Террорхой я бехке боцурш? ПIаьнгазарчу нохчашна тIехь кхел йийр ю Гуьржийчохь
Карарчу ГIадужу-баттахь кхел йолор ю ПIаьнгазарчу пхеа нохчочунна тIехь, Гуьржийчоьнан талламо уьш бехкебо терроран тобанахь латтарна. Амма бехктакхаман гIуллакх толлуш ду ала информаци яц лецначийн гергарчаьргахь а, я бакъонашларъярхошкахь а. Уьш кхоьру бехк Iедалхоша шаьш тIекхоьллина хиларх.
Марсхьокху-беттан 24-чу дийнахь Гуьржийчоьнан пачхьалкхан кхерамзаллин урхаллерчу бIаьхоша лецира Дуиси, Корети ярташкара бахархой Мачаликашвили Мохьмад, Кавтарашвили Рамаз, Багакашвили Хьамза, Цатиашвили Юсуф, Маргошвили Рамаз. 18-20 шераш ду церан. Телефонаш а, компьютераш а дIаяьхна цаьргара. Герзаш хилла дац церан.
Етт а боьхкина адвокат лаца
"Гуттар а къечу доьзалшкара ду и бераш, де доцуш нах бу цIеранаш. Цхьаьннан доьзалехь, масала, ялх йиша-ваша ду, болх беш и цхьаъ бен а воцуш, алапа а ду цуьнан лахара. Дешна бац лецнарш, тоъал ца бийцало гуьржийн мотт а – кIистоша (ПIаьнгазара бахархой – ред.) цIахь нохчийн мотт буьйцу, амма школехь Iамабо гуьржийниг. Цигарчу наханна гуьржийн мотт шайниг санна бу, дукхахберш дахарх иэбелла беха. Амма оцу берашна ледара хаьа пачхьалкхан мотт – уьш школехь вуно ледара дешна бу". Иштта бовзуьйтира и кегий нах Кавказ.Реалиина "Юккъеречу Азин институтан а, стартегин центран" а эксперта Баранец Томаша.
Баранеца тоьшалла дарца, маьждиге лелла кегий нах, динан гIуллакх дезаш бу.
"Амма церан доьзалш бац салафийаш. Церан наной гуьржийн зударий санна лела –месаш ца лечкъайо, лаг ца къовлу, корталеш леладо – хьиджабаш яц уьш", – билгалдоккху эксперта.
Цунна хетарехь, оцу наханна дуьхьал баьхна бехкаш бух боцуш хила тарло.
"ХIоьттинчу суьрто цецбаьхна кIистой. Цхьаъ делахь, и леррина операци харжамаш хуьлучу деношкахь дIаяьхьна. Дуьххьара дац харжамаш тIекхочуш Iедало бахархойн тидам шегахьа узуш, ша гуьржий Iалашбеш къахьоьгу алийтархьама. Ткъа кIистоша-м ца дина Гуьржийчохь терроран тохар я кхечу кепара тIелатар цкъа а", - дуьйцу Баранец Томаша.
Наха хоьтту, боху эксперта: Шемахь тIом боцу шераш девлла хилча, муха тида деза цига тIаме кегийрхой ийзош хьийза нах бу Iедало тахана а бахар?
"Шема воьдуш стагга а вац. ДАIИШ эшийна масех шо хьалха, цундела ца кхета кIистой, стенна ца юьту Iедалхоша, нах лоьцуш, йижа и ирча вариант. Меттигера бахархой тешна бу иза гуьржийн къайлахчу сервисийн провокаци хиларх. ДуьнентIехь континенташ мел ю а хууш боцу, дешарна тIаьхьабисина бехачу кегийрхошна дуьхьал атта ду харцо лело. Берашка цхьаъ алийтина Iедалан ницкъаша, тIаккха леррина операци дIаяьхьна, аьлла хета кIистошна", – дуьйцу Баранеца.
Цо билгалдоккху, ша эксперт бен вацар, вац ша, боху, талламча, ша Паьнказарчу нахе ладоьгIна, Iедало и саннарг хьалха а лелийна, цундела бац цунах тешам, билгалдаьккхира Iилманчас.
"ХIара дуьххьара дац. 2017 шарахь иштта операци дIа а яьхьна, цхьа а бахьана а доцуш вийра цара Мачаликашвили Темирлан а, тешна бу нах. КIистоша дегабаам бо гуьржийн Iедална. 200 шо хьалха гуьржаша кхайкхина баьхкина оцу чIожа нохчий, гуьржашна талораш дечу ламанхойх уьш Iалашбан. КIистоша кхочушдина гуьржийн дехар, боьлла шайн махках, тIера бу гуьржашна. пачхьалкх кхерамна кIел ю алархьама, шайца тIеман мотт бийцархьама кхобуш ду шаьш Iедало, аьлла хета царна. Гуьржашца гергарлонаш лелахь а, и тайпа вас латтайо нехан дегнаш чохь Iедало", – тешна ву Баранец.
Оцу вон хиламаша ваьккхина вийначу Мачаликашвили Темирланан да, Малхаз, харжамашкахула депутат вала гIоьртачу новкъа, цунна ца лаьа Iедале кIистошца "тIеман маттахь къамелаш дайта, церан бан ма-боггIу, цара 200 шарахь беъначу пайдане хьаьжжина ларам бойла лаьа цунна", экспертна гарехь.
Лецначу кегий наханна адвокаташ лецарца йолу проблема кхочушйина цIерачу доьзалша – масех етт дIабохка дезна уьш лоцуш, дуьйцу Баранеца.
"Чай мала охьахевшича а тарло лаца"
Гуржийчохь могIара хIума ду террор бахьанехь, цул а деза-даккхий зуламаш бахьанехь айдинчу девнашкахь адокаташ муьлш бу цахаийтар, ур-атталла кхело бина сацам цабовзийтар, боху журналиста Мчедлишвили Звиада.
Цуьнан даггара ву кхин цхьа эксперт а. Масала, Гуьржийчуьрчу стратегин, дуьненаюкъарчу талламийн фондан куьйгалхочо Кавахадзе Александра тидам тIеберзабо и тайпа девнаш, тIе "Къайле" олу мухIар а тухий, халкъах хьулдеш хиларна.
Тхан кхузахь иштаниг дуьххьара дара, кхин ца хилла а хила тарло Советан Iедал доьхчхьана схьа йолчу заманахь
"Уьш наханна довзуьйтуш дац, цундела официалехь карош хIума а ца хуьлу церан хьокъехь, ца хаьа, муха йоьду кхел, хаанза дуьсу таллам мича кхаьчна а", – боху эксперта.
Делахь а Мчедлишвили тешаш вац бехктакхаман гIуллакх дерриг а доцчу бахьанех вовшахтоьхна бохучух.
"Суна ца хета гIуллакх нехан тидам кхечу хорша берзорхьама айдина аьлла, я иза харжамаш хилале Iедало беъна пайда гойтуш вовшахтоьхна аьлла. Хила тарлуш дерг: цхьамма оцу берийн цIерш яьхна, я цхьамма царна тIе доцург кхоьллина. Терроризм Гуьржийчохь, мухха а дийцича а, коьрта тема яц, массарел а лазаме яц. Цхьадика хилла дац кIоршаме терроран тохарш, бахьана дац царех кхера", – аьлла хета Мчедлишвилина. Цунна гарехь, Iедалхошна ца моьттина шаьш кIистой лецар гIарадер ду аьлла.
"Чатаев вийча хилларг – иза кхин дара. Амма Чатаев масарна а вевзара. Иза вуьйш йина леррина операци нах бехачу тIекIелдинчу цIа чохь йира. И саннарг – нах бехачу цIенош чохь тIемаш бар – Дагестан йоьлла хIума делахь а, кхузахь нах цецбохуш, Iадош хIума ду. Тхан кхузахь иштаниг дуьххьара дара, кхин ца хилла а хила тарло Советан Iедал доьхчхьана схьа йолчу заманахь. Кхин цхьа хилам а белира гIара, Чатаевн гIуллакхца доьзна Мачаликашвили вийра. Иза, сан кхетамехь, ницкъхой галбовлар дара. Цо телефон схьаэца куьг дIакховдийнера, боху, ткъа вукхарна иза граната я кхин герз ду моьттина. Цул тIаьхьа ницкъхой шайгара даьлларг хьулдан гIиртира, гIалат дIанисдан. Наха дийцарехь, бехк а боцуш вийна иза, ларамза. Цуьнан хилла хила мега Чатаевца хьийзинчийн гергарло, амма оцу гергарлонна буха милла а вигалур ву. Милла а бехке валур ву, зуламхочуьнца чай мала охьахевшича а тарло лаца. И нах муьлш хилла, кхуза стенна баьхкина Мачаликашвилина ца хиина хила а мега", - боху гуьржийн журналиста.
Чекхдаьллий Шемица дерг?
Квахадзе Александра шена, кхечу наханчул башха, девзаш дац, боху, берашна дуьхьал гIаттийна гIуллакх, цундела ца алало цуьнга, стенна, мел бехке бу лецнарш.
"Амма вайна хаьа, Iедало аудиокъамелаш даржийна, кегийрхоша дечу хабаршкахь хеза ДАIИШ къобалъеш а, шаьш дан леринарг цара дуьйцуш а. "Терроризм" олу бехктакхаман гIуллакх айдан тоаме ду иза, боху эксперта.
Мчедлишвилис бакъдо кIистой гуьржийн дахарх массарел а чIогIа йоьлла диаспора хилар. Цо бахарехь, Паьнказахь массарна а дика хаьа гуьржийн мотт, фамилеш ю гуьржийн кепехь, гуьржех уьш къасталург дин бен дац.
"КIистойнний, гуьржийнний юкъаметтигаш шелйинарг Шемин тема яра. Амма и шело уггаре хьалха хаалора паьнгазхошлахь – салафийашний, ламастехь бусалба дин лелочарний юкъахь. Къийсамаш лаьттара Шема я Иракъе цхьаъ дIавахча. Стаг царна тIаьхьаваха воьлча, наха къаношка я полицига орца доьхура. Шаьшлахь баккхий къестамаш хилла кIистойн оцу хьокъехь. Ткъа кху шина шера чохь ДАIИШ хьехор а дицделла хилча, тема а ца оьшура гIитто", - аьлла хета Мчедлишвилина.
Билггал мел дукха бу Шема тIаме бахана кIистой, журналистанна ца хаьа, дац и терахь официало даржийна а. Тайп-тайпана олу терахь. Паьнказара хьовха, ерриг а Гуьржийчуьра цига ваханарг ву бохура 50 стаг. Официалехь боцчу хаамашца – 200.
"Суна хетарехь, 200-250 стаг хир ву. Кхин сов хуьлийла дац, Гуьржийн махкара беллачух долу кехаташ ган йиш ю, лагерашкахь царех бисина зударий а хаьа мел бу", – боху Мчедлишвилис.
Баранец Томаша дийцарехь, дукха бац Гуьржийчоьно терроран бехкашца жоьпе ийзийна нах.
"Суна дагадогIуш, тIаьххьара дара Тимерлан вийча и тема хьаяр. Амма Паьнказахь леррина операци дIаяхьаза дукха хан ю. Цундела хета паьнказхошна бераш лецар Iедало леррина дина зен ду. Делахь а, ца ала йиш яц, гуьржийн ницкъаша шайн болх бо, дукха хьолехь дика а бо иза", – боху Баранеца.
Пхи жима стаг лоццушехь гуламашка елира Паьнказа. Гергарчара а, юьртахоша а тоьшалла до уьш бехкебацарх. Ши бутт бу чIожахь протестан акцеш хIиттаза.
Кавказ.Реалиино хеттарш дахьийтира Гуьржийчоьнан пачхьалкхан кхерамзаллин урхалле, дийхира кхел маца йолало хаийтар а, кегийрхошкара даьлларг довзийтар а, амма хIара материал арайолучу ханна жоп кхаьчна дац.