“СЎҚИР”… (4-қисм)
* * *
Оломон орасидаги масофа гўё сония сайин торайиб борар, Нилуфар азбаройи нафас олишга қийналганидан тезроқ бу қафасдан чиқишга, диққинафаслик балосидан нари бўлишга уринарди. Устига устак очлик уни деярли енгиб бўлганди. Ўзгалар кўз ўнгида йиқилишни ўзига эп кўрмаслик, қайсарлик ва номус кучи Нилуфарни оёқда тик туришга мажбур этарди.
Силтана-силтана, ўткинчиларга урила-урила ниҳоят, сал одам сийракроқ жойгача етди.
Афсуски, бу гал ҳам омади юришмади. Қандайдир башанг кийинган, ёши элликларга етган барваста эркак кутилмаганда уни туртиб ўтди-ю, шундоқ ҳам базўр қадам ташлаётган Нилуфар зарба кучига дош беролмай йиқилиб тушди.
Эркак дарров тўхтади.
Ёнида уч нафар ўзидан-да барвастароқ йигитлар бор экан. Улардан бири Нилуфарни билагидан тутиб оёққа турғазди.
— Ие, ёмон йиқилдингми, синглим? — сўради эркак Нилуфарни одамлардан холироқ жойга бошлаб. — Узр, мен кўрмай қолдим сени! Жуда шошилаётгандим… Ҳеч қаеринг ёмон тушмадими, ишқилиб?
Нилуфар сўнгги кучини йиғиб кўзларини очди ва тиззасини кўрсатди.
— О-оёғим… — деди инграниб. — Оғ-ғриб кетаяпти…
— Уф-ф, шуниси етмай турувди, — эркак нималардир деб сўкинди-да, чўнтагини ковлаб бир даста пул чиқарди. — Ма, манавини олиб баннисага бор. Дори-пори қилишади ўша ерда! Мен шошиб турибман ростданам! Олсанг-чи!
Нилуфар кўзларига ишонмади. Эркакнинг қўлидаги пуллар гўё чўғ каби йилтиллаб, ўзгача жозиба касб этгандек беихтиёр тетиклашди. Аввалига иккиланиб бир эркакка, бир ёнидаги барзангиларга жавдиради. Сўнгра худди пулларни биров олиб қўядигандек жонҳолатда сумкачасига солди.
Эркак уни менсимаган каби масхараомуз кулимсираганча Нилуфарнинг атрофини ўрай бошлаган бегоналарга норози кўз ташлади-да, барзангиларни эргаштириб катта кўча томон йўл солди.
* * *
Мискиннинг қўли пул кўрса, дардлари, ташвишлари арийди, қадди тикланиб, кўзлари мошдек очилади. Унинг наздида ёруғ дунёнинг энг чиркин масканлари ҳам жанннатдек гўзал кўрина бошлайди.
Бу ҳолат Нилуфарни ҳам четлаб ўтмади. У гўё дунёни унутди. Нигоҳлари фақат егулик тановул қилса бўладиган қаҳвахоналарга қадалди.
Оёғи симиллаб оғриётганига-да парво қилмай зипиллаганча йўлнинг нариги юзидаги мўъжазгина қаҳвахонага кирди ва тўғри пештахта ёнига бориб, бир неча хил овқатларни танлади.
Уларни ошпазнинг қўлидан олди дегунча шоша-пиша бўш столлардан бирига чўкди.
Ана шундан кейингина кўнгли тинчланди. Ўзидан жуда-жуда мазали ис таратаётган таомларга суқ билан термилди. Бир неча дақиқа шу кўйи ўтиргач, назари тўйган каби қўлига қошиқ олди.
Шу пайт кимдир орқадан келиб маҳкам елкасини ғижимлади. Нилуфар тош қотди. Қўлидаги қошиқни жон жаҳди билан сиқимлаганча қолди. Ранги оқарди. Вужуди дағ-дағ титрай бошлади…
Ким билсин? Агар бу ҳолат тағин бироз давом этса, ҳоли не кечиши ёлғиз Аллоҳга аён…
Хайрият, қўл эгаси оғир хўрсинишдан сўнг ниҳоят овоз берди.
— Нилу, ўзингмисан?
Нилуфар таниш овоз қулоғига чалингач, негадир сесканди. Ҳануз ишонқирамай эҳтиёткорона ортига ўгирилди. Ўгирилди-ю, қувончдан қичқириб юбораёзди. Лаблари титраб, пешонасида маржон-маржон терлар пайдо бўлди. Табассум қўнган юзлари дув қизарди…
Не кўз билан кўрсинки, тепасида болалар уйида бирга катта бўлган яқин дугонаси Лола кўзлари чақнаган кўйи жилмайиб турарди.
— Вой, ўзингмисан? — зўрға ўрнидан турди-ю, дугонасини маҳкам қучди Нилуфар. — Лоламисан?
— Ўзинг-чи? — Нилуфарнинг икки юзидан ўпа-ўпа сўради Лола. — Нилумисан ростданам?
— Ҳа-а, худди ўзимман! — беихтиёр йиғламсиради Нилуфар. — Қаерларда юргандинг, дугонажон?
Баланд бўйли, калта сочлари чиройли турмакланган Лола киприклари пирпираганча стол қаршисига чўкди.
— Қани, гапир, — деди Нилуфарга боқаркан, ҳануз жилмайишдан тийила олмай. — Қаерда яшаяпсан? Турмушга чиққандинг. Эринг яхши юрибдими? Туғдингми? Нечта бўлди болаларинг? Иккитадир-а? Вой, гапирсанг-чи! Нега индамайсан, Нилу?
Нилуфар айбдорлардек ер чизди. Кўзлари намланиб, титрай бошлади.
— Нилу, нима бўлди сенга? — Лола табиатан эркакшодароқлиги учунми Нилуфарни аямай тортқилади. — Нега йиғлаяпсан? Қўрқитмасанг-чи одамни!
— Хўп, хўп, — деди Нилуфар дарров кўз ёшларини артиб. — Айтаман… Сенга айтмасам, кимга айтаман, ўртоқжон?
— Мана бу бошқа гап, — Лола стулга ўрнашиброқ ўтириб қулоғини динг қилди. — Қани, гапир! Ким сени хафа қилди ўзи?
Нилуфар бир муддат тараддудланди. Кўксига тушган сочларини тўғрилаб, гавдасини орқага ташлади.
— Мен адо бўлдим, ўртоқжон, — маҳзун оҳангда гап бошлади Нилуфар. — Ҳаётдан мана шундоқ тўйдим.
— Ие, нега тўясан? Сен унақа эмасдинг-ку! Ким тўйдирди-и?
Нилуфар йиғлай-йиғлай бўлиб ўтган ишларни дугонасига айтиб берди. Лола уни тингларкан, ора-сирада беихтиёр ўрнидан туриб кетар, уф тортиб, бошини терс буриб оларди.
— Шунақа дегин? — Нилуфар сўзини тугатгач, бир қўли билан столни муштлади Лола. — Вой ифлос-ей! Сендай безиён, хокисор қизни шу аҳволга солдими у ярамас?
Лола шундай деб кутилмаганда ўрнидан қўзғалди ва Нилуфарнинг елкасидан тутди.
— Қани, юр мен билан! — деди у зардали оҳангда. — Уйи бошида қолсин! Меникида яшайсан. Худога шукр, квартирам тўрт хонали. Иккаламиз маза қилиб яшайверамиз.
— Қ-қандай бўларкин? — тортиниброқ сўради Нилуфар. — Сенга ташвиш бўлмай қўя қолай, ўртоқжон!
— Бўлмаган гапни гапирмасанг-чи! — — жеркиб берди Лола. — Биласан-ку феълимни! Сени кўчада қолдирмайман. Юр!
— Ростдан-а? — соддаларча дугонасига мўлтираб тикилди Нилуфар. — Мени… Олиб кетасанми?
Лола ғамгин жилмайди-да, уни маҳкам қучиб ўрнидан туришга ундади.
— Юра қолгин, жоним! Тезроқ уйга борайлик!
* * *
Нилуфарни Худо яна бир асради. У қорнини тўйдиргач, ижара уй қидириш ташвишини чекаётганди. Ёнидаги бир даста пул тинчини ўғирлар, безориларга дучор этмаслигини сўраб Яратганга хаёлан илтижо қиларди.
Ана энди қўрқмайди. Болаликдаги суянчиғи, дардкаши, меҳрибони йўлидан чиқди.
Бот-бот эслайди. Лола синфдаги энг шаддод қиз эди. Ҳатто ўғил болалар ҳам ундан ҳайиқишарди. Бировнинг кимнидир ноҳақ айблагани, уришганини кўрса, тамом, ловиллаб кетарди. Айбдордан ўч олмагунча қўймасди.
Ҳозир эса ҳарқалай анча оғир, босиқ бўлибди. Сўзларининг салмоғи ортибди. Ҳийла мулойимлашибди. Лекин барибир шаддодлиги сезилиб турибди. Шундай экан, Нилуфар қўрқмаса, чўчимаса, ҳайиқмаса, дард чекмаса, азобланмаса ҳам бўлади. Бошини баланд кўтариб яшаса, келгуси ҳаёти учун курашса ярашади. Лола уни ҳеч кимга хафа қилдириб қўймайди.
Нилуфар то манзилга етгунча ич-ичидан суюнди. Жўшиб кетганида жажжи қизалоқлардек ирғишлаб ўйнагиси, дугонасини қучоқлаб, бирга-бирга шодлангиси келди.
Шундай мамнунлик оғушида Лоланинг квартирасига кирди.
* * *
Дугонасининг уйида Нилуфар ҳақиқатан эркинроқ нафас ола бошлаганди. Дақиқалар, соатлар ўтиб боргани сайин тобора кўнгли хотиржам тортар, Лола билан суҳбатлашиб тўймасди.
Улар то кечга қадар бир пиёла чой устида болалар уйида кечирган онларни эсга олишди. Гоҳ кулишди, гоҳ биргалашиб йиғлашди, бир-бирларини овутишди, таскин беришди, бир-бирларига далда бўлишди.
Вақт шомга яқинлашиб, оламга зулмат кўз сола бошлаганда ниҳоят суҳбат ҳам сусайди.
Лола балконга чиқиб қайтди-ю, тўсатдан безовталаниб қолди.
— Ўртоқжон, сен бемалол ётоққа кириб дамингни олавер, — деди сочларининг турмагини тузатиб, оёғига шиппагини иларкан. — «Мол» келиши керак эди бир ердан.
— Қанақа мол? — ҳайрон бўлиб сўради Нилуфар. — Сигирми?
Бу гапни эшитиб Лола кулиб юборди.
— Жа соддасан-да, Нилу! — деди у кулгидан ўзини тия олмай. — Қанақа сигир? Мен тижорат билан шуғулланаман. Товар келибди дедим. Ўшани қабул қилиб олишим керак.
— Тижорат? — бу гапни эшитган Нилуфарнинг кўзлари чақнаб дугонасига ҳавас аралаш тикилди. — Зўр-ку, Лола!
— Шошма, ҳали сенгаям ўргатаман. — қўл силтади Лола. — Бир дунё пул топасан. Ўзингга уй сотволасан. Машинанг бўлади. Маза қилиб яшайсан. Сен билан мен етим, ташландиқ бўлсак ҳам бағри бут ўша Арслонларга ҳали кўрсатиб қўямиз. Нима дединг?
Нилуфар жавоб ўрнига чуқур хўрсинди ва Лоланинг елкасига бош қўйди.
— Илойим айтганинг келсин, ўртоқжон! — шивирлади у кўзларини юмиб. — Яхшиям сен бор экансан.
— Бўпти, мен кетдим, — Лола гапни кесиб, Нилуфарнинг юзидан ўпди-да, ойнали жавон устида турган сумкачасини қўлига олди. — Қорнинг очса музлаткични оч. Ҳамма нарса бор, хўпми?
Қайноқ меҳр бағрини мумдек эритаёзган Нилуфар йиғлашдан зўрға ўзини тийиб дугонасини кузатиб қўйди.
* * *
Ҳаш-паш дегунча квартира ичкариси ҳувиллаб қолди. Ташқаридан элас-элас эшитилаётган шовқинлар тинди.
Нилуфар ёлғизлик гирдобида яна яқин ўтмишини эслашга, ўртанишга маҳкум эди.
Гарчи қалбининг бир четида қувонч, умид учқунлари порлаб турган бўлса-да, Арслон воқеаси ҳамон кўксини кемирар, кўнгли аламга тўлишдан тийилмасди.
Шундай нохуш хаёллар исканжасида хоналарни айланиб юриб стол устида ётган газетага кўзи тушди.
У газета варақлашга, қизиқарли ҳодисалар ҳақидаги хабарларни ўқишга азалдан иштиёқманд эди.
— Дугонам тушмагур ҳам газета ўқишни яхши кўрадими дейман? — деди ўзига ўзи Нилуфар. — Вой айёр-ей! Яна зўрини сотволибди…
У газетани қўлига олди-да, диванга ўтириб бир бошдан варақлай бошлади.
Хабарларни эринмай мутолаа қилди, чиройли суратларни кўриб завқланди. Гўзал, жозибали аёлларнинг суратларига кўзи тушганда, сал ўрнидан қўзғалиб, бурчакдаги кўзгуга боқди. Улар билан ўзини солиштирди…
Шу пайт газетанинг охирроғидаги саҳифасида берилган шеърларни кўриб қолди.
Қизиқсиниб бирма-бир ўқий бошлади. Шеърларнинг аксарияти муҳаббат мавзусида битилганди.
Уларни кузатаётганда пастроқдаги шеър эътиборини тортди.
Шеър таниқли шоир қаламига мансуб эди. Нилуфар вужуди нигоҳга айланиб қайноқ сатрларга кўз югуртирди.
Менга бердинг кенг осмоннинг тиниғини,
Тошлар отдинг териб олдим синиғини.
Қаҳратоннинг қатролини менга бердинг,
Ағёр билди сўзларингни илиғини.
Куйди жоним, куйди, мени жоним куйди,
Бевафо ёр бизни қўйиб кимни суйди?..
Шеър Нилуфарнинг юрагига ханжардек санчилганди. Алам ўти аланга ола бошлаган кўксига кафтларини босганча югуриб ошхонага ўтди.
Шу тобда бор овозда қичқириб Арслонни, тақдирни, аччиқ қисматни қарғашдан аранг тийилар, ҳайқириқ устун келмаслиги учун бир қўли билан оғзини маҳкам ёпиб олганди.
* * *
Нилуфар ярим тунгача эзилиб, куйиниб, тўлғониб ёта-ёта, чарчоқ енгиб ухлаб қолганди.
Ҳатто Лоланинг қачон уйга қайтганини ҳам пайқамабди. Яқин атрофдан хўрозлар қичқира бошлаганда, кўнгил айнишидан уйғониб кетди ва жонҳолатда ўрнидан туриб ваннахонага чопди.
Бу маҳал Лола балкондаги оромкурсида ўтирганча қаҳва ичарди. Дугонасининг ваннахонага чопганини кўриб ортидан зипиллади.
— Ҳа-а, Нилу, сенга нима бўлди? — деди Нилуфарнинг қизарган кўзлари, юзларига хавотир аралаш термилиб. — Нима егандинг? Ё…
— Ўтиб кетди, — маъюс кулимсираб дугонасини қучди Нилуфар. — Ҳозир…
— Нима бало, ҳомиладормидинг? — ҳайрат аралаш унга боқди Лола. — Гапир, шундайми?
Нилуфар бош ирғаш билан чекланди.
— Вой айёр-ей, нега кеча индамадинг? Неча ойлик бўлди?
— Икки ойдан ўтди, — деди Нилуфар бош эгиб. — Шу боламни деб Арслондан воз кечдим аслида.
— Бети қурсин ўша Арслонни! — бошини терс буриб қарғанди Лола. — Қўявер, ҳаммаси яхши бўлади. Бирор нима егинг келса, дарров айт! Ҳомиладорликда уялиб ўтирилмайди.
— Қачон келувдинг? — сўради Нилуфар Лоланинг сўлғин юзларига боқиб. — Ухламадингми дейман?
— Э, бизнинг ишда ухласанг, пулдан қоласан. Бошқаси илиб кетади.
— Ўртоқжон, нима сотишингни айтмадинг-ку! Балки менам ёрдам берармидим.
— Ёрдам беришга берасан, — деди Лола уй шифтига ўйчан назар ташлаб. — Жудаям керак бўлаяпти сенинг ёрдаминг.
— Унда айт, нима қилишим керак? Уйда биқиниб ўтиргандан ишлаган яхши-ку.
— Бўпти, кейин айтаман. Олдин юр, биргалашиб нонушта қилайлик! Қолгани бир гап бўлар.
Нилуфар дугонасига ҳавас аралаш термилганча унинг ортидан эргашди.
(давоми бор)
Олимжон ҲАЙИТ