Көнбагыш нидән файдалы?
Оешма чәчәклеләр семьялыгыннан туфракка тирән үтеп кергән үзәк тамыр системалы куәтле берьеллык үсемлек. Сабагы туры, ботаксыз яки аз ботаклы, 3 м биеклеккә җитә, ул бер түгәрәк — баш белән тәмамлана яки ботакларда берничә данә кечкенәләре дә була. Яфраклары алмаш торышлы, зур, ярымтүгәрәк-йомыр- касыман, озынлыкка 30 см га җитәләр, озын саплы. Чәчәк төркеме — 40 см га кадәр диаметрлы зур кәрзин. Кәрзиндәге кырый чәчәкләр ачык сары, җенессез; уртадагылары — аз гына ачыграк, көпшәле, ике җенесле. Җимешләре — кара, көрән яисә буйлы эре төшләр. Июль-августта чәчәк ата, җимешләре август-сентябрьдә өлгерә.
Көнбагыш кыргый хәлдә очрамый. Россиянең көньяк төбәкләрендә аны майлы культура буларак, ә төньяктарак силос өчен үстерәләр.
Медицинада кырыйдагы телле чәчәкләрен, яфракларын һәм көнбагыш маен файдаланалар.
Тарттырылган көнбагыш кәрзиннәреннән ашказаны-эчәк авыруларын дәвалау өчен кулланыла торган препаратларның төп нигезен тәшкил иткән пектин алалар, ә чистартылган көнбагыш мае төрле майлы эремәләр, мазьлар, пластырьлар һ. б. өчен төп чимал булып хезмәт итә. Көндәлек тормышта көнбагыш маен еш кына эч йомшарткыч буларак кулланалар. Кайчак кыздырылган маен пешкән урыннарга бәйлиләр.
Моннан тыш аны атеросклерозны кисәтү һәм дәвалау өчен тәкъдим итәләр. Аның мондый тәэсир көче составында туендырылмаган куе кислоталар булу белән аңлатыла. Кипкән яфракларыннан һәм кырый чәчәкләреннән (аларда флавоноид гликозиды, холин, бетаин һ. б. бар) 5 өлеш 40° лы спиртка 1 өлеш чимал исәбеннән спиртлы төнәтмә әзерлиләр. Аны, аппетитны яхшырту өчен әчелек буларак, көнгә 2—3 тапкыр, ашар алдыннан, 1 әр чәй кашыгы эчәләр. Аппетитны күтәрү өчен көнбагыш чәчәкләре төнәтмәсеннән дә файдаланырга мөмкин: 1 аш кашыгы кырый чәчәкләрне, чәй кебек, 1 стакан кайнаган суда пешерәләр һәм ашарга 30 минут кала яртышар стакан эчәләр. Косметологиядә коры һәм җыерчыклана башлаган биткә майлы аппликацияләр ясыйлар.
Чәчәкләрен һәм яфракларын чәчәк атканда кул белән җыялар. Яфракларын яшел килеш, сапларыннан башка гына, чәчәкләрен шиңмәгәннәрен һәм зарарланмаганнарын җыялар. Чималны, кәгазьгә яки материалга юка гына итеп җәеп, ачык һавада, чормада, сарайда киптерәләр, кояш нуры төшүдән саклыйлар. Кипкән чәчәкләрен һәм яфракларын коры урында 2 ел сакларга мөмкин.