Болалар боғчасига нима бўлди? Вазир Агриппина Шиннинг фикр-мулоҳазаси
Мактабгача таълим муассасаларида жойлар учун навбатлар ўсар экан, айрим муассасаларда болалар учун мўлжалланган бинолар ижарага берилди. Бу фактга Мактабгача таълим вазири Агрипин Шин "Народное слово" газетасидаги чиқишида муҳокама қилди. Вазирнинг нутқидан қисқача маълумот тақдим этамиз.
Барчамиз турар жойларда болалар боғчаларини бирма-бир ёпилганига гувоҳ бўлдик. Болаларни мактабгача таълим билан қамраб олиш даражаси ўттиз фоизга ҳам бормасди, қишлоқ жойларда ҳатто бундан ҳам камроқ. Айни пайтда кўплаб ривожланган мамлакатларда мактабгача таълим мажбурий равишда белгиланади. Иш ҳақининг пастлиги, мутахассислик обрўсини йўқотиш сабаб иқтидорли педагоглар соҳани тарк этишди.
Мактабгача таълим муассасаларида ишларнинг аҳволини ўрганиш шуни кўрсатдики, уларнинг аксарияти болалар учун кундалик марказлар вазифасини бажаради ва таълим ҳамда тарбиявий қисмларга етарлича эътибор берилмайди. Бундан ташқари, болалар учун озиқ-овқат билан таъминланишнинг қониқарсиз ташкил этилиши фактлари ҳам мавжуд эди.
Қашшоқ моддий база, замонавий таълим ва ўқув дастурларининг йўқлиги, малакали ходимларнинг чиқиб кетиши, болаларнинг мактабга тайёрлаш даражасига шубҳасиз таъсир кўрсатди. Фуқароларнинг бу аҳволдан норозилиги адолатли.
Қашшоқ моддий база, замонавий таълим ва ўқув дастурларининг йўқлиги, малакали ходимларнинг чиқиб кетиши, болаларнинг мактабга тайёрлаш даражасига шубҳасиз таъсир кўрсатди. Фуқароларнинг бу аҳволдан норозилиги адолатли.
2017 йилда соҳада туб ўзгаришлар амалга оширилди. Президентимизнинг Фармони билан Мактабгача таълим вазирлиги ташкил этилди. Тизим давлат-хусусий сектор ҳамкорлиги механизмларини жорий этмоқда. Давлат мактабгача таълим муассасалари альтернативаси сифатида нодавлат мактабгача таълим муассасалари очилмоқда. Маҳаллий ҳокимият органларининг режаларига мувофиқ, 2018 йилда давлат-хусусий сектор ҳамкорлиги асосида мамлакат бўйича 2 минг 991 нодавлат мактабгача таълим муассасаси ташкил этилади. 531 мактабгача таълим муассасасини қуриш, реконструктсия қилиш ва капитал таъмирлаш учун давлат бюджетидан 771 миллиард сўм ажратилди.
Хорижий тажрибани чуқур ўрганиш асосида инновацион педагогик технологиялар ишлаб чиқилмоқда ва ўқув-таълим жараёнига киритилмоқда. Таълим жараёнида айрим фанларни, чет тилларини чуқур ўрганиш жорий этилмоқда. Болалар боғчаларида ишлаш учун чет эллик мутахассисларни жалб қилиш масалалари кўтарилмоқда. Мактабгача таълим вазирлиги ва Жанубий Кореянинг ҳамкорлари ўртасида имзоланган шартномалар бўйича икки томонлама ҳамкорликни ривожлантириш бўйича фаол чора-тадбирлар кўрилмоқда. 2018 йил 2 февралда Тошкент шаҳридаги Пучон университети филиалини очиш ниятида баённома имзоланди. 2018 йил 1 сентабрдан бошлаб уч йиллик бакалавриат бўйича 240 нафар талаба, жумладан, 140 ёшгача бўлган болаларнинг эрта таълим олишлари, мактабгача ёшдаги психология – 50, махсус таълим – 50 нафар талаба таълим олиши режалаштирилмоқда. Шунингдек, филиал негизида келгусида соҳа мутахассислари тайёрланади: умумий овқатланиш, архитектура, спорт реабилитатсияси ва бошқалар.
Вилоят олий ўқув юртларида 2018 йил 22 февралдан бошлаб олий педагогик таълимга эга бўлган мактабгача таълим муассасаларининг тўрт ойлик бепул, тезкор қайта тайёрлаш курслари ташкил этилмоқда. Мактабгача таълим соҳасидаги ўқитувчиларни тайёрлаш ва қайта тайёрлашнинг муқобил дастурлари ишлаб чиқилмоқда, шу жумладан, касбга мослашувчан кириш имкониятини таъминлаш учун мутахассисларнинг педагогик билимига эга бўлмаганлар учун дастур.
Мактабгача таълим тизимининг самарали тизимини шакллантиришда муҳим омил бўлиб болалар боғчаси ходимларининг иш ҳақи миқдори сезиларли даражада оширилди. Бу ҳақдаги қарор 28 феврал куни мамлакат Президенти томонидан имзоланди. 1 мартдан бошлаб мудиралар, тарбиячилар, методистлар, ўқитувчилар, дефектологлар, психологлар, мусиқа раҳбарлари ва тарбиячи ёрдамчилари учун асосий иш ҳақи ставкаси 30 фоизга оширилди.
1 сентябрдан бошлаб тайёргарлик гуруҳининг тарбиячилари, ўқитувчилар, дефектологлар, психологлар, олий маълумотли ўқитувчиларнинг 30 фоизи бошланғич мактаб ўқитувчилари учун асосий тариф ставкалари бўйича уларнинг базавий ставкалари миқдорига тенг. 20 фоизга – юқори ёки ўрта махсус, касб-ҳунар таълими соҳасидаги ўқитувчиларга эга бўлган ўқитувчилар. 10 фоиз – мактабгача таълим муассасаларининг бошлиғи.
Бу ўқитувчиларни қидириб топиш ва соҳага қайтиш учун ҳал қилувчи омил бўлиб хизмат қилади.
Бу ўқитувчиларни қидириб топиш ва соҳага қайтиш учун ҳал қилувчи омил бўлиб хизмат қилади.
Шу билан бирга, 2023 йилнинг 1 январига қадар Қашқадарё вилоятидаги Деҳқонобод, Касби, Миришкор, Қамаши, Чироқчи, Нишон, Яккабог ъ, Ғузор туманлари Бухоро вилоятидаги Олот, Шофиркон, Қоракўл, Пешку ва Ромитан туманлари, Сурхондарё вилоятидаги Қизириқ, Музработ, Олтинсой, Бойсун, Қумқўрғон, Узун, Сариосиё туманларида жойлашган давлат мактабгача таълим муассасаларида ота-оналар тўловлари ҳажми таъсири икки марта камайтирилади.
Шу тарзда мактабгача таълимнинг сифат ва мавжудлигини аниқлайдиган бир қатор масалалар ҳал қилинмоқда. Бу бир неча йил ичида янги авлоднинг фарзандлари келажакда хулқ-атвор, кўникма, қобилиятларни яратиш ва ривожлантириш учун пойдеворга эга бўлган мактабларга келишига ишонч ҳосил қилиш учун асос яратади. Албатта, бу пойдевор мустаҳкам ва ишончли бўлиши муҳимдир.