"Noto‘g‘ri misol tanlagan". AQSH elchisi vazir Shermatovning posti va Rossiya propagandasi haqida
AQSHning O‘zbekistondagi elchisi Jonatan Henik O‘zbekiston raqamli texnologiyalar vaziri Sherzod Shermatovning "erkinliksiz rivojlanayotgan" Xitoyning taraqqiyot modeli haqidagi so‘zlari o‘zi uchun tushunarsiz ekanini aytgan. Unga ko‘ra, vazir "noto‘g‘ri" mamlakatni o‘rnak sifatida keltirmoqda. YouTube`dagi Alter Ego dasturiga intervyu bergan diplomat Moskva hamda Pekin olib borayotgan propaganda siyosati haqida ham fikr bildirgan.
Joriy yil may oyida Xitoyning Sian shahrida uyushtirilgan birinchi Xitoy–Markaziy Osiyo sammiti ortidan O‘zbekiston raqamli texnologiyalar vaziri Sherzod Shermatov taraqqiyotning “Xitoy modeli” olqishlangan post chop etgan edi.
G‘arbda tahsil olgan, taraqqiyparvar texnokrat deya ta’riflab kelingan mulozim bahsli postida Pekin iqtisodiy yutuqlarini ibrat o‘laroq ko‘rsatib, so‘z erkinligi qadriyatini savol ostiga olgan.
O‘zbekistonlik bir qator faollar va blogerlar xitoyparastlik ruhidagi fikrdan hafsalasi pir bo‘lganini yashirmagan. Alter Ego dasturiga intervyu davomida elchi Jonatan Henik ham ushbu masalaga munosabat bildirib, Sherzod Shermatov “noto‘g‘ri misol keltirgani”ni ta’kidlaydi.
Diplomatga ko‘ra, O‘zbekiston rahbariyati demokratik taraqqiyot yo‘lini e’lon qilgan ekan, bu boradagi majburiyatlarga ham rioya etishi kerak. Ayni paytda, demokratiya uzluksiz jarayon ekani doim yodda tutilmog‘i lozim.
Keyingi vaqtlarda tahlilchilar Moskva hamda Pekinning propaganda siyosati tobora kuchayib borayotganidan ogohlantirmoqda. Avtoritar davlatlar dezinformatsiyasiga qarshi kurash borasida ko‘p yillik tajribaga ega Henik fikricha, Rossiyada ulkan propaganda va dezinformatsiya mashinasi ishlab turibdi, ko‘plab nashrlar qip-qizil yolg‘onni tap tortmay haqiqat o‘laroq taqdim etmoqda. Pekin ham Moskvaning soxta xabarlarini jo‘rovozlikda yoyish bilan mashg‘ul.
Elchi propagandaning kuni tuqqan hozirgi vaziyatda erkin va mustaqil ommaviy axborot vositalari hamma davrdan ham zarurroq,deb hisoblaydi. Shu bilan birga, bugungi davr kishisi faqat ko‘rganiga ishonib qolmay, tanqidiy baholash malakasini orttirishi kerakligini urg‘ulaydi.
“Internet keng yoyilgan muhitda dezinformatsiyaga osongina barham berish amrimahol. Ijtimoiy tarmoqlar orqali axborot tarqatish imkoniyati oshdi. Sun’iy aql esa bu jarayonni yanada osonlashtirdi. Xoh AQSHda, xoh O‘zbekistonda bo‘lsin, odamlar bilimli va tanqidiy fikrlash malakasiga ega bo‘lishi muhim. Toki internet yoki ijtimoiy tarmoqda yoyinlangan axborot qayerdan kelayotgani, u orqali kimlar o‘z ta’sirini oshirishga urinayotganini bilsin”, deydi AQSH elchisi.
Markaziy Osiyoni o‘zining orqa hovlisi deb ko‘rishga odatlangan Kreml mintaqa davlatlarining G‘arb hamjamiyati bilan yaqin hamkorlik qilishiga ochiq e’tiroz bildirib keladi. E’tirozlar gohida diplomatik nazokat va siyosiy etika chegaralarini ham kesib o‘tadi.
Masalan, Rossiya Davlat dumasi raisi Vyacheslav Volodin 2022-yil 28-noyabr kuni Toshkentga safari payti O‘zbekistonning G‘arb bilan hamkorligini tanqidiy baholab, amerikaliklarni “qo‘y terisini yopingan bo‘ri”ga o‘xshatgan edi.
“Bu o‘rinda janob Volodin O‘zbekistonning emas, o‘zi va Moskvadagi hamkasblari manfaatini ifoda etgan. Sir emas, Rossiya tarixiy sabablarga ko‘ra ko‘pdan buyon Markaziy Osiyo bilan yaqin hamkorlikka ega. AQSH bunga qarshi emas. O‘zbekiston katta davlatlar bilan muvozanatni saqlagan holda, mustahkam robitalarni yo‘lga qo‘ygan. Kreml esa bu Rossiyaning mintaqadagi ta’sirini susaytirishidan xavotirda”, deydi Qo‘shma Shtatlarning Toshkentdagi bosh diplomati.
AQSH vakilining suhbat davomida qayta-qayta ta’kidlashicha, Markaziy Osiyoni katta davlatlar o‘z ta’sirini oshirish uchun musobaqalashadigan maydon deb bilish to‘g‘ri emas. Vashington–Toshkent robitalari mustahkamlanishi ham boshqa davlatlar manfaatlariga daxl qilmaydi.