Yo "obod Turkmaniston", yo qamoqxona. Turkmaniston hukumati blogerlarni ogohlantirdi

Turkman mulozimlari taniqli mahalliy blogerlarni to‘plab, ularga mamlakatni “baxtiyor va gullab-yashnayotgan o‘lka” qiyofasida tasvirlash vazifasini yukladi. Shu bilan birga blogerlarni jiddiy ogohlantirishdi ham: Turkmanistonni yomonlab kontent tarqatish taqiqlanadi va buning uchun qamalishlari mumkin.

Turkmaniston avtoritar hukumati axborot oqimini hamisha qattiq jilovlab kelgan: mamlakatda yangilik saytlari, ijtimoiy tarmoqlar va xabar almashish ilovalari kuzatiladi va bloklab turiladi.

Biroq ko‘plab turkmanlar internetga qo‘yilgan cheklovlarni chetlab o‘tish uchun VPN va boshqa vositalardan foydalanishda davom etmoqda.

Hukumat esa aholi iste’mol qilayotgan kontent ustidan nazorat o‘rnatish maqsadida yangi-yangi choralarni qo‘llashga urinayotir.

Yaqinda bir necha viloyatda davlat mulozimlari mahalliy blogerlar va jamoatchilik fikri yetakchilarini yig‘ib, ularga “baxtiyor va gullab-yashnayotgan Turkmaniston mamlakati” obrazini targ‘ib etishni buyurishdi.

Ayrim blogerlar ismlari sir qolishi sharti bilan Ozodlikka ma’lum qilishicha, politsiya ularni internetda hukumatni tanqid qilish oqibatlari haqida ogohlantirib, tanqidiy kontent tarqatgan odam qamalishini aytgan.

Hatto bunaqa kontentga “layk” bosish yoki izoh qoldirish ham man qilinadi va bu “hukumatga qarshi harakat” sifatida baholanishi mumkin, deya ogohlantirganlar.

Politsiyaga chaqirilganlar – Instagram, TikTok va YouTube’da katta auditoriyaga ega, ijtimoiy tarmoqlar orqali pul ishlaydigan va turli mavzularda o‘z pozitsiyasini bildiradigan mashhur bloger va inflyuenserlar.

Ularga ko‘ra, politsiya “kontent yaratuvchilar”dan Turkmanistonni faqat ijobiy qiyofada ko‘rsatadigan, masalan, baxtiyor bolalar yoki shaharlarda bo‘layotgan yangi qurilishlar aks etgan materiallarni e’lon qilishni talab qilmoqda.

Davlat OAVlari va hukumat veb-saytlari doimgidek, yangi bozorlar, maktab va shifoxonalar ochilishi kabi ijobiy voqealarni yoritadi, o‘z lavhalarida yangi xonadonga ko‘chib o‘tgan baxtiyor oilalarni yoki o‘rim-yig‘im mavsumi boshlanishi oldidan xayr-baraka so‘rab duo qilayotgan “pir-badavlat” qariyalarnigina ko‘rsatadi.

Ozodlik blogerlarning da’volari yuzasidan politsiya va boshqa rasmiylarga izoh so‘rab murojaat qildi, biroq barcha so‘rovlari javobsiz qoldirildi.

Mahalliy manbalar politsiyaning blogerlarga nisbatan so‘nggi xatti-harakatlari yaqinda internetda tarqalgan video bilan bog‘liqligini aytishmoqda: rolikda go‘yoki turkman politsiyachisi haydovchini ayblab, undan pora olish maqsadida o‘z pogonini yulgani iddao qilinadi.

Video avvalida yosh politsiyachi jarima yozganini va yo‘l chetida to‘xtatilgan avtomobil haydovchisi bilan gaplashib turgani aks etgan. So‘ngra zobit, suratga olishayotganidan bexabar, o‘ng elkasidagi pogonni yulib olib, kapot ustiga tashlaydi va buni haydovchiga to‘nkaydi.

“Sen hozirgina mening pogonimni yulib olding, bu taqiqlangan”, deydi u haydovchiga. Keyin esa o‘tkinchilar uni suratga olishayotganini ko‘rib, ulardan “s’yomka”ni to‘xtatishni talab qiladi.

Politsiya xodimi va haydovchining shaxsi aniqlanmadi, tasvir qayerda olingani ham noma’lum. Rolik tarmoqda 3-iyun kuni paydo bo‘lgan edi. Avtomobilning raqam belgilariga qaraganda u Lebap viloyatida ro‘yxatga olingan.

Hukumat idoralari video bo‘yicha rasmiy izoh bermadi.

Bu orada huquqni muhofaza qiluvchi idoralar maktablar va davlat muassasalarida kutilmagan reydlar o‘tkazib, talaba-o‘quvchilar va xodimlarning mobil telefonlaridan “hukumatga qarshi” materiallarni izlashda davom etmoqda.

Turkman politsiyasi ko‘p hollarda talabalardan “taqiqlangan saytlarga kirish uchun VPN va boshqa vositalardan foydalanmayman”, degan mazmunda tilxat yozib berishni talab qiladi.

Yaqinda o‘tkazilgan tadqiqot natijalariga ko‘ra, Turkmanistonda 122 000 dan ortiq veb-domen bloklab qo‘yilgan.

Turkmaniston bir necha marta dunyodagi internet tezligi eng past mamlakat o‘laroq tilga olingan.

Britaniyaning Cable.co.uk shirkati dunyo mamlakatlaridagi keng polosali internet tezligiga oid hisobotida 2021-yilda Turkmaniston o‘rtacha sekundiga 0,50 megabit tezlik bilan 224 mamlakat orasida internet eng sust ishlaydigan mamlakat deb topilganini ma’lum qilgan edi.

Hisobotda Turkmanistonda besh gigabaytli videofaylni yuklab olishga 22 soatu 34 daqiqa vaqt kerak bo‘lgani aytiladi.