2024 KUZEY MAKEDONYA SEÇİMLERİ VE YUNANİSTAN’LA GERİLEN İLİŞKİLER
Giriş 1991 yılında Yugoslavya’nın dağılması sürecinde bağımsızlığını kazanan genç bir devlet olan Kuzey Makedonya Cumhuriyeti (Severna Makedoniya), köklü tarihi ve Balkanlar gibi önemli bir coğrafyada yer alması nedeniyle uluslararası siyasette zaman zaman adı gündeme gelen bir ülkedir. Kuzey Makedonya, Makedonya adı ile kurulduktan sonra, uzun süre (27 yıl kadar) komşusu Yunanistan’la ülkenin ismine ilişkin bir [&hellip
Giriş
1991 yılında Yugoslavya’nın dağılması sürecinde bağımsızlığını kazanan genç bir devlet olan Kuzey Makedonya Cumhuriyeti (Severna Makedoniya), köklü tarihi ve Balkanlar gibi önemli bir coğrafyada yer alması nedeniyle uluslararası siyasette zaman zaman adı gündeme gelen bir ülkedir. Kuzey Makedonya, Makedonya adı ile kurulduktan sonra, uzun süre (27 yıl kadar) komşusu Yunanistan’la ülkenin ismine ilişkin bir diplomatik kriz yaşamış ve 2018 yılında iki ülke arasında imzalanan Prespa Antlaşması ile bu sorun çözülmüştür. Ancak şimdilerde bu sorunun yeniden depreşmesi riski bulunmaktadır. Bu yazıda, 2024 Mayıs ayında yapılan Kuzey Makedonya Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri ve bu seçimler sonrasında Yunanistan’la ülkenin ismi meselesi üzerinden yeniden gerilmeye başlayan ilişkiler analiz edilecektir.
Kuzey Makedonya Tarihi
Bugün Makedonya olarak bilinen geniş coğrafyada, geçtiğimiz asırlarda birçok farklı medeniyet kurulmuştur. Bunlar arasında bilinen en eski devlet Paeonia (Payonya) Krallığı olmakla birlikte, zaman içerisinde, Makedonya toprakları, Makedon Krallığı, Roma İmparatorluğu, Bulgar Krallığı, Bizans ve Sırp Krallığı gibi pek çok devletin idaresi altında bulunmuştur.[1] 15. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilen Makedonya, bu tarihten itibaren 5 asırdan uzun bir süre boyunca (1371-1912 yılları arasında) Türk egemenliğinde kalmıştır.[2] Bu süreçte Balkanlar’daki ve Makedonya’daki Müslüman nüfus artmış ve Müslümanlar bu coğrafyanın değişmez unsurları olmuşlardır.
93 Harbi olarak da bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında bir süre Bulgaristan egemenliğine giren Makedonya, 1912 yılında Birinci Balkan Savaşı sırasında ise Sırbistan tarafından işgal edilmiş ve savaş sonrasında da Sırbistan’ın kontrolüne bırakılmıştır. Birinci Dünya Savaşı’nın (1914-1918) ardından, Sırp, Hırvat ve Sloven Krallıklarının birleşmesiyle 1929 yılında Yugoslav Krallığı ilan edilmiş, bu devletin içerisinde kalan Makedonya’da da, Üsküp, Vardar idari bölgesinin başkenti olarak belirlenmiştir. İkinci Dünya Savaşı’nın ardındansa, Yugoslavya’da, Tito önderliğindeki Komünist Parti yönetimi altında federal bir devlet olarak tesis edilmiştir. 1946 yılında Makedonya topraklarına otonom statüsü tanınmış, 1963 yılında ise ülkenin ismi Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti olarak değiştirilmiştir.
Tarihi Makedonya toprakları, günümüz Yunanistan’ını da kapsıyor
Makedonya, bağımsızlığını 1991 yılında Yugoslavya’nın dağılmasıyla kazanmıştır. Ancak Yunanistan’ın, Makedonya isminin Helenistik kültüre ait olduğu iddiası nedeniyle ülkenin uluslararası arenada tanınması zorlu bir süreç sonunda gerçekleşmiştir. Bu bağlamda, Makedonya, Birleşmiş Milletler (BM) üyeliğini ancak 1993 yılında ve “Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti” (FYROM) adıyla gerçekleştirebilmiştir.[3] Bu sorunun temeli, Makedonya adıyla bilinen ve Büyük İskender döneminden beri önemli bir bölge kabul edilen Makedon Krallığı’nın kurulduğu bu coğrafyanın Makedonya topraklarından çok daha geniş[4] ve günümüz Bulgaristan ve Yunanistan’ını da kapsar nitelikte olmasıdır.[5]
Kuzey Makedonya bayrağı
Kuruluş döneminden itibaren Kuzey Makedonya’yı zorlayan ikinci önemli mesele ise, ülkedeki önemli bir nüfusu oluşturan Arnavutların anayasal statüsü olmuştur. ABD’nin devreye girmesiyle bir ara iç savaşa neden olabilecek kadar gerilen ilişkiler, 2001 yılında imzalanan Ohri Çerçeve Anlaşması ile büyük ölçüde çözülmüştür. Bu anlaşmayla ülkede siyasi şiddetin önüne geçilmiş, ülkenin üniter devlet yapısı ve toprak bütünlüğü korunmuş, çok kimlikli toplumsal yapı kabul edilmiş, demokrasi ve öz yönetim ilkeleri kabul edilmiş, resmi dil Makedonca dışında tüm grupların kendi ana dillerinde de eğitim yapmalarına izin verilmiş, ülke nüfusunun yüzde 20’si ve üzerinde konuşulan dillere (Arnavutça bu gruba dahildir) devlet desteği ve üniversite eğitimi hakkı verilmiş ve yine yüzde 20 kriterini sağlayan dil grubuna (Arnavutça) ikinci resmi dil statüsü sağlanmıştır.[6]
Kuzey Makedonya Siyasi Sistemi
Kuzey Makedonya’nın siyasi sistemi üniter devlet yapısı ve Westminster parlamenter demokrasi esaslarına göre düzenlenmiştir. Bu anlamda, ülkede yönetim daha ziyade Başbakan olarak bilinen kişide toplanmakla birlikte, ülkenin çeşitli yetkilere sahip bir Cumhurbaşkanı da mevcuttur. Cumhurbaşkanı, iki turlu seçimde halk oyuyla seçilmektedir.
Makedonya’da kuruluşundan itibaren görev yapan Cumhurbaşkanları ise şu kişilerdir:[7]
- Kiro Gligorov (1991-1999),
- Boris Traykovski (1999-2004),
- Branko Crvenkovski (2004-2009),
- Corge Ivanov (2009-2019),
- Stevo Pendarovski (2019-2024).
Ülkede görev yapan Başbakanlar ise şu kişilerdir:
- Nikola Klyusev (1991-1992),
- Branko Srvenkovski (1992-1998, 2002-2004),
- Lubço Georgievski (1998-2002),
- Hari Kostov (2004-2004),
- Vlado Buçkovski (2004-2006),
- Nikola Gruevski (2006-2016),
- Emil Dimitriev (2016-2017),
- Zoran Zaev (2017-2020, 2020-2022),
- Oliver Spasovski (2020-2020),
- Dimitar Kovačevski (2022-2024),
- Talat Caferi (2024-2024).
Kuzey Makedonya siyasetine birkaç parti damgasını vurmaktadır. Ülkenin bağımsızlığını kazanmasının ardından, ilk yıllardan itibaren, sosyal demokrat çizgideki Makedonya Sosyal Demokrat Birliği (SDSM)[8] ile Makedon milliyetçiliği çizgisinde hareket sağcı VMRO-DPMNE (İç Makedon Devrimci Örgütü – Makedonya’nın Ulusal Birliği Demokratik Partisi)[9] ülke siyasetine damgalarını vurmuştur. Ancak son yıllarda farklı siyasal partiler de ülke siyasetinde önemli hale gelmiş ve özellikle BDI (Demokratik Entegrasyon Birliği veya Demokratik Bütünleşme Partisi)[10] ülkede etkili bir siyasi partiye dönüşmüştür.
Kuzey Makedonya’ya Dair Önemli Veriler
Balkanlar’da denize kapalı (landlocked) bir devlet olan Kuzey Makedonya, batısında Arnavutluk, kuzeyinde Kosova ve Sırbistan, doğusunda Bulgaristan ve güneyinde Yunanistan ile sınır komşusu olan küçük bir Balkan devletidir. Başkenti yaklaşık 550.000 kişinin yaşadığı Üsküp (Skopje) şehri olan 25.713 km²’lik Kuzey Makedonya’nın toplam nüfusu ise 2,135 milyon dolaylarındadır. Bu nüfus içerisinde yüzde 58,4’lük Makedon, yüzde 24,3’lük Arnavut, yüzde 3,9’luk Türk, yüzde 2,5’lik Roman ve yüzde 1,3’lük Sırp nüfus gibi farklı etnik unsurlar bulunmaktadır.[11] Dil açısından değerlendirildiğinde, ülkedeki asli resmi dil olan Makedonca’yı ana dili olarak konuşanların oranı yüzde 61,4, anadili ülkenin ikinci resmi dili statüsündeki Arnavutça olan nüfus oranı yüzde 24,3, anadili Türkçe olan nüfus oranı yüzde 3,4 ve anadili Çingenece (Romani) olan nüfus oranı yüzde 1,7’dir.[12] Dini açıdan bir değerlendirme yapıldığında ise, ülkenin yüzde 46,1’lik en büyük kesimi Ortodoks Hıristiyan, yüzde 32,2’lik önemli bir bölümü Müslüman ve yüzde 13,2’lik diğer önemli bölümü farklı Hıristiyan mezheplerindendir (Katolik ve Protestan).[13] Bu anlamda, Kuzey Makedonya, çok kültürlü ve renkli bir ülkedir ki, bu farklılıkların iyi yönetilememesi durumunda, bu tarz ülkelerin kolaylıkla iç karışıklıklar yaşayabildiği siyasal tarih ve siyaset biliminden iyi bildiğimiz bir husustur.
Kuzey Makedonya haritası[14]
Kuzey Makedonya’nın toplam ekonomik büyüklüğü (GDP) 2024 yılı Nisan ayı itibariyle IMF verilerine göre 15,87 milyar ABD doları büyüklüğündedir.[15] Kişi başına düşen yıllık gelir (GDP per capita) ise 7.700 dolar seviyesindedir. Bu da, Kuzey Makedonya’yı orta gelirli bir ülke sınıfına sokmaktadır. Makedonya’nın dış ticarette ihracat anlamında en önemli pazarları Almanya, Sırbistan, Yunanistan, Bulgaristan ve İtalya’dır. Kuzey Makedonya, bu ülkelere daha çok reaksiyon ve katalitik ürünleri, yalıtılmış tel, elektrik, motor parçaları ve koltuk gibi ürünler satmaktadır.[16] Kuzey Makedonya’nın en önemli ithalat ortakları ise Birleşik Krallık, Yunanistan, Almanya, Sırbistan ve Çin’dir. Üsküp, bu devletlerden daha çok platin, rafine petrol, elektrik, değerli metal ve petrol gazı ithal etmektedir.[17] Dış ticaret açığı veren bir devlet olan Kuzey Makedonya, 2022 verilerine göre 9,52 milyarlık ihracat, 13,1 milyarlık da ithalat yapmaktadır.[18] Ülkenin para birimi ise Makedon Denarı’dır.[19]
Dış politikasında küçük bir devlet olmasına karşın son yıllarda önemli atılımlar yapan Kuzey Makedonya, 1993 yılında Birleşmiş Milletler’e tam üyeliğini gerçekleştirdikten sonra, sırasıyla; 1994 yılında Dünya Gümrük Örgütü (WCO), 1995 yılında Avrupa Konseyi, yine 1995 yılında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT/OSCE), 2003 yılında Dünya Ticaret Örgütü (WTO/DTÖ), 2006 yılında Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması (CEFTA), yine 2006 yılında Uluslararası Frankofoni Örgütü ve 2020 yılında NATO’ya üye olmuştur.[20] Kuzey Makedonya, 2005 yılından beri Avrupa Birliği’ne (AB) de tam üye adayı olarak kabul edilmiş ve 2020 yılında üyelik müzakerelerine başlamıştır.[21] Kuzey Makedonya’nın AB üyesi olması gerçekçi bir hedef olarak gözükmektedir. Ancak bu noktada tüm üye devletlerin desteği gerektiği için, Yunanistan’la ilişkilerin bozulmaması ve varılan Prespa Anlaşması dengesinin korunması elzemdir. Ayrıca ülkenin artan önemi, 2023 yılında AGİT Dönem Başkanlığının üstlenilmesiyle de gözlemlenmiştir.[22]
Yunanistan’la Yaşanan İsim Krizi
1991 yılında bağımsızlığını ilan eden Kuzey Makedonya’nın resmi ismi Makedonya olsa da, bu ülkenin komşusu ve diplomatik açıdan etkili bir Balkan/Avrupa devleti olan Yunanistan, Makedonya’nın bu isimle kurulmasının ileride Yunanistan topraklarında hak iddia etmesine yol açabileceği düşüncesiyle buna ilk günden karşı çıkmıştır. İrredantizm argümanıyla[23] demokratik çevrelerden destek toplayan Yunan diplomasisinin etkisiyle, Kuzey Makedonya, 1993 yılında BM’ye “Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti” (FYROM) adıyla kaydolmuştur.[24] Makedonya’nın bu ismi kullanmaya devam etmesi nedeniyle, Yunanistan, bu ülkenin NATO ve AB üyeliğini bloke etmiştir.
Prespa Anlaşması başarısını sağlayan iki ülke lideri (Başbakanı): Zoran Zaev ve Aleksis Çipras
Yıllar süren diplomatik çekişme ve müzakerelerin ardından, Yunanistan ile Kuzey Makedonya, 12 Haziran 2018 tarihinde Makedonya’nın resmi isminin “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti” olarak değiştirilmesi üzerinde anlaşmaya varmış ve 12 Şubat 2019 tarihinde, Prespa Anlaşması’nın yürürlüğe girmesini takiben Kuzey Makedonya, ülkenin yeni ismini AB’ye bildirmiştir.[25] Prespa Anlaşması’nın yürürlüğe girmesinin ardından Yunanistan, Kuzey Makedonya’nın AB ve NATO üyelik süreçlerinin önüne koyduğu engeli kaldırmış ve Kuzey Makedonya NATO’ya üye olmuş, AB ile de tam üyelik müzakerelerine başlamıştır.[26] Ayrıca, Kuzey Makedonya, AB ile Vize Kolaylığı ve Geri Kabul Anlaşması’nı 1 Ocak 2008 tarihinde yürürlüğe sokmayı başarmıştır. Makedonya, 2005 yılında elde ettiği tam üye adayı statüsünü ise, Yunanistan’la yaşadığı isim sorunu nedeniyle ancak Prespa Anlaşması ile aşabilmiş ve 2020 yılında Brüksel ile tam üyelik müzakerelerini başlatmıştır.[27]
2024 Kuzey Makedonya Cumhurbaşkanlığı ve Parlamento Seçimleri
2024 yılında hareketli bir siyasi sürece giren Kuzey Makedonya, 24 Nisan-8 Mayıs 2024 tarihlerinde iki turlu Cumhurbaşkanlığı seçimi ve 8 Mayıs 2024 tarihinde parlamento seçimlerini başarıyla demokratik biçimde tamamlamıştır.
Cumhurbaşkanlığı seçiminde ilk turda yüzde 40 oy alan VMRO-DPMNE tarafından desteklenen Gordana Siljanovska-Davkova, ikinci turda İktidardaki Sosyal Demokratların (SDSM) adayı Stevo Pendarovski’yi yüzde 31’e karşı yüzde 69 oyla geçmiş ve ülkenin yeni ve ilk kadın Cumhurbaşkanı seçilmiştir.[28]
2024 parlamento seçimlerinde de, Hristijan Mickoski liderliğindeki VMRO-DPMNE ve onun kurduğu sağ seçim ittifakı, büyük bir başarı göstermiş ve yüzde 43,32 oyla açık farkla parlamentodaki en büyük grubu (58 koltukla) oluşturmuştur. Dimitar Kovačevski liderliğindeki SDSM ve ittifakı ise yüzde 15,37 oyda kalmış ve ancak 18 milletvekilliği kazanabilmiştir. BDI’nin başını çektiği ve Ali Ahmeti’nin lideri olduğu ittifak ise yüzde 13,67 oyla 19 milletvekilliği elde etmiştir. Bu durumda, 120 koltuklu parlamentoda hükümeti kurmak için gereken 61 oya kolayca ulaşabilecek VMRO-DPMNE’nin yeni hükümeti kurması ve Hristijan Mickoski’nin yeni Başbakan olması beklenmektedir.
Hristijan Mickoski
Yeniden İsim Krizi Mi?
Ancak bu demokratik süreçten başarıyla çıkan Kuzey Makedonya’da sağ siyasetin güçlenmesi, Yunanistan’la varılan hassas dengeleri bozmaya başlamış ve ülkenin yeniden Kuzey Makedonya yerine Makedonya ismini kullanmasına yönelik popülist hamleler peşi sıra gelmiştir. Öyle ki, ülkenin yeni ve ilk kadın Cumhurbaşkanı olan Gordana Siljanovska-Davkova, yemin töreninde Kuzey Makedonya ismini kullanmaktan imtina etmiş ve ülkesinin adını Makedonya olarak söylemiştir.[29] Yeni Başbakan olması beklenen Hristijan Mickoski de bu tavrı desteklemiş ve Cumhurbaşkanı’nın davranışını “onurlu” bulduğunu ifade etmiştir.[30] Yunanistan’dan ise gecikmeden tepki gelmiş ve Başbakan Kiriakos Miçotakis, Prespa Anlaşması’na uygun olmayan söylem ve tavırlar karşısında Kuzey Makedonya’nın AB üyeliğinin yolunu tıkayacaklarını açıkça söylemiştir.
Konuyu yorumlayan İngiliz akademisyen James Ker-Lindsay, bunun yeni bir devlet politikası mı, yoksa yeni seçilen Cumhurbaşkanı’nın kendisini meşrulaştırmak ve adını duyurmak için yaptığı sansasyonel ve provokatif bir hamle mi olduğunun önemli olacağının altını çizerken, anlaşmanın (Prespa Anlaşması) bozulma ihtimalinin düşük olduğunu belirtmiştir.[31]
Sonuç
Sonuç olarak, Kuzey Makedonya ile Yunanistan arasında yaşanan isim sorunu başarılı bir şekilde çözülmüş ve NATO ve AB üyeliği yolunda önü açılan Kuzey Makedonya, kısa sürede önemli diplomatik başarılar kazanmıştır. Bu anlamda, Prespa Anlaşması faydalı ve gereklidir. Bu nedenle, anlaşmaya tarafların sadık kalması bence daha doğru bir adım olacaktır. Ancak elbette siyasette birçok farklı denge söz konusudur ve yeni Makedonya yönetiminin ne yapmak istediğini zaman gösterecektir.
Kapak fotoğrafı: Kuzey Makedonya Cumhurbaşkanı Gordana Siljanovska-Davkova, BBC, https://www.bbc.com/news/articles/c3g5rj4y24do
Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
DİPNOTLAR
[1] İnsamer, “Makedonya”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://www.insamer.com/tr/ulke-profili-makedonya/.
[2] Fatih Fuat Tuncer & Burcu Demir (2020), “Makedonya’dan Kuzey Makedonya’ya: Bir Ulus Devletin Dönüşümü Üzerine Sosyal İnşacı Bir Analiz”, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, Yıl: 10, Cilt 15, Sayı: 10, s. 5340.
[3] Bakınız; https://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/UNMembers%20ARES%2047%20225.pdf.
[4] Ege Denizi ile İnce Karasu Nehri (Haliacmon/Aliacmon) arasındaki bölge. Bakınız; Britannica, “North Macedonia”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/North-Macedonia.
[5] ESI, “Macedonia’s dispute with Greece”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://www.esiweb.org/macedonias-dispute-greece.
[6] Bakınız; https://peacemaker.un.org/sites/peacemaker.un.org/files/MK_010813_Frameword%20Agreement%20%28Orhid%20Agreement%29.pdf.
[7] https://pretsedatel.mk/en/past-presidents/.
[8] Web sitesi için; https://sdsm.org.mk/.
[9] Web sitesi için; https://vmro-dpmne.org.mk/.
[10] Web sitesi için; http://www.bdi.mk.
[11] World Factbook, “North Macedonia”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/north-macedonia/#people-and-society.
[12] World Factbook, “North Macedonia”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/north-macedonia/#people-and-society.
[13] World Factbook, “North Macedonia”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/north-macedonia/#people-and-society.
[14] Britannica, “North Macedonia”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/North-Macedonia.
[15] IMF, “North Macedonia Datasets”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://www.imf.org/external/datamapper/profile/MKD.
[16] OEC, “North Macedonia”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://oec.world/en/profile/country/mkd.
[17] OEC, “North Macedonia”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://oec.world/en/profile/country/mkd.
[18] OEC, “North Macedonia”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://oec.world/en/profile/country/mkd.
[19] Özge Tepe (2023), “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Hakkında Genel Bilgiler”, Onedio, 27.03.2023, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://onedio.com/haber/kuzey-makedonya-cumhuriyeti-bayragi-nufusu-ve-tum-detaylariyla-makedonya-rehberi-1134144.
[20] North Macedonian Presidency, “Republic of North Macedonia internationally”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://pretsedatel.mk/en/republic-of-north-macedonia-internationally/; Republic of Macedonia Ministry of Finance Customs Administration, “Membership in international organizations and bodies”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://customs.gov.mk/en-GB/clenstvo-vo-megjunarodni-organi-i-tela.nspx.
[21] North Macedonian Presidency, “Republic of North Macedonia internationally”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://pretsedatel.mk/en/republic-of-north-macedonia-internationally/.
[22] Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nin Siyasi Görünümü”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/makedonya-siyasi-gorunumu.tr.mfa.
[23] Bakınız; https://web.archive.org/web/20180113160107/https://www.mfa.gr/en/fyrom-name-issue/.
[24] Fatih Fuat Tuncer & Burcu Demir (2020), “Makedonya’dan Kuzey Makedonya’ya: Bir Ulus Devletin Dönüşümü Üzerine Sosyal İnşacı Bir Analiz”, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, Yıl: 10, Cilt 15, Sayı: 10, s. 5340.
[25] North Macedonian Presidency, “Republic of North Macedonia internationally”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://pretsedatel.mk/en/republic-of-north-macedonia-internationally/.
[26] Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Başkanlığı (2024), “Kuzey Makedonya”, 13.03.2024, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://www.ab.gov.tr/p.php?e=267.
[27] European Commission, “North Macedonia”, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/enlargement-policy/north-macedonia_en.
[28] Jane Bojadzievski (2024), “North Macedonia’s right-wing opposition scores victory in elections”, VOA, 09.05.2024, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://www.voanews.com/a/north-macedonia-right-wing-opposition-scores-victory-in-elections/7604923.html.
[29] Guy Delauney (2024), “Row over North Macedonia’s name flares up again”, BBC, 17.05.2024, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/articles/c3g5rj4y24do.
[30] Guy Delauney (2024), “Row over North Macedonia’s name flares up again”, BBC, 17.05.2024, Erişim Tarihi: 20.05.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/articles/c3g5rj4y24do.