Ορφανές υποδομές
Αυτό που συμβαίνει με τον περίφημο περιφερειακό δρόμο (flyover) στη Θεσσαλονίκη ήταν σχεδόν αναμενόμενο βάσει της ελληνικής εμπειρίας. Αλλά δεν παύει να μας εκπλήσσει. Είναι η μοίρα των περισσότερων μεγάλων ελληνικών έργων. Σχεδιάζονται σχεδόν πάντα πρόχειρα. Η διαβούλευση συνήθως εξαντλείται στις πρωθυπουργικές ή υπουργικές εξαγγελίες. Κάποιος δυναμικός πολιτικός βλέπει τα προβλήματα, αλλά σκέφτεται ότι αυτό έχουμε, κάποιες λύσεις θα δώσει στο πολύπαθο κυκλοφοριακό, εν προκειμένω της Θεσσαλονίκης, με αυτό πρέπει να προχωρήσουμε και βάζει μπροστά το έργο.
Για να έρθει μετά ένας κάτοικος που αντιδρά, ένας δικαστής που νιώθει ότι δεν πρέπει να επηρεαστεί από την αναστάτωση που θα προκαλέσει η όποια απόφασή του και πολλοί «εραστές» του μπάχαλου που συνηγορούν το μακρύ τους και το κοντό τους. Το έργο όμως έχει ξεκινήσει. Τα εργοτάξια έχουν στηθεί. Την ταλαιπωρία τη ζουν οι κάτοικοι και οι περαστικοί πάνω από έξι μήνες και περίμεναν μια ανάσα από την ολοκλήρωσή του. Εργατοώρες στο μποτιλιάρισμα έχουν χαθεί. Η πόλη έχει αναστατωθεί. Και τώρα τι τους λέμε; Τι θα πούμε στους κατοίκους;
Το μόνο θετικό στην περίπτωση του συγκεκριμένου έργου είναι ότι τουλάχιστον στο στάδιο της κατασκευής την ευθύνη την έχει το αρμόδιο υπουργείο και αυτό θα πρέπει να βρει μια λύση, όσο δύσκολη και αν φαίνεται. Δεν είναι αυτονόητη η ανάληψη ευθύνης για τα ελληνικά έργα για τις μεγάλες υποδομές μας. Μόνο πρόσφατα το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος ανέλαβε και έφτιαξε μια πλατφόρμα, το Εθνικό Μητρώο Υποδομών, στο οποίο έχουν ήδη ανέβει όλες οι υποδομές της χώρας (γεφύρια, φράγματα, δρόμοι κ.λπ.). Αυτό στη μια στήλη του Excel. Στη διπλανή θα πρέπει να μπει ένα όνομα, περιφέρειας, δήμου, υπουργείου, που θα είναι στο εξής υπεύθυνο για τη συντήρηση αυτού του έργου.
Οπως αποκάλυψε ο πρόεδρος του ΤΕΕ Γιώργος Στασινός στο podcast Βαβέλ του ot.gr είναι τεράστια η απροθυμία των «αρμόδιων» να βάλουν το όνομά τους δίπλα στο έργο και ας βρίσκεται στον χώρο ευθύνης τους. Φοβούνται ότι σε περίπτωση μιας κατάρρευσης θα βρεθούν υπόλογοι και θα τρέχουν στα δικαστήρια. Ακόμα χειρότερα, δεν υπάρχει προϋπολογισμός για τη συντήρησή τους. Ποτέ δεν υπήρχε. Τα φτιάχνουμε, μετά κόπων και δικαστικών βασάνων και μετά τα αφήνουμε «ορφανά» στην τύχη τους. Και όταν κάποια στιγμή διαλύονται, γιατί αυτό είναι το μόνο φυσιολογικό και βέβαιο από όσα συμβαίνουν, όλοι έκπληκτοι ψάχνουμε τους υπευθύνους.
Ο ίδιος ο Στασινός προτείνει να χωριστούν οι περιοχές ανά περιφέρεια ή με όποιον άλλο γεωγραφικό τρόπο. Στη συνέχεια να βρεθεί σε ποια περιοχή, ποια έργα έχουν έσοδα όπως είναι για παράδειγμα οι ιδιωτικοί αυτοκινητόδρομοι και να επεκτείνουμε για παράδειγμα τη σύμβαση παραχώρησης και να πάρει ο παραχωρησιούχος μαζί με τον δρόμο και άλλα 10 έργα, τα οποία δεν έχουν έσοδα, να τα συντηρήσει. Να δώσει δηλαδή λύση ξανά ο ιδιωτικός τομέας. Δεν ξέρω αν αυτή είναι η σωστή λύση, καθώς όλο και κάποιο γεφύρι, κάποιο λιμάνι, μια επαρχιακή οδός θα μείνει ακάλυπτη. Το σίγουρο είναι ότι και αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να το ξαναδούμε από την αρχή. Οχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά γιατί αν δεν κάνουμε κάτι, με μαθηματική ακρίβεια κάποια στιγμή θα πέσουν.