelki Türk medeniyetinin hakiki mimarî şaheserleri sayılacak kıymette bazı binalar vardır. Bunlardan bilhassa Karatay Medresesi, Alaeddin Camii, Sahip Ata Medresesi, Cami ve Türbesi, Sırçalı Mescit ve İnce Minareli Cami derhal ve acilen tamire muhtaç bir haldedirler. Bu tamirin gecikmesi bu abidelerin tümüyle yok olmasına sebep olacağından, evvela asker işgalinde bulunanların tahliyesinin ve tamamının mütehassıs zevat nezaretiyle tamirinin temin buyurulmasını rica ederim. ¨

9 Aralık 1931'de Eyüp Camii'nin tamiri için şu kararı çıkarmıştır:

¨1999 lira ve 70 kuruş bedeli keşfi bulunan İstanbul Eyüp Camii kurşun ve sıva tamiratının teahhüde talip çıkmadığından emaneten yaptırılması, Evkaf Umum Müdürlüğü'nün 6 Aralık 1931 tarih ve 160 numaralı tezkeresiyle vukû bulan teklifi üzerine İcra Vekilleri Heyeti'nin 9 Aralık 1931 tarihli içtimaında tasvip ve kabul olunmuştur. İmza: Gazi Mustafa Kemal. ¨

Gelelim esas konumuza; Yunan ordusu yaptığı her türlü kötülüğün yanında camilerimizi yıkmış, yakmış, kirletmiş ve tahrip etmiştir. Yunan işgal güçleri Eskişehir’i işgal ettikten sonra ezan okunmasına da izin vermemiş, camilerimiz ölüm sessizliğine bürünmüştür.

Bu acı duruma sesiz kalamayan bir kahraman daha vardır. O kişi Ali Çavuş’tur. Ta Erzurum Kongresi’nden itibaren Atatürk’ün yanında bulunmuş, hizmetini yapmış Ali Çavuş -sonradan soyadı da Atatürk tarafından verilen Ali Metin- Eskişehir’le ilgili bir anıyı anlatıyordu: 1930 yılında, Mihalıççıklı asker arkadaşları Ankara’ya kendisini ziyarete gelirler. Mihalıççık’ta harap bir camiden bahsedip yapımı için Atatürk’ten yardım alıp alamayacaklarını sorarlar. Ali Metin, birkaç gün sonra Yaver Muzaffer Kılıç’la birlikte konuyu Atatürk’e iletir. Onun anlatımıyla, “Atatürk, Kurtuluş Savaşı’ndan Eskişehir ve yöresinin durumunu çok iyi bildiği için, hemen Mihalilıççık’a cebinden 5000 lira para gönderir.” ve bu parayla cami yapılır.

Tekrar ediyorum; Mustafa Kemal Atatürk’ün şahsi olarak yaptırdığı ve 5000 lira maddi yardım yaptığı camilerden biri Eskişehir Mihalıççık köyündeki” Aşağı Camii” ya da” Mihalıççık Atatürk Camii’dir.”  Atatürk sadece bu camiyi yeniden yaptırmakla kalmamış, Japonya’nın başkenti Tokyo’daki camiyi de kendi kazancından yaptırmış, Fransa’nın başkenti Paris’te yapılan camiye de önemli katkıda bulunmuştur. Ayrıca Kurtuluş Savaşı sonrasında yüzlerce caminin yapılmasını ve onarılmasını da sağlamıştır.

Yine burada küçük bir ayrıntıyı ifade etmek lazım gelir. Bakımı gereken tüm bu camiler tamir, bakım ve onarım esnasında geçici olarak kapatılmıştır. Bu inşaat ve onarım gereği geçici olarak ibadete kapalı tutulan durumu camiler kapandı olarak propagandası yapmışlardır.

Aşağıdaki tüm bu liste, 1923 yılında başlayıp,1941 yılında biten1 Nisan 1941 tarihli İktisadi Yürüyüş adlı derginin 32. sayısından alınmıştır. Dergideki yazının ilk cümlesinde şu ifadeler yer almaktadır:” En gayri müsait şartlar altında Vakıflar Umum Müdürlüğü abidelerimizin tamir işine 1.000.000 lira tahsis eylemiştir.” Devletin camileri tamiri için 1.000.000 lira ek bütçe ayırmıştır.

İşte sadece 1924-1935 yıllarında  tamir edilen camiler:

Edirne: Selimiye Camii,

Edirne; Üç Şerefeli Camii,

Edirne; Bayezit Camii,

Edirne’de; Süleymaniye Camii minareleri, toplam 20.000 lira harcanmıştır.

İstanbul: Sultanahmet Camii, 50.535 lira harcanmıştır.

İstanbul: Kandilli Cami inşası,17.000 lira harcanmıştır.

İstanbul: Fıstıklı Camii inşası,17.000 lira harcanmıştır.

İstanbul: Ayasofya Camii, 52.000 lira harcanmıştır.

İstanbul: Piri Mehmet Paşa Camii, 5.638 lira harcanmıştır.

İstanbul: Cedit Ali Paşa Camii, 10.000 lira harcanmıştır.

Kırklareli: Sokullu Camii,12.995 lira harcanmıştır.

Manisa: Muradiye Camii,12.000 lira harcanmıştır.

Edirne: Üç Şerefeli Camii, 7.000 lira harcanmıştır.

İstanbul: Ayakapı'da Gül Camii, 2.000 lira harcanmıştır.

İstanbul: İmrahor Camii, 1.500 lira harcanmıştır.

İstanbul: Beylerbeyi Camii, 4.000 lira harcanmıştır.

İstanbul: Cihangir Camii, 2.844 lira harcanmıştır.

İstanbul: Zeynep Sultan Camii, 4.300 lira harcanmıştır.

İstanbul: Sultan Bayezid Camii,12.000 lira harcanmıştır.

İstanbul: Selimiye Camii, 4.620 lira harcanmıştır.

İstanbul: Yeni Camii, 1.506 lira harcanmıştır.

İstanbul: Balipaşa Camii, 8.000 lira harcanmıştır.

İstanbul: Mecidiye Camii, 2.500 lira harcanmıştır.

İstanbul: Nusratiye camii, 2.200 lira harcanmıştır.

İstanbul: Molla Çelebi Camii, 5.000 lira harcanmıştır.

İstanbul: Büyük Piyale Camii, 1.696 lira harcanmıştır.

İstanbul: Rumi Mehmet Paşa Camii, 1.800 lira harcanmıştır.

İstanbul: Mihrimah Camii, 2.071 lira harcanmıştır.

İstanbul: Teşvikiye Camii, 1.422 lira harcanmıştır.

İstanbul: Hazreti Halid Camii, 7.000 lira harcanmıştır.

İstanbul: Rüstem Paşa Camii, 8.344 lira harcanmıştır.

İstanbul: Küçük Ayasofya Camii, 2.820 lira harcanmıştır.

İstanbul: Mimar Sinan Türbesi, 6.617 lira harcanmıştır.

İstanbul: Süleymaniye Camii, 6.300 lira harcanmıştır (H.Baş; Hoş Geldin Atatürk İstanbul 2017).

Kısacası: MUSTAFA KEMAL DÖNEMİNDE CAMİLER KAPATILMADI ve kapatıldı diyenler işte sizlere bu konudaki en iyi belgeleri  sunuyorum. ISRARLA DİYORUM Kİ. Lütfen amma lütfen bu ¨BELGELİ BİLGİLERݨ OKUYUNUZ ona göre konuşunuz!..