Bitkiler kaybolmasın diye resmediyoruz

Bitki ressamlığı yüzlerce yıldan bu yana botanikçiliğin bir parçası. Nilüfer, sümbül, papatya, orkide... Doğanın bize sunduğu bu sayısız güzelliği resmetmek sanıldığı kadar kolay değil. Çünkü bu aynı zamanda bilimsel bir veri olarak kullanılabilecek kadar ayrıntı da içermeli. Türkiye’nin önemli bitki ressamlarından biri de Işık Güner. Güner, uzun yıllardan bu yana bitki ressamlığı yapıyor. Çevre mühendisliği eğitimi almış ama çocukluğunu geçirdiği Karadeniz’in de etkisiyle doğanın kendisinden hiç kopamamış. Bu nedenle labrotuvarlarda değil, çayırlarda, dağlarda, ormanlarda yaşamayı tercih etmiş ve Çamlıhemşin’e yerleşmiş. Güner, Londra ve Edinburgh’ta düzenlenen bitki ressamlığı sergilerinde 3 kez “Altın Madalya”, 2 kez “Serginin En iyi Resmi” ve 2 kez de “Mary Mendum Ödülü” aldı. Bugünlerde Güler, İstanbul Bienali’ne paralel bir biçimde oluşturulan, Evinsanat Galerisi’ndeki Bitimsiz isimli serginin de sanatçılarından biri olarak eserlerini meraklılarıyla buluşturdu. Aynı zamanda bitki ressamlığının tüm sürecini anlattığı Botanical Illustration from Life da İngilizce, İspanyolca ve Fransızca olarak yayınlandı. Bu kitapta Güner bir bitki ressamının neler yapması gerektiğini anlatıyor. Güner’le hem bu güncel gelişmeleri hem de bitki resaamlığını konuştuk...

Bitki ressamlığı mesleğine nasıl başladınız?

Marmara Üniversitesi’nde Çevre Mühendisliği okudum. Çoçukluğumdan beri var olan resim merakım ve ilgim de yine devam etti bu sürede. O dönemde ANG vakfı tarafından organize edilen, eğitmenliğini Christabel King’in yaptığı bitki resim kursları başladı. Bende bu kurslara katılanlardanım. Botanikçi bir babanın kızı, karadenizli biri olarak birkiler zaten hep hayatımda vardı. Bu sebeple bitki ressamlığı benim için biçilmez kaftan oldu. Sevdiğim, ilgim olan bütün alanların bir araya gelmiş hali. Üniversiteden mezun olduktan sonra da, bir sene sadece resim yapmak istedim. O zamana kadar resmi hep aralarda, bulunan boş zamanlarda yapabiliyordum. Tam zamanlı resim yapabildiğim o sene, hem kendi gelişimimi gözlemlemek, hem bu alanda yapabileceklerim deniz derya kadar büyük olduğunu farketmek, şansımın da hep yaver gitmesi beni bitki ressamı yaptı.

***

Sizce doğa ve bitki ressamlığı arasında nasıl bir bağ var?

Direkt bir bağ var tabii ki. Bitkiler doğanın kendisidir. Bitki resimlerinin de özü bitkileridir. Çizilen bitkiyi anlatmak, o bitki hakkında yeteri kadar ya da istenilen bilgiyi tek bir tabloda toplamak. İzleyicisine, o tür hakkında doğru bilgi vermek. Bitki resimlerinin ilk konusu bitkiler, ikinci konusu resimdir. Doğanın kendisidir.

Endemik tür açısından çok zengin olan ülkemizde bitki ressamlığının önemi nedir?

Sadece ülkemizde değil, bütün dünya genelinde önemi büyüktür. Bitki resimlerinin kökü çok eskilere dayanır. Eski çağlarda yeni keşfedilen topraklarla beraber, bir çok yeni türle karşılaşıp, bunları öğrenmek, anlamak ve izleyicisine anlatmak, kayıt altına almak için, bu türlerin resimleri yapılırdı. Şimdi hızla değişen Dünya’da, belki ulaşamadığımız toprak yok, varlığını bilmediğimiz tür kalmadı ama, şu anda da karşı karşıya kaldığımız problem, var olanın sürekli bir yok oluşa doğru sürüklenmesi. Bitki resimleri, günümüz bitkilerini anlatmak, yok olmadan olabildiğince onları kayıt altına almak, ve belki bu yok oluşa biraz da olsa engel olabilmek için, var olan bilgiyi en güzel haliyle daha fazla kitleye aktarmak, gereken ilgiliyi yaratmak, konuya dikkat çekebilmek için son derece önemlidir. Bizim varoluşumuz, biyoçeşitliliğe bağlıdır. Ne kadar fazla tür yaşar, bizim de yaşama şansımız o kadar artar. Bitki resimleride bu konuya dikkat çekebilmek için muhteşem bir araçtır.

DOĞAYI SADECE RESİMLERDE GÖRECEĞİZ

Bitimsiz’i de anmak isterim. 16. İstanbul Bienal’i okyanusun ortasında büyüyerek birikmeye devam eden o ‘insan/lık kiri’ üzerine soruları önümüze getiriyor. Bu noktada Bitimsiz’de izlediğimiz size ait bitki resimlerini farklı açılardan yorumlamak, görmek de mümkün. Yani türü tükenen bitkiler de bu kirliliğin sonuçlarından biri. Bu bağlamda bitki ressamlığı daha büyük bir önem de taşıyor. Siz neler söylersiniz?

Bitimsiz’de soyu tükenmekte olan Orkide resimlerim yer almakta. Bu orkideleri 2015-2016 yıllarında Çin seyahatim sırasında resmettim. Orta doğu Asya tam bir orkide cenneti, ancak bir çok tür tükenme riski ile karşı karşıya. Ve bu tükenişin ana nedeni insan. Hem var olan birçok doğal alanı, kendi yaşam alanımız haline çevirme gayretimiz, hem de var olan bütün güzelliklere çılgınca sahip olma istediğimiz, bir çok türün sonunu getirmekte. Orkideler de bizden nasibini alan muhteşem bitkiler. Bu resimler ile Orkideleri olanca güzelliği ile resmetmeye çalıştım, ve yapmış olduğumuz bir seri sergi ile, böyle devam edersek, bu güzellikleri sadece resimlerde görebileceğimiz bilgisini aktarmaya çalıştık. Şimdi de bu seride yer alan bazı orkide resimlerim, Evinsanatgalerisi’nde Bitimsiz sergisinde yerini buldu. Resimlerin, serginin ana teması ile bire bir örtüşmesi, durumu daha da keyifli hale getirdi.

Son olarak Botanical Illustration from Life yani yeni kitabınız meraklılarıyla buluştu. Henüz Türkçe olmaması bizim için eksiklik. Ancak büyük bir kaynak da var önümüzde. Botanical Illustration from Life bize bitkilerle ilgili neler anlatıyor?

‘Botanical Illustration from Life’ kitabı bir eğitim kitabıdır. Bitki resimleri yapabilmek için gerekli detay ve bilgiyi aktarmaya çalıştım bu kitap ile. Her bitki resmini yaparken belli bir yöntem ve metod takip ediyorum. Bu kitap ile birlikte de kendi izlediğim yöntemi sırasıyla aktarmaya çalıştım. İçinde bir çok türün adım adım suluboya ile boyanmasını ve bununla birlikte bitkilerle çalışmanın bazı inceliklerini elimden geldiğince aktarmaya çalıştım. Ekin Özbiçer’in fotoğrafları ile birlikte ise kitap biraz daha heyecanlı, biraz daha ilham verici bir hal aldı. Okuyucular umarım, benim bu kitabı hazırlarken aldığım keyfi alırlar.

Ömrüm burayı resmetmeye yetmez

• Bir süredir Çamlıhemşin’de yaşıyorsunuz. Bunun mesleğinize büyük katkıları olduğunu düşünüyorum...
• Resim yapabilmek için canlı örneğe ihtiyacım var.. Dağ tepe dolanmam gerekebiliyor resmini yapmak istediğim bitkiyi bulmak, daha da önemlisi onu doğru zamanda, tam çiçeklenme dönemide yakalamak için. Sağım solum yabani bitkilerle dolu Çamlıhemşin’de. Bu durum da benim işimi bir hayli kolaylaştırıyor tabii. Ama benim ilgi alanım biraz daha geniş. Sadece Fırtına Vadisi’nin florası ile sınırlamak istemiyorum kendimi, ki ilgi alanım sadece burası olsa ve hiç durmadan resim yapsam bile, ömrüm burda ki çeşitliliği resmetmeye yetmez.