Новости за 06.10.2022

په پېښور کې د ابتدايي ښوونځیو د استادانو ټولنې ګڼو غړو احتجاجي مظاهره کړې ده. دوی د اکتوبر پر شپږمه د تنخاګانو زیاتولو او د رتبو لوړولو غوښتنو پوره کېدو لپاره مظاهره کوله. د احتجاج پر مهال د اخ و ډب پېښې وشوې او پولیسو د مظاهرچیانو منتشرولو لپاره اوښکې بهوونکی ګیس وکاراوه. د احتجاج له وجې د خیبر پښتونخوا په یوشمېر برخو کې ښوونځي تړلي ول. د پاکستان رسنۍ د اعلاوزیر د اطلاعاتي چارو سلاکار محمد علي سیف له خولې وايي چې حکومت پولیسو ته د قوت کارولو امر نه وو کړی. د استادانو ټولنې د اکتوبر پر اوومه د ټولو... Читать дальше...

د استراليا په سيدني کې په راتلونکو درې ورځو کې د سختو بارانونو اټکل شوی دی چې د سېلونو د بهېدو خبرداری ورکړل شوی دی. د هوا پېژندنې ادارې وړاندوینه کوي چې د دې کال تر اخره به د سیدني او شاوخوا سیمو هوا باراني وي. د استرالیا په ستر ښار سیدني کې په تېرو یو سل او څلور شپیته کلونو کې دومره بارانونه نه و ورېدلي لکه سږ کال چې تر اوسه ورېدلي دي. د کال هم نژدې درې میاشتې لا پاتې دي. د پنځو میلیونو استوګنو په دې ښار کې دا باران لا هم روان دی. د نیو سوت ویلز ایالت د بېړنیو چارو وزیره سټیف کوک وایي... Читать дальше...

د نړۍ د څلور څلوېښت هېوادو استازي د چک جمهوريت په پلازمېنه پراګ کې راغونډ شوې دي. دا مشران د دوه ورځنۍ غونډې په ترڅ کې غواړي چې د اروپا یوه سیاسي اجماع د دې قارې د امنیت د ښه والي او اقتصادي ودې لپاره رامنځته کړي. دا غونډه د فرانسې د ولسمشر ایمانویل مکرون په نوښت او د جرمني د صدراعظم اولاف شولڅ په ملاتړ جوړه شوې ده. دې دوه ورځنۍ غونډه ته د اروپایي ټولنې د اووه ویشت غړیو هېوادو، د بریتانیا او د اوولس هغو هیوادو مشران رابلل شوې دي چې یوشمیر یې دې ته انتظار دي چې د اروپایي ټولنې غړیتوب به ترلاسه کوي. Читать дальше...

د اکتوبر پر شپږمه پیل شوې غونډه د فرانسې د ولسمشر اېمانوېل مکرون په نوښت او د جرمني د وزیراعظم اولاف شولڅ په ملاتړ جوړه شوې ده.

د ادبیاتو د نوبل جایزه فرانسوۍ لیکوالې آني ارنو Annie Ernaux وګټله. مېرمن ارنو د فرانسې د نورماندې ده او په لیکوالۍ سربېره د پوهنتون استاده هم پاتې شوې. نوبل کمېټې نن په خپله اعلامیه کې ویلي آني ارنو د ذهني محدودیتونو د رېښو په څېړنه کې د خپلې زړورتیا او ځیرکتیا له کبله دا جایزه خپله کړې ده. ۸۲ کلنې آنې ۲۰ کتابونه لیکلي چې اکثر یې د دې په ژوند او شاوخوا خلکو څرخي. د ښځو او ارواپوهنې څو کتابونه یې د پام وړ دي.

په چک جمهوریت کې د افغانستان سفیر وايي، چک جمهوریت ژمنه وکړه د ژمي په موسم کې به له افغانانو سره د ۲۰ میلیون چکي کرونو په ارزښت مرسته وکړي. دا ژمنه د چک جمهوریت د بهرنیو چارو وزارت د پراختیايي همکارۍ او بشري مرستو د ادارې مشر پیتر ګاندالویک په پراګ کې د افغانستان له سفیر شهزادګل اریوبي سره په کتنه کې وکړه. ښاغلی اریوبي وايي، دې ته په کتو چې چک جمهوریت اوس د اروپايي اتحادیې مشري په غاړه لري، د افغانستان د بشري وضعیت په اړه یې له چکي چارواکي سره خبرې وکړې او له هغوی څخه یې د لا نورو مرستو هیله وکړه.

نن د افغانستان په ۳۳ ولایتونو کې د کانکور ازموینه په داسې حال کې پیل شوه، چې اووه ورځې وړاندې په دغه ازموینه کې د ګډون لپاره د چمتووالي پر مهال ۵۳ د دولسمو ټولګیو فارغان ووژل شول. هاجر چې د کاج ښوونیز مرکز زده کوونکې وه له خپلې ښوونکې سره يې ژمنه کړې وه چې تر راتلونکي کاله پورې به خپلې هیلې پوره کړي، خو له دې نه خبره نه وه چې هیلې به یې هیلې پاتې شي. د هاجر ماما ظاهر مدقق ازادي راډيو ته وویل، هاجر او د هغې ملګرې مرضیې غوښتل چې انجینرانې شي او دواړو د کانکور په وروستۍ ازمایښتي ازموینه کې د ۳۲۵... Читать дальше...

کابل ښاریان د خلکو په ګڼې ګوڼې او چیک پاینټونو کې د طالب ځواکوونو لخوا په مجرمینو ډزې کول او په پایله کې عام وګړو ته زیان رسول د اندېښنې وړ ګڼي. د کابل په میرویس میدان مېنه (کوټه سنګي) کې تېره ورځ د پوهنتون د استاد او خبریال شیرشاه عزیز مشر یوازینی زوی د طالبانو او غلو ترمنځ یو پر بل په ډزو کې وژل شوی. د ښاغلي عزیزي د یو همکار په خبره، پېښه هغه مهال رامنځته شوه چې طالبانو په یوه غله د خلکو په منځ کې ډزې وکړې او په پایله کې یې درې کسه عام وګړي ووژل شو او یو ټپي کړ. له دې چې د استاد عزیزي کورنۍ... Читать дальше...

د دې اوونۍ د "هارون باچا هنري ګړۍ" خپرونې مېلمه د ملاکنډ د بټخېلې يو سندرغاړی اختر شاه دی. دی وايي، له دې باوجود چې کورنۍ یې دیني وه او د هنر مخالفه وه، خپل شوق سندرو ويلو ته اړ کړ. اختر شاه په يوه سرکاري محکمه کې نوکر دی خو زياتوي چې تنخا يې دومره نه ده چې د سندرو جوړولو لپاره ترې پيسې بېلې کړي. د نوموړي د ژوند او هنر په اړه خبرې او ځينې سندرې يې د غږ په ځای کې اورېدای شئ.

د اوکراین په وړوکي ښار لېمان کې تر ماتې وروسته له روسیو پوځیانو څخه هلته ټانکونه او پوځي ګاډي پاتې دي. اوکراینیو چارواکو هغې سیمې ته خبریالان وروستي ول چې سرتېرو یې تر سختو عملیاتو وروسته ونیوه. خو په لېمان کې ژوند لا هم عادي شوی نه دی او په جګړه کې ړنګې ودانۍ ښيي چې بیارغونه به یې اوږد وخت واخلي. د رویټرز اژانس له ویډیو جوړ رپورټ.

اروپايي کمېسیون اعلان وکړ چې دا اتحادیه پر اوکرايین د روسیې د پوځي یرغل په خاطر پر دې هېواد نور بندیزونه تصویب او اجرا کوي. په نویو بندیزونو کې د پولادو او ډیجټل ټکنالوژۍ په صنعتونو کې له روسیې سره په معاملو کې محدودیت، د روسیې د هغو تېلو د بیې ټاکل چې د سمندر او د اروپايي هېوادونو په بېړیو کې درېیم‌ګړي هېواد ته لېږدول کېږي. د اروپايي اتحادیې د پرېکړې بله برخه د روسيې د دفاع وزارت د نورو چارواکو او هغو مسؤلينو بایکاټ دی چې د اوکرايین د غصب شویو سیمو په ټولپوښتنه کې یې برخه لرله. د اروپايي کمېسیون... Читать дальше...

د پاکستان لوی درستیز په دې هیله چې له امریکا سره د پاکستان اړیکې بیا د پخوا په شان ښې کړي، دغه هېواد ته په شپږ ورځني سفر تللی دی. پاکستان له څو لسیزو راهیسې د امریکا نژدې متحد هېواد و. د شوروي اتحاد خلاف د افغان مجاهدینو د جګړې په دوره کې امریکا پاکستان ته ډېرې مالي او پوځي مرستې ورکړې. د ۲۰۰۱ د سپټمبر د یوولسمې له پېښو وروسته پاکستان د امریکا په مشرۍ له نړیوال ايتلاف سره ملګری شو او په افغانستان کې د ناټو او امریکايي ځواکونو د حضور په مهال امریکا پاکستان ته میلیاردونه ډالره پوځي او ملکي مرسته ورکړه. Читать дальше...

وروستیو اورښتونو د کندهار په زراعتي ولسوالیو کې خلکو ته سخت زیانونه اړولي دي. ځايي مسؤلين وايي، ددغو اورښتونو له امله د ۵۹ کانالونو او ۲۲ چک ډمونو په شمول په زرګونه جریبه کرنیزه ځمکه او باغونه هم تخریب شوي دي. نور تفصیل د صادق رښتيني په راپور کې د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو اورېدلی شئ:

د کاناډا د کډوالو چارو وزیر خبر ورکړی چې ۳۱۵ افغانان پرون له اسلام اباده کاناډا ته انتقال شول. شان فریزر په خپل ټوېټر لیکلي چې په دې سره کاناډا کې د تازه هستوګنو افغان کډوالو شمېر له ۲۱ زرو اوښتی دی. کاناډا د شاوخوا ۴۰ زرو افغانانو د وربللو او هستوګنولو ژمنه کړې ده. تر دې مخکې په بېلابېلو هېوادونو کې افغان کډوالو اعتراضونه کړي وو چې سرنوشت يې نه دی مالوم او بايد هغه هېوادونه چې دوی په‌کې د پناه اخيستو غوښتنه کړې ده، د دوی سرنوشت دې مالوم کړي.

د دواړو هېوادو لوړ پوړو چارواکو په داسې حال کې ملاقات کړی چې د پاکستان پوځ مشر جنرال قمر جاوېد باجوه په واشنګټن کې له امریکايي چارواکو سره ملاقاتونه کړي دي.

د خیبر پښتونخوا حکومت وايي، سږ کال د ډېرو بارانونو له وجې د ډینګي تبې ناروغان زیات شوي دي. حکومت وايي، په صوبه کې د ناروغۍ پېښې تر ۲،۳۰۰ زیاتې شوې دي. روغتیاپالان وايي، ډينګي ناروغي د ماشو د چيچلو له وجې پيدا کېږي. دا ماشي په ولاړو او رڼو اوبو کې هګۍ اچوي. د خیبر پښتونخوا په یوشمېر ضلعو کې انتظامي چارواکو د پوهاوي او له ناروغۍ څخه د ځان ساتنې لپاره کیمپېنونه پیل کړي دي. ویډیويي رپورټ.

د ملګرو ملتونو نړیوال سازمان د پراختیایي پروګرام د یو نوي راپور له مخې افغانستان له لوی او مخ په ځوړ اقتصادي حالت سره مخ دی چې یوازې بشري مرستې یې ستونزې نه‌شي حلولی. افغانستان کې اقتصادي ستونزو او بې‌کارۍ د ډېری افغانانو ژوند له کړاو سره مخ کړی دی. يوه افغانه مدافع وکيله چې د امنيتي ستونزو له امله نه‌غواړي راپور کې يې نوم خپور شي او پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته یې خپله دنده له لاسه ورکړې ده وایي، له تېرو څلورو کلنو راهیسې د افغانستان د عدلیې وزارت په چوکاټ کې د مدافع وکیلانو د ټولنې غړې وه او په دې برخه کې یې فعالیت کاوه. Читать дальше...

د طالبانو حکومت د لوړو زده کړو وزارت وايي، له معمول سره نن اته بجې له پلازمېنې کابل پرته د افغانستان په ۳۳ ولایتونو کې د کانکور ازموینه پیل شوې ده. د لوړو زده کړو وزارت د ازموینو د ملي ادارې سرپرست عبدالقدیر خموش ازادي راډيو ته وویل، چې ازموینه د ګډون‌والو د شمېر پر بنسټ تنظیم شوې ده. نوموړي وويل: "نن سهار مو په ۳۳ ولایتونو کې د کانکور ازموینه رسما پیل کړه، د ګډون‌والو د شمېر له مخې په ولایتونو کې ازموینه تنظیم شوې ده، یو شمېر ولایتونه دي چې د ګډون‌والو شمېر يې کم دی، دلته مو ازموینه په یو ورځ... Читать дальше...

جنوبي کوریا وایي، شمالي کوریا نن سهار وختي دوه بالستیک توغندي وتوغول. د جرمني ډي.پې.اې خبري اژانس ویلي، پیونګ یانګ دوه توغندي له سامسوک سیمې نه د جاپان سمندر غاړې ته توغولي. د جاپان د صدر اعظم دفتر په یوه ټویټ کې د شمالي کوریا له‌خوا پرله‌پسې توغندي د نه منلو وړ بللي دي. د ملګرو ملتونو په یوه پرېکړه لیک کې شمالي کوریا د هغو بالستیک توغندیو له توغولو منعه کړې چې هستوي سرګلولې لېږدولی شي.

په وروستيو کې د خيبر پښتونخوا په سوات کې سېلابونو د يخو اوبو "ټراوټ" کبانو (ماهيانو) سلګونه فارمونه وړي دي. د فارمونو مالکان وايي چې د کروړونو روپيو زيان وررسېدلی او زرګونه کاريګران يې بېروزګاره شوي دي. بلخوا حکومت وايي چې د اوښتو زيانونو سروې روانه ده او د بحالۍ په کارونو کې به له اغېزمنو سره مالي مرستې وکړي.

ملګري ملتونه وایي، د افغانستان اقتصاد د طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې " مصیبت زیږونکی" سقوط کړی دی. دغه سازمان په خپل تازه راپور کې ویلي چې، د افغانستان ۹۵ تر ۹۷ فیصدو پورې وګړي د بې‌وزلۍ تر کرښې لاندې ژوند کوي. په راپور کې راغلي، د طالبانو له واک ته رسېدو مخکې، د تېر کال په اګست کې هم د افغانستان ناخالصه عواید ډېر کم وو. فرانس پریس خبري اژانس د "یو.ان.ډي.پي" د اسیا پاسفیک څانګې د مشرې کانی ویګناراجا له قوله ویلي، د افغانستان ناخالصه عوایدو ته تېر یوه کال کې پنځه میلیارده ډالره زیان اوښتی. Читать дальше...

د اروپايي اتحادیې د بهرنۍ پالیسۍ مسؤله وايي، د دې اتحادیې غړي هېوادونه پر روسیې د بندیزونو د اتم پړاو په اړه موافقې ته ورسېدل. جوزیپ بوریل پرون په یوه ټویټ کې لیکلي چې، دا بندیزونه به د روسیې صادرات او واردات، چې د ده په باور د ولادیمیر پوتین جنګي ماشین پیاوړی کوي، ډېر محدود شي. ده دا هم وویل چې اروپا جدي او چټکې هڅه پیل کړي چې د روسیې پر انرژۍ له اتکا خلاصه شي. دا بنديزونه وروسته له هغه لګول کېږي چې روسيې د اوکرايين څلور نيول شوې سيمې له خپلې خاورې سره ملحق کړې.

د طالبانو حکومت وايي، په کابل کې یې دوه انسان تښتونکي وژلي او دوه تنه برمته شوي کسان یې د هغوی له منګولو ژغورلي دي. د طالبانو د حکومت ویاند انعام الله سمنګاني پرون په یوه ټویټ کې هغه ویډیو خپره کړې چې برمته شوي کسان وايي، د طالبانو د استخباراتو له لوري خوشې شوي دي. د هغوی یو تن، چې خپل نوم حاجي معلم ښېي، وايي چې تښتوونکو ورڅخه سلګونه زره ډالره غوښتل. دواړو برمته شویو ویلي چې په کابل کې وتښتول شو خو په دې اړه یې څه نه‌دي ویلي چې کله برمته شوي وو.

د طالبانو د حکومت دفاع وزارت غواړي چې خپلو کسانو ته پوځي رتبې ورکړي. د دغه وزارت له خبرپاڼې سره سم، د دې هدف لپاره د رتبو د تثبیت کمېسیون پرون (چهارشنبه) په کار پیل وکړ. په خبرپاڼه کې ویل شوي چې کمېسیون به تعلیمي او جهادي اسنادو ته په کتو خپلو کسانو ته مناسبې پوځي رتبې ورکوي. تر دې مخکې ياد وزارت ويلي، سلګونه زره عسکرو ته يې پوځي رزونه ورکړې ده او لا هم هڅه کوي چې خپل پوځيان و روزي.

د ملګروملتو د خوړو او کرنې سازمان وايي په څو اوونیو کې به په افغانستان کې له دوه میلیونه او ۷ لکه تنو سره د کرنې په برخه کې مرسته وکړي. په افغانستان کې د ملګروملتو د خوړو او کرنې د سازمان استازي دیک ترانشد ویلي چې د سږ کال تر پایه به د کرنې په برخه کې خپلې مرستې څه باندې ۹ میلیون تنو ته ورسوي. د ده په وینا، کرنه په افغانستان کې د میلیونونو خلکو د اقتصاد لپاره د ملا تیر بلل کېږي خو وروستیو وچکالیو په دې برخه کې د افغانانو اقتصاد سخت زیانمن کړی دی.